Eylül toplantısında ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz indirimlerine başlaması beklenirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) da faiz indirimine başlaması için yılsonu ya da 2025 başı konuşuluyor. Enflasyonda düşüş görülürken, kur ve fiyatları etkileyebilecek bu atak gelirse mesken ve otomobil fiyatları yükselir mi?
CNBC-e’den Emre Yapıt’ın haberine nazaran, uzmanlara nazaran ucuz kredilerin tesiriyle konut ve araba fiyatları bedelinden fazla artış gösterirken, şu an bu piyasalarda sakinlik hakim oluyor.
“Faizler yavaş indirilirse, çok büyük bir değişiklik olmaz piyasada”
İktisatçı Mahfi Eğilmez, TCMB’nin faizlerle ilgili atılımlarını öngörmenin güç olduğunu söylerken, şunları ekledi:
“Bizim faizler döviz faizi üzere süreç görüyor artık o nedenle onu yavaş yavaş denetim etmek için faizi indirmeli. Şayet bu formda yavaş indirirse, yani yavaştan kastım ikişer puan her seferinde iki puan üzere bu türlü bir durumda çok büyük bir değişiklik olmaz piyasada.”
Eğilmez, faizlerin tek başına piyasayı düzeltmeyeceğini de belirterek, şu sözleri kullandı:
“Tabi öteden beri söylediğimiz bir şey var. Faiz tek başına hiçbir vakit piyasayı düzenlemekte kâfi bir araç değil. Yanında kesinlikle Türkiye’nin eksik olduğu yapısal ıslahatların yapılması lazım. Türkiye riskli bir ülke bu risklerin düşürülmez lazım ki buradan sonuç alınsın.”
“Talep patlaması olmaz”
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, Türkiye’de yüksek bir gerçek faiz olduğunu belirtirken, faizlerin süratli bir halde inmeyeceği kanısında olurken, şu formda anlatıyor:
“Şu an Türkiye’de yüksek bir gerçek faiz var. Mevduatlar hala cazip. Merkez bankası faizleri o denli süratli indirmeyecek. Bu uzun vakte yayılacak. Yani otomotiv ve gayrimenkul için şaşalı günler birden gelmeyecek. Türk halkının kredi faizleri yüzde 1’in altına inmeden hiçbir esere atak etmeyeceğini söyleyen Murat, bu süreçte yalnızca gereksinim için krediler kullanılacaktır. Talep patlaması olmaz. Zati fiyatlar da çok düşmedi.”
Veriler krediler için ne diyor?
Merkez Bankası datalarına bakıldığında, kredi faizlerinde konut faizleri yüzde 43,48 ortalamasında olurken, taşıt faizleri de yüzde 49,60 düzeyinde bulunuyor. Muhtaçlık kredilerinde faizler de yüzde 72,24 düzeyinde olurken, KMH dahil yüzde 74,56 düzeyinde.
4 yıl evvel 2020 Ağustos ayı başında konut kredisi faizleri yüzde 9,99 olurken, taşıt kredisi faizleri yüzde 12,42, muhtaçlık kredisi faizleri yüzde 13,41 ve KMH dahil gereksinim kredisi faizleri de yüzde 14,04 düzeyindeydi.
Kredili konut satışı, faizler düşükken artıyor mu?
TÜİK datalarında de konut satışları istatistikleri, faizlerin düşük olduğu pandemi süreci de olan 2020 yılında konut satışlarının 2013-2023 aralığında tepe yıl olduğunu gösteriyor. 2020 Ocak-Temmuz periyodunda toplam konut satışı 854 bin 126 olurken, bunun yaklaşık yüzde 46’sı ipotekli satış yani kredili oluyor. 2024 yılı Ocak-Temmuz periyodunda 672 bin 162 konut satılırken, ipotekli satış oranı yüzde 9 oluyor.