İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, tarih boyunca temmuz sonu ile ağustos ayı başlarının takvimlere sıcak olarak işlendiğinden bu tarihlerin eyyam-ı bahur olarak bilindiğini belirtti.
Birtakım takvimlerde bu tarihlerin “31 Temmuz-7 Ağustos”, kimilerinde ise “1-8 Ağustos” olarak kayda geçtiğini tabir eden Toros, “eyyam-ı bahur”un en sıcak günler demek olduğunu söyledi.
Bu tarihlerin artık değişmeye başladığını lisana getiren Toros, “Bu sene 21 Temmuz’da global bir sıcaklık rekoru kırdık. Rekorlar kırılan bir devirdeyiz. Haziran ayında Türkiye sıcaklıkları uzun yıllar ortalamasına nazaran 3-6 derece daha sıcak geçti. Biz geçmişte temmuz sonu, ağustos başı yaşadığımız o en sıcak günleri, bugünlerde daima yaşıyoruz. Bu sene çok uzun sürdü. Afrika’nın kavurucu sıcaklıkları, Afrika üzerinde oluşmuş olan yüksek basınç alanlarının tesiriyle kuzeye hakikat, Türkiye’yi de kapsayacak halde üste yanlışsız hareket etmiş durumda” açıklamasını yaptı.
“Her son 10 yıl evvelki yıllardan daha sıcak”
Afrika sıcaklarının hazirandan itibaren Türkiye’yi tesiri altına aldığına dikkati çeken Toros, “Bu sıcaklığın, ağustos ayında da devam etmesini bekliyoruz. Her ne kadar vakit zaman soğuk dalgalar gelse de o kadar büyük bir sıcak hava tesiri var ki, bir nevi durmuş vaziyette. Tüm güney Avrupa’yı, Türkiye’yi, Güney Rusya’yı, Ukrayna’yı kapsamış durumda. Tüm bölge olağanın üzerinde sıcaklığa sahip.” biçiminde konuştu.
Temmuz ayında İstanbul’un günlük ortalama sıcaklığının 24-25 derece olduğunu hatırlatan Toros, şunları söyledi:
“Temmuz ayında her gün yüksek sıcaklıklar 30 dereceyi aşmış durumda. Bu manada, eyyam-ı bahuru yaşıyoruz. Önümüzdeki günlerde buna emsal formda varsayımlar, sıcak havanın devam edeceğini gösteriyor. Özetle, bu yıl uzun bir eyyam-ı bahur devri yaşıyoruz. Geçmiş datalara bakıldığında eyyam-ı bahur periyodunda sıcaklıklar 34-35 dereceleri, hissedilen sıcaklık ise 40 dereceleri buluyor. Tekrar bu yıl da 34-35 dereceleri varsayım ediyoruz.”
Sıcaklık artışlarının global ısınmayla da tesirli olduğunu tabir eden Toros, global ölçekte de son yıllarda sıcaklıklarda rekorlar kırıldığını hatırlattı.
Toros, “Her son 10 yıl, evvelki yıllardan daha sıcak hale gelmiş durumda. 2023 yılı da bunun bir göstergesiydi. Bu sıcaklıklar beraberinde birçok felaketi getiriyor. Orman yangınları, sıhhat tesiri… Güney Avrupa’da binlerce insan sıcak hava dalgası tesiriyle ölmeye başladı. Olumsuz etkileniyoruz.” diye konuştu.
Bu havalarda dışarı çıkacaklara ihtarlarda bulunan Toros, şöyle devam etti:
“Olumsuz tarafta etkilenmemek için mümkün mertebe sıcaklığın fazla olduğu, öğlen saatlerinde yorucu işlerden kaçınmak gerekiyor. Köylerimiz, çiftçilerimiz bu koşullara alışık ve bedenlerini büsbütün korurlar. Şayet bedenimizi güneş ışığından koruyabiliyorsak ve bedenimiz alışkınsa çalışmaya devam edelim fakat alışkın değilse yorucu işleri mümkün mertebe güneş ışınlarının ağır olduğu saatlerin dışına taşıyalım. Gölgelik alanlarda bulunalım ki bunaltıcı havadan etkilenmeyelim. Bilhassa dezavantajlı kümeler, yaşlılar, çocuklar bu havadan daha çok etkileniyor.”
Salı günü Marmara ve Karadeniz’de yağış bekleniyor
İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi ve meteoroloji uzmanı Dr. Güven Özdemir, eyyam-ı bahurun nemli sıcak hava dalgası olduğunu hatırlattı.
Bu ismin afet boyutunda bir sıcaklık olarak isimlendirilmemesi gerektiğini belirten Özdemir, sıcaklıkların temmuz sonu prestijiyle 2-3 derece arttığını söz etti.
Marmara ve Batı Karadeniz’de salı günü yağış beklendiğini belirten Özdemir, “Yerel yağışlar görülecek. Kuvvetli poyraz alıyoruz, almaya da devam edeceğiz. Salı günü yağış geçişi olduktan sonra hava sıcaklıkları mevsim normallerinin 3-4 derece üzerinde olacak. Metropoller üzerinde hissedilen sıcaklıklar ise daha fazla olacak. Sıcaklıklar 34-35 derecelerde olabilir, nemle birlikte hissedilen sıcaklığın ise geçen günlerde olduğu üzere 40 dereceyi bulma ihtimali var.” tabirlerini kullandı.
Trafiğin ve gökdelenlerin ağır olduğu çukur alanlarda hissedilen sıcaklıkların biraz daha yüksek olduğuna dikkati çeken Özdemir, “Metropollerde, orman az, sık binalar, kentin çarpık kentleşmesi, bunun yanı sıra nüfusun ağır olması, klimaların yüksek derecede çalışması üzere sebepler hissedilen sıcaklığı artıracaktır. Ağustosta temmuzdan daha sıcak bir hava yaşanacak. Rüzgarla birlikte 10 gün kadar sıcak havayı yaşayabiliriz.” bilgisini paylaştı.
Orman yangını uyarısı
Afrika üzerinden gelen sıcak hava kitlesinin de tesiri altında kalınacağını kaydeden Özdemir, sıcak hava dalgalarının sera tesiri olduğuna dikkati çekerek, şöyle konuştu:
“Orman yangınları çok kıymetli, ormanlar bizim ciğerlerimiz. Nefes alma yerlerimiz fakat ormanlar ister istemez sıcak havanın tesiriyle de tutuşabiliyor. Biraz daha kuvvetli bir halde esince maalesef yayılma olayı da yaşanıyor. Halkımızın bu bahiste çok hassas olması gerekli. Muhakkak ormanlarda ateş yakılmamasını tavsiye ediyoruz.”
Denizlerin de sıcak olduğunu belirten Özdemir, “Biraz kuzeyden rüzgar esmeye başladığı vakit bu sefer de nem artmaya başlıyor ve kenti bunaltıyor, insanları bunaltıyor. Kentlerimizdeki binalar itinasız yapıldığı için, yüksek binalar, bitişik nizam, bu da sıcaklıklar ve nemin ağır bir biçimde artmasını tetikliyor.” diye konuştu.
“Saat 10.00 ila 17.00 ortasında dışarı çıkılmaması gerekiyor”
Bilhassa yaşlı, kronik hastalar, gebeler ve çocuklar için ikazlarda bulunan Özdemir, şunları söyledi:
“Saat 10.00 ila 17.00 ortasında dışarı çıkılmaması gerekiyor. Şayet kesinlikle çıkılacaksa açık renk şapka ve giysiler olması gerekiyor. Şemsiyeyle birlikte, gölge yerlerde vakit geçirmeleri gerekiyor. Meskenlerini doğal havalandırmaları gerekiyor. Klima da rahatsız edici oluyor, zira içeriye soğuk hapsediyoruz, dışarıda sıcak hava biriktiriyor. Deniz kıyısına gidilecekse gölgede vakit geçirmeleri kural. Güneş çarpmaları yaşanabilir.”
Özdemir, yakın vakitte başta İstanbul olmak üzere ülke genelinde serinleme yaşanmayacağını fakat büyük bir sıcak hava atağının da olmadığını kelamlarına ekledi.