Dünya piyasalarında gözler büyük merkez bankalarında. Bek-lentilerin kıymetli bir kısmı sa-tın alınsa da Fed, BoJ, ECB, BoE, hatta Çin Merkez Ban-kası PBCB’nin atacağı adımlar bundan sonra global çapta fa-iz istikrarının nereye geleceği-ni belirleyecek ve bu hane hal-kından şirketlere kadar tüm borçlanma piyasalarını etki-leyecek. Fed’in faiz indireceği, BoJ’un faiz artıracağı bir dün-yada başka likidite atakları de değerli. Bu ortada iç piyasa-da ise TCMB’nin bu ay faizini değiştirmese de PPK metnin-de yatırımcılar gelecek döne-me ait şifre arayacak.
Dünya merkez bankaları-nın atacağı adımların Tür-kiye’yi nasıl etkileyeceği ko-nusunda görüşlerine baş-vurduğumuz DÜNYA Müellifi Ekonomist Şevket Sayılgan, Türkiye’nin atacağı adımlar-la dünyada oluşabilecek bol para periyodundan en güzel şe-kilde istifade etmesi gerekti-ğini söyledi. Sayılgan, “Yürü-tülen iktisat siyasetlerine ek olarak yapısal ıslahatlar ve maliye siyasetleri ile destek-lenen bir yol izlenmesi gere-kiyor. Fed ve ECB’nin faiz in-dirmeye başladığı bir dönem-de ucuz para gidecek yer arar. Doğal olarak Türkiye bu ad-reslerin başında geliyor. An-cak vaktinden evvel yapıla-cak bir faiz indirimi ve yanlış adımlar bu fırsatı kaçırma-mıza neden olabilir” dedi.
Eylül ayı merkez bankala-rının imtihan ayı olacak. 18 Ey-lül’de Fed’in faiz indirimine kesin gözüyle bakılırken, indi-rim oranı hala tartışma konu-su olmaya devam ediyor. CME anketi üzerinden ihtimallerin dağılımına baktığımızda cu-ma günü 25 baz puanın ihtima-li yüzde 67 iken 50 baz puanın ihtimali yüzde 33 idi.
Dün öğ-len saatlerinde ise dağılım 25 baz puana yanlışsız yoğunlaşma-ya başladı. yüzde 75 ihtimalle 25 baz puanlık bir indirim bek-lenmeye başladı. Uzmanlar 25 baz puanlık faiz indiriminin fi-yatlara girdiğini ve kararın pi-yasalarda bir tesir yaratmaya-cağı görüşünde.
BofA, Fed’den her ay 25 baz puan indirim bekliyor
Bank of America’nın araştır-ma kısmı Fed’in Eylül top-lantısından başlayarak her toplantıda 25 baz puanlık fa-iz indirimi yapmasını bekliyor. BofA Research yayınladığı ra-pora nazaran Fed, Mart 2025’ten itibaren ise her çeyrek dönem-de 25 baz puanlık faiz indiri-mine yöneleceğini öngördü. Fed 17-18 Eylül’de yapılacak FOMC toplantısının akabinde 6-7 Kasım’da ve 17-18 Aralık tarihlerinde toplanacak.
BoJ, bu yılsonuna kadar tekrar faiz artırabilir
Temmuz ayında sürpriz şe-kilde siyaset faizinin yüzde 0,25’e çıkaran Japonya Merkez Bankası’nın (BoJ), bu ayki faiz kararını 20 Eylül’de açıklaya-cak. Japonya Merkez Bankası, Başkanı Kazuo Ueda 17 yıl son-ra gelen faiz artırımının ardın-dan datalar kestirimler doğrul-tusunda gerçekleşirse artışla-ra devam edeceklerini söyledi. Ueda, BOJ’un Temmuz ayı po-litika kararını iktisat ve ma-liye siyaseti paneline açıkla-mak için Salı günü hükümetin belgeyi sundu. Evraka gö-re Ueda temmuzdaki artıştan sonra gerçek faizlerin kıymetli öl-çüde negatif olmaya devam et-mesi nedeniyle ekonomik or-tamın genişleyici olduğunu be-lirtti. Notta fiyatlardaki üst istikametli risklere bağlı olarak faiz artırımına gidildiği kaydedildi.
Japonya’nın mali denetim kurumu Finansal Hizmetler Ajansı’nın eski yöneticisi To-moka Amaya, son periyotta piyasalarda yaşanan çalkan-tıların kalıcı bir tesiri olma-dığı için BOJ’un yıl sonuna kadar faiz oranlarını tekrar artırabilecek durumda oldu-ğunu söyledi. Amaya, “Piyasa son bir, iki ayda bir ölçü tür-bülans yaşamış olsa da piyasa-larda bir itimat kaybı olduğu-nu düşünmüyorum” dedi.
ECB’den faiz indirimi bekleniyor
Haziran’da 5 yıl ortadan son-ra birinci faiz indirimine giderek üç temel siyaset faizini 25 baz puan düşürmesinin akabinde temmuzda faiz oranlarını de-ğiştirmeyen Avrupa Merkez Bankası (ECB), para politika-sı kararını 12 Eylül’de vere-cek. Avrupa Merkez Bankası, Fed’in kararından evvel yeni bir indirim daha yaparak bu yılki ikinci indirimini yapması bekleniyor. Uzmanlar ECB’nin faiz indirimlerine tıpkı sıklıkla devam etmesini bekliyor.
BoE indirime devam edecek mi?
Geçen ay siyaset faizini beklentiler dahilinde 25 baz puan indirerek yüzde 5’e düşü-ren ve Mart 2020’den beri birinci sefer faiz indirimine giden İn-giltere Merkez Bankası (BoE), eylül ayı para siyaseti kara-rını 19 Eylül’de verecek. BoE, sıkılaşma döngüsüne Aralık 2021’de siyaset faizinde 15 baz puan artışla başlamış ve fa-izi yüzde 0,25’e yükseltmişti. Faizi 2022’de üst üste dört kere 25’şer baz puan yükselten BoE, 2022’nin ikinci yarısındaki ar-tışlarla siyaset faizini yıl so-nunda yüzde 3,50’ye çıkarmış-tı. BoE’nin sıkılaşma adımla-rı 2023’te de devam etmiş ve banka 2023’teki birinci 5 toplantı-sında da siyaset faizini yük-selterek yüzde 5,25’e taşımıştı.
TCMB’nin PPK metninde faiz indirim sinyali aranacak
Türkiye Cumhuriyet Mer-kez Bankası’nın (TCMB) Eylül ayı faiz kararı 19 Eylül 2024 tarihinde açıklana-cak. TCMB’nin son aylarda faiz oranlarını sabit tutma eğiliminde olduğu göz önüne alındığında, bu ayki kararın da misal formda olması bekleniyor. Lakin, global piyasalardaki ge-lişmeler ve enflasyon veri-leri, TCMB’nin kararını et-kileyebilir. Merkez Banka-sı’nın faiz indirimlerine ne vakit başlayacağına yö-nelik bir sinyal verip ver-meyeceği ise merak edili-yor. Uzmanlar Merkez’in muhtemel bir erken faiz indiri-mine karşı uyarırken, TC-MB’nin likiditeyi sıkılaştır-ma siyasetlerine devam etmesi ve piyasadaki fazla Türk Lirası’nı azaltmaya yönelik yeni adımlar gele-bileceğini söylüyor.
Birol BOZKURT