Hak Personel Sendikaları Konfederasyonu(HAK-İŞ), 2024 yılı ve 2025 yılında birinci kez emekli olacak sigortalılara bağlanacak emekli maaşları ortasındaki farklılıklara ait açıklama yaptı. Yapılan açıklamada, “Son vakitlerde kamuoyunda, çalışanlarımızın 2024 yılında emekli olmalarının 2025 yılına nazaran daha avantajlı olacağı, emekli maaşlarının daha yüksek olacağı ve bu farkın gelecek yıllara da sirayet edeceği konusunda tartışmalar yer almaktadır. Bu çerçevede, üyelerimizin ve çalışanlarımızın hak kaybına uğramamaları ile ilgili aşağıdaki konuların dikkate alınmasında yarar görülmektedir” denildi.
Maaş farkları, emekli maaşlarının hesaplanmasında temel alınan güncelleme katsayısının belirlenmesi usulünden kaynaklandığı belirtildi. 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nun 29. unsuru hatırlatılan açıklamada, “Emekli aylıkları, sigortalının her yıla ilişkin prime temel yararının, ilişkin olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunmaktadır. Güncelleme katsayısı ise her yılın Aralık ayına nazaran TÜİK tarafından açıklanan tüketici enflasyonu tamamı ile büyüme suratının yüzde 30’unun toplamına 1 tam sayısının ek edilmesi sonucunda bulunan pahası tabir etmektedir. Ayrıyeten emekli aylıklarının hesaplanmasında aylığın başlangıç tarihinin yılın birinci altı aylık periyoduna rastlaması halinde Ocak ödeme devri içinde mevcut emeklilere verilen artırım kadar, yılın ikinci altı aylık devrine rastlaması halinde ise Ocak ve Temmuz aylarındaki emekli maaş artış oranları kadar artırılarak, sigortalının başlangıç aylığı hesaplanır” denildi.
Adı geçen farkın nereden kaynaklandığı anlatılan açıklamada, Emekli aylığının, müracaat tarihindeki evvelki yıla ilişkin tüketici enflasyonu ve yıl içerisindeki emekli aylık artışlarına nazaran belirlenmesi sebebiyle müracaat tarihi büyük bir kıymet arz etmektedir. Bu kapsamda 2024 yılı emekli aylığı hesaplamasında 2023 yılı bilgileri üzerinden hesaplama yapılmaktadır” sözleri yer aldı.
Açıklamada şu sözler yer aldı:
“2023 yılı için güncelleme katsayısı (TÜFE % 64,77, GH % 4,5) 1,6612 olmaktadır. Ayrıyeten 2024 yılı Ocak ve Temmuz aylarında kümülatif olarak emekli aylıklarına yapılan artırım oranı % 86,16 olup bu artış oranı da 2024 yılı emeklilerinin maaşlarına yansıtılacaktır. Lakin 2025 yılı emeklilerinin maaşlarının hesaplanmasında ise bir evvelki yılın dataları dikkate alınacaktır. 2024 yılı enflasyon oranı ve büyüme suratı şimdi netleşmemekle birlikte, Orta Vadeli Plan (OVP) varsayımlarına nazaran 2024 yılı TÜFE’nin % 35, GH’nın % 3,7 olması beklenmektedir. Buna nazaran 2025 yılı emeklilerinin emekli aylığı hesaplamasında kullanılacakgüncelleme katsayısının 1,366 gerçekleşmesi beklenmektedir. Ayrıyeten 2025 yılı emekli aylığı hesaplanmasında 2024 yılı kümülatif artırım oranı olan % 86,16’lık artış da uygulanamayacaktır. Görüldüğü yıllar ortasındaki enflasyonun değerli oranda düşmesinden kaynaklı olarak 2025 yılı emeklilerimizin 2024 yılı emeklilerimize oranla kıymetli oranda düşük ölçüde bir maaş bağlanması kelam konusu olacaktır. Bu oranın, her bir sigortalı için değişkenlik göstermesine karşın yaklaşık % 25-35 ortasında gerçekleşeceği kestirim edilmektedir. Daha da vahim olan konu kelam konusu bu farkın gelecek yıllarda da maaşlara yapılan artırım oranlarına nazaran artarak devam edeceği gerçeğidir.”
“Emeklilik dilekçelerini 31 Aralık 2024 tarihinden evvel vermeleri halinde 2024 yılı emeklisi sayılacaklardır”
2024 yılında emekli olabilmek için müracaat tarihini belirtilen açıklamada, “Yukarıda açıklandığı üzere 2025 yılı emeklilerimizin 2024 yılı emeklilerimize oranda %25-35 oranında daha düşün bir emekli maaşı bağlanması ve bu maaş farklarının gelecekte de artarak devam etmesi riski bulunmaktadır. Bu nedenle yıl sonuna kadar rastgele bir yasal değişiklik yapılmaması halinde, emeklilik kaidelerini doldurmuş ve yakın gelecekte emeklilik düşünen sigortalılarımızın 2024 yılı emeklisi olabilmek için aşağıdaki tarihlere dikkat etmelerinin menfaatlerine olacağını düşünüyoruz. Kamu kurumları ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ilişkin şirketlerde çalışan ve fiyatlarını ayın 15’inde alan emekçilerimizin 14 Ocak 2025 tarihine kadar emeklilik dilekçesini vermeleri halinde 2024 yılı emeklisi olarak sayılacaklardır. Özel dalda, kamu kurumlarında ve sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ilişkin şirketlerde çalışan personellerden fiyatlarını her ayın 1’inde alanların ise emeklilik dilekçelerini 31 Aralık 2024 tarihinden evvel vermeleri halinde 2024 yılı emeklisi sayılacaklardır. Emeklilik dilekçesini bu tarihlerden sonra verecek olan personellerimiz ise 2025 yılı emeklisi sayılacaklardır” tabirleri yer aldı.
Prim gün sayısına nazaran artması gereken emekli maaşlarının aksine azaldığı bir hesaplama sisteminin kabul edilmesinin mümkün olmadığını belirtilen açıklamada, “Sorunun adil ve hakkaniyetli bir tahlile kavuşturulması için, Üniversite Öğretim Üyeleri, Toplumsal Güvenlik Uzmanları ve Konfederasyonumuz Uzmanlarından oluşan geniş bir heyetle yürüttüğümüz bilimsel çalışmanın da sonuna gelmiş bulunuyoruz. Önümüzdeki günlerde, üstte lisana getirilen adalet ve hakkaniyetten uzak sistemin, emekli maaş bağlanma usulünün adil ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ve önümüzdeki yıllarda da yaşanabilecek kıymetli enflasyon farklarından etkilenmeyecek yasal değişiklik tekliflerini de içeren raporumuzu kamuoyu ile paylaşacağız” denildi.