Kalp ve damar hastalıkları, dünya genelinde vefat sebepleri ortasında birinci sırayı alıyor. Her yıl 17 milyondan fazla insanın hayatını kaybetmesine neden oluyor. Bu çarpıcı sayı, kalp sıhhatini korunmanın hayati ehemmiyetini gözler önüne seriyor. Kalp ve damar hastalıkları yalnızca yaşlı bireyleri değil, genç yaş kümelerini da tehdit ediyor.
Dünya Sıhhat Örgütü ve başka global sıhhat kuruluşları kalp ve damar hastalıklarına dikkat çekerek farkındalığı artırmak emeliyle her yıl 29 Eylül’ü “Dünya Kalp Günü” olarak kutluyor. Etkinlikler ve bilinçlendirme kampanyaları ile kalp sıhhatini korumak için yapabilecekler anlatılıyor. Biz de bugüne özel hazırladığımız haberimizde bilhassa genç yaşlarda görülen kalp hastalıklarının sebeplerini ve korunma yollarını Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Anıl Şahin’le konuştuk.
Östrojen hormonu menopoza kadar bayanlarda kalp ve damar hastalıkları açısından esirgeyici bir tesire sahip, bu sebeple genç yaştaki erkeklerde daha fazla kalp ve damar hastalığı riski ortaya çıkıyor.
Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Anıl Şahin
Kalp hastalıkları 45 yaşın altına indi
Kalp ve damar hastalıklarının öteden beri 45 yaş altında görülmediği istikametinde bir algı olduğunu söz eden Doç. Dr. Şahin, “Fakat son yıllarda yapılan çalışmalar ve değerlendirmeler gösterdi ki 45 yaş altında da kalp ve damar hastalıkları oluşabiliyor. Değişen hayat kaideleri nedeniyle de giderek sıklığı artıyor” diyor.
Bu da beraberinde genç yaştaki insanların kalp ve damar hastalıklarına karşı nasıl korunması gerektiği sorusunu getiriyor. Doç. Dr. Şahin, “Genç yaşta kalp ve damar hastalığı ortaya çıkması noktasında bilhassa bireylerde risk oluşturan etkenler dikkate alınmalı” uyarısı yapıyor.
Erkekler bayanlara oranla daha fazla risk taşıyor
Doç. Dr. Şahin genç hastalar ortasında erkeklerin daha fazla risk altında olduğunu söylüyor. Sebebini, “Östrojen hormonu menopoza kadar bayanlarda kalp ve damar hastalıkları açısından hami bir tesire sahip, bu sebeple genç yaştaki erkeklerde daha fazla kalp ve damar hastalığı riski ortaya çıkıyor” halinde açıklıyor.
Kalp ve damar hastalıkları gençleri de tehdit ediyor
Gençlerde sigara kullanımı da büyük bir risk faktörü. “Özellikle damarda yağlanma ve sertleşme başlamasa bile sigara damar içinde direkt olarak pıhtılaşma oluşturarak kalp krizi ve kalp bağlantılı hastalıklara sebebiyet veriyor” diyen Doç. Dr. Şahin, önemli bir ayrıntının altını çiziyor:
“Sigaradan bahsederken kimi hasta kümelerinde bilhassa elektronik sigara kullanımı ile bağlı sorular tarafımıza iletiliyor. Bu mevzuda yanlış kanı, elektronik sigaranın daha sıhhatle olduğu tarafında… Lakin bu niyet yanlışsız değil. Elektronik sigara kullanımı da tıpkı olağan sigara üzere hastalarda riski artırıyor. Şu unutulmamalıdır ki, dünyada kalp ve damar hastalığı nedenli her beş vefattan biri sigara ve tütün eserleri ile bağlı.”
Hareketsiz hayat sigara kadar riskli
Çağdaş çağın en kıymetli sıkıntılarından olan hareketsiz ömür da en az öteki risk faktörleri kadar kıymetli. O denli ki Doç. Dr. Şahin, “Fiziksel aktivitede kısıtlılık neredeyse sigara kullanımı kadar risk oluşturuyor” vurgusunu yaparak kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Bu nedenle biz hastalarımıza sağlıklı hayat için haftanın en azından beş günü yarım saat ile bir saat ortası orta yoğunlukta antrenman öneriyoruz. Bu antrenmanların yalnızca kalp sıhhati açısından değil, şeker metabolizması, yağ metabolizması, tansiyon ve ruhsal sıhhat açısından da çok yararlı olduğu unutulmamalı.”
Elimizdeki bilgiler gösteriyor ki, Türkiye’de yaşayan her üç bireyden ikisi kilolu, her üç bireyden biri de obez olarak tanımlanıyor. Bu da genç nüfusta kalp ve damar hastalıkları riskini bariz olarak artırıyor.
Obezite kalp ve damar hastalıklarını artırıyor
Beslenme de kalp ve damar hastalıkları açısından kıymetli bir faktör. Bu hususta bilhassa giderek artan işlenmiş besin ve hazır yemeğe dikkat çekiyor Doç. Dr. Şahin:
“Azalan doğal ve organik beslenme nedenli toplumlarda hem beslenme alışkanlıkları değişiyor hem de obeziteye yatkınlık artıyor. Anadolu yemek kültüründe ağır olarak yer edinmiş hamurlu ve yağlı yiyecekler de bu yatkınlığı artırıyor.”
Doç. Dr. Şahin beslenme alışkanlıklarının kalp sıhhati üzerinde tesirinin son derece büyük olduğunun altını çizerek, “Elimizdeki bilgiler gösteriyor ki, Türkiye’de yaşayan her üç şahıstan ikisi kilolu, her üç şahıstan biri de obez olarak tanımlanıyor. Bu da genç nüfusta kalp ve damar hastalıkları riskini besbelli olarak artırıyor. Tekrar bu beslenme alışkanlıkları toplumda giderek daha genç yaşta görülen tansiyon ve şeker hastalıklarına ön ayak oluyor” diyor.
Bir öbür nokta ise ailesel faktörler. Bilhassa birince derece yakınında erkeklerde 55 yaş, bayanlarda ise 65 yaş altında kalp ve damar hastalığı hikayesi olan bir kişinin yaşıtlarına nazaran riski artıyor. Bu nedenle aile hikayesi olan bireylerin bilhassa dikkatli olması gerekiyor.
COVID-19 ya da aşılar kalp hastalıklarına sebep oldu mu?
Kalp hastalıklarının genç yaşlara kadar inmesi bilhassa son vakitlerde halk ortasında yaygın bir görüşe sebep oldu. O da COVID hastalığının ya da aşılarının gençlerde kalp ve damar hastalığını artırdığı. Pekala, bu yorum ne kadar gerçek? Karşılığını Doç. Dr. Şahin’den öğreniyoruz:
“Bu niyet ya da görüş çok gerçek değil, bu bahiste hakikat yorum yapabilmek için bilimsel, sağlam ve çok merkezli çalışmaları dikkate almak lazım. Bu yıl milletlerarası ‘Heart’ mecmuasında yayınlanan bir çalışmada yaklaşık 10 milyon aşı olan ve 10 milyon aşı olmayan kişi karşılaştırılmış. Yapılan araştırmada aşı olan kümede kalp hastalıkları ve pıhtılaşma alakalı hastalıklar daha az saptanmış.
Bu çalışmalar gösteriyor ki, toplumda olan bu yanlış algıyı destekleyecek bilgi bulunmadığı üzere, bilimsel olarak tam zıddı yapılan aşının kalp ve damar hastalıkları ve pıhtılaşma bağlantılı hastalıkları azalttığı gösterilmiş.”
Mine Yagıcı Çiftci