İstanbul Ticaret Odası Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) tarafından yayınlanan istihdam raporunda, “İstihdam anketinden elde edilen sonuçlara nazaran, firmalarda önemli seviyede bir ek çalışan gereksinimi bulunmaktadır. Rapor için gerçekleştirilen mülakat çalışmasına katılan bir imalat sanayi şirketi ‘kalifiye (mavi yakalı) personel’ ve ‘vasıflı usta’ bulmanın çok sıkıntı olduğunu, kriterleri gevşetmeye başladıklarını söz etmektedir. O denli ki usta kaynakçı 10 yıllık bir bankacıdan daha yüksek maaş almaktadır” değerlendirmesi yapıldı.
İTOSAM’ın “İstihdamı Kazanmak: Firmaların Çalışan İstihdamında Yaşadığı Meseleler ve Tahlil Önerileri” raporunda, Türkiye’nin kapsayıcı bir ekonomik kalkınma serüveni için daha nitelikli ve istikrarlı bir istihdam piyasasına muhtaçlık duyduğu vurgulandı.
Rapora nazaran mavi yakalı çalışan istihdamında yaşanan meseleler ortasında teknik eğitim sistemindeki yapısal meseleler ve imaj-statü sorunları ön planda bulunuyor. Beyaz ve gri yakalı çalışanlarda ise yükseköğretim sistemindeki yapısal problemler ve teknolojik açık öne çıkıyor.
İstanbul’un Türkiye’deki toplam istihdamın yüzde 20’sini barındırdığına dikkat çekilen istihdam raporunda, patron tarafından ilan edilmiş ve doldurulmayı bekleyen “açık işlerde” mavi yakalı mesleklerin önemli bir hakimiyeti olduğu görülüyor.
Raporda, temelde zanaatkarlar, operatörler ve montajcılardan oluşan orta vasıflı mavi yakalı mesleklerdeki ‘açık iş’ hissesinin işsiz hissesinden daha yüksek olduğu belirtilerek, “İş beğenmeme olgusunun ülkemizde temelde bu mesleklerde yaşandığı söylenebilir. Bu mesleklerde özel olarak yaşanan meseleler ortasında ise mesleksel eğitimdeki yapısal sıkıntılar, imaj-statü sorunları ve organizasyonel meseleler yer almaktadır” tespiti yapıldı.
“Mavi yakalı çalışan muhtaçlığı süreklilik arz ediyor”
Anket yapılan firmaların görüşleri rapora şöyle aktarıldı: “Lojistik kesiminde faaliyet gösteren bir firma, mavi yakalı çalışan bulmada da mevcut mavi yakalı çalışanları elde tutmada da kıymetli sıkıntılar yaşadıklarını tabir etmiştir. Firmaya nazaran üniversite mezunları ‘dört yıllık üniversite bitirdim, bu mavi yakalı işi nasıl yapayım’ diye bir yaklaşım içinde olma eğilimindedir. Öte yandan, firmaya nazaran mevcut mavi yakalı çalışanlar da yüzde 10 üzere görece ufak bir fiyat farklılığı nedeniyle toplu bir halde öbür bir firmaya kolaylıkla geçebilmektedir. Dokuma dalında faaliyet gösteren bir firma ise mavi yakalı çalışan bulamadıklarını tabir etmektedir. Bu durumun bilhassa İstanbul’da geçerli olduğunu ve bu nedenle üretimi muhakkak oranda Anadolu’ya kaydırdıklarını söz etmektedir. İmalat bölümünde faaliyet gösteren bir firma ise gençlerin (mavi yakalı) işlere ‘ilgi göstermediğini’, vasıflı mavi yakalı çalışan bulmanın sıkıntı olmasının yanı sıra yetiştirecek eleman bulmakta da önemli sıkıntılar yaşadıklarını tabir etmiştir.”
“Usta kaynakçı 10 yıllık bir bankacıdan daha yüksek maaş almaktadır”
Raporun sonuç kısmında ise “Çalışanlar-firmalar-toplum üçgeninde ortaya çıkan bu kaybet-kaybet-kaybet sarmalının kazan-kazan-kazan iklimine çevrilebilmesi için çok boyutlu ve kapsamlı bir istihdam stratejisinin, siyasetinin, planının geliştirilmesi ve atılacak kısa, orta, uzun vadeli somut adımların belirlenmesi, programlanması ve atılması gerekmektedir.” denildi.