Türkiye ile Çin ortasındaki en üst seviyeli istişare düzeneği olan Türkiye-Çin Hükümetler Ortası İşbirliği Komitesi’nin (HİK) ikinci toplantısı, Çin’in başşehri Pekin’de yapıldı. Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek ile Çin Başbakan Yardımcısı Cang Guoçing’in eş başkanlığını yaptığı komite toplantısına, iki ülkenin ilgili bakanlıklarından üst seviye temsilciler de katıldı.
İlki 4 Kasım 2016’da Ankara’da düzenlenen Türkiye-Çin Hükümetler Ortası İşbirliği Komitesi Toplantısı, 8 yılın akabinde tekrar gerçekleştirildi. Türkiye-Çin ikili bağlarının ele alındığı toplantıda taraflar, bölgesel ve memleketler arası mevzularda da görüş alışverişinde bulundu.
Toplantı öncesi Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek ile Çin Başbakan Yardımcısı Cang Guoçing bir ortaya geldi. Şimşek ve Cang’ın görüşmesi yaklaşık 45 dakika sürdü. Daha sonra heyetler ortası görüşmeye geçildi.
– İpek Yolu’nun iki yakası
Mehmet Şimşek, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye ve Çin’in, güçlü kültürel ve beşeri bağları, kadim medeniyet geçmişleriyle tarihi İpek Yolu’nun batı ve doğu yakaları olarak binlerce yıllık etkileşime sahip olduğunu ve bu ortak geçmişin, ülkeler ortasındaki işbirliğinin sağlam temeller üzerine inşa edilmesine imkan sağladığını söyledi.
Çin’in, güç günlerinde Türkiye’nin yanında yer aldığını, Şubat 2023’teki büyük sarsıntı felaketinde yardım elini uzatan birinci ülkelerden birinin Çin olduğunu belirten Şimşek, Çin’e, gösterdiği dayanak ve dayanışma hasebiyle Türk halkı ismine şükranlarını sundu.
Şimşek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in ortak anlayışları ve vizyonları doğrultusunda ikili alakaları, karşılıklı hürmet ve halkların ortak menfaatleri doğrultusunda her alanda kararlılıkla ilerlettiklerini, ikincisi gerçekleştirilen HİK toplantısının, Türkiye ile Çin ortasındaki işbirliğinin artırılmasına ve karşılıklı siyasi inancın pekiştirilmesine değerli katkı sağlayacağına inandığını söz etti.
Çin’in Türkiye’nin Asya’da birinci, dünyada 3. büyük ticaret ortağı olduğuna dikkati çeken Şimşek, “Çin’le ticaretimizi güçlendirirken, daha sürdürülebilir ve istikrarlı bir yapıya kavuşturmayı arzuluyoruz. Bunun, karşılıklı yatırımların artırılması, güçte işbirliği, altyapı yatırımlarının finansmanı, turizm, sivil havacılık ve tarım üzere başlıklar üzerinden yapılabileceğini düşünüyoruz.” dedi.
Çinli yatırımcıların son periyotta Türkiye’ye artan ilgisini memnuniyetle karşıladıklarını lisana getiren Şimşek, Türkiye’nin Çin’in Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nü desteklediğini belirterek, Türkiye’nin Orta Koridor Teşebbüsü ile Çin’in Nesil ve Yol Teşebbüsü’nün uyumlaştırılmasına yönelik Ortak Çalışma Kümesi’nin birinci toplantısının dün Pekin’de yapılmış olmasını değerli bir gelişme olarak gördüklerini söyledi.
Turizm alanında işbirliğini geliştirmeyi arzuladıklarını lisana getiren Şimşek, Çin’den daha fazla turist ağırlamak istediklerini, karşılıklı uçuşların artmasının, iki halk ortasında tarihten gelen bağların kuvvetlenmesine katkı sağlayacağını vurguladı.
– “Türkiye’nin milletlerarası yatırımlar için doğal bir cazibe merkezi olduğunu düşünüyoruz”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Çin ile önümüzdeki devirde endüstride dönüşüm, yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm, ulaştırma, finans, kültür ve sıhhat alanlarında da işbirliğini güçlendirmeyi önemsediklerini tabir ederek, “Türkiye’nin memleketler arası yatırımlar için doğal bir cazibe merkezi olduğunu düşünüyoruz.” dedi.
Türkiye’nin cari dolar kuruyla dünyanın 17., satın alma gücü paritesiyle 11. büyük iktisadı olduğuna, son 20 yılda gerçek olarak ortalama yüzde 5,5 büyüdüğüne dikkati çeken Şimşek, şunları kaydetti:
“Avrupa Birliği (AB) dahil 54 ülkeyle Gümrük Birliği yahut kapsamlı özgür ticaret mutabakatlarımız var. Toplam ihracatımızın yüzde 60’ı korumacılıktan etkilenmiyor. 30 trilyon dolarlık geniş bir coğrafyayla entegreyiz. Balkanlar, Orta Doğu, Orta Asya ve Kuzey Afrika ülkeleriyle hem yakınız hem de dostuz. Güçlü altyapımız, nitelikli insan kaynağımız, yerli yahut yabancı ayrımı yapmaksızın sunduğumuz teşviklerle bize emsal ülkelerden olumlu ayrışıyoruz.”
Terörle gayret ve güvenlik alanındaki işbirliğinin Türkiye ile Çin’in ortak gündem unsurlarından biri olduğunu vurgulayan Şimşek, “Teröre bedel ödeyen bir ülke olarak Türkiye, terörün her türlüsü ile gayret etmekte kararlıdır. Çin’in toprak bütünlüğünü ve egemenliğini amaç alan terör faaliyetlerine karşı olduğumuzu belirtmek isterim.” diye konuştu.
Şimşek, Türkiye’nin “Tek Çin” unsuruna de bağlı olduğunu, Türkiye ve Çin ortasındaki karşılıklı faydaya dayalı işbirliğinin sürat kazanması ve derinleşmesinin; yalnızca iki ülkenin çıkarına değil, bölgesel ve global barış, refah ile istikrarın sağlanmasına da katkı sağlayacağına inandığını söyledi.
– “Türkiye, Çinli turistlerin ilgisini çekiyor”
Çin Başbakan Yardımcısı Cang Guoçing de Çin ve Türkiye’nin, yükselen piyasalar ve “Küresel Güney”in üyeleri olarak geniş ortak çıkarlara ve büyük işbirliği potansiyeline sahip olduğunu belirtti.
Cang, son yıllarda Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın stratejik rehberliğinde Çin-Türkiye münasebetlerinin istikrarlı biçimde geliştiğini, her alandaki işbirliklerinin geniş bir esneklik ve potansiyel sergilediğini söyledi.
Türkiye ile Çin ortasında karşılıklı siyasi inancın arttığını, HİK sisteminin 2015 yılında kurulmasından bu yana iki ülke önderlerinin 10 kez görüştüğünü anlatan Cang, bu itimadın hükümetler seviyesinde her kademede ikili münasebetlere rehberlik ettiğini kaydetti.
İki ülkenin milletlerarası alanda İsrail-Filistin çatışması ve Ukrayna krizi dahil birçok bahiste birebir görüşleri paylaştığını tabir eden Cang, “Türkiye ve Çin, memleketler arası çok taraflı platformlarda yakın eş güdüm sağlıyor, global eşitliği ve adaleti birlikte savunuyor.” dedi.
Çin ile Türkiye ortasındaki ticari işbirliğinin süratle geliştiğini, ticaret hacminin 2023’te 44 milyar doları aşarak 2015 sayısının iki katına çıktığını bildiren Cang, “Tabii kaynaklar, klasik güç ve altyapı üzere alanlarda işbirliğimiz istikrarlı formda gelişiyor. 5G ağı, biyoloji, tıp, ilaçlar, insansız tren vagonları, yeni güç üzere alanlarda da iş birliğimiz artıyor.” diye konuştu.
Çin ile Türkiye ortasında kültürel ve beşeri işbirliği, eğitim, sanat ve kültür alanındaki etkileşimin arttığını, turizmin geliştiğini tabir eden Cang, “Romantik Türkiye, Çinli turistlerin ilgisini çekiyor.” tabirini kullandı.
İki ülke önderinin temmuz ayında Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) Astana Doruğu’nda yaptığı görüşmede, işbirliğinin geliştirilmesi için HİK düzeneğinden aktif biçimde yararlanılması konusunda mutabakata vardığını hatırlatan Cang, Çin tarafı olarak, ikili münasebetleri etraflı halde ele alarak gelecek yıllardaki odaklarını belirlemeye ve Çin-Türkiye stratejik işbirliği münasebetini yeni bir düzeye taşımaya hazır olduklarını vurguladı.
– Ortak Çalışma Kümesi toplantısı da yapıldı
Bu ortada, iki ülke heyeti, temaslar kapsamında, dün Orta Koridor Teşebbüsü ile Nesil ve Yol Teşebbüsü’nün ahenkleştirilmesi bahislerini istişare etmek üzere Ulaştırma Bakanlığı’nın uyumunda, farklı bakanlık ve kurumlardan temsilcilerin iştirakiyle Ortak Çalışma Kümesi toplantısını da gerçekleştirdi.
“İpek Yolu Ekonomik Jenerasyonu ve 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu ile Orta Koridor Teşebbüsü’nün Uyumlaştırılmasına Ait Mutabakat Muhtırası”, 2015 yılında Antalya’da imzalanmıştı. Böylelikle mutabakat zaptı çerçevesinde öngörülen Ortak Çalışma Kümesi’nin birinci toplantısı da yapılmış oldu.
Toplantıda, iki teşebbüsün ahenkleştirilmesi, güzergahlar üzerindeki altyapı yatırımlarının yanı sıra hava ve kara yolu temasları, yeşil dönüşüm, güç ve sanayi alanlarında işbirliğiyle ticari ve ekonomik mevzular da ele alındı.
Pekin’de 2015’te imzalanan mutabakat zaptıyla kurulan HİK, tarafların işbirliğinde öncelikli alanları belirlemek, iki ülkenin siyaset, iktisat, ticaret, güç, ulaştırma, güvenlik, kültür, turizm ve öbür alanlardaki işbirliğini kapsamlı biçimde kıymetlendirmek ve iki ülke ortasındaki irtibatı geliştirmek üzere vazifeleri yerine getiriyor.