Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde düzenlenen “Güvenilir Besinde Yeni Dönem” bahisli basın toplantısında açıklamalarda bulunan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Taklit ve hileli besin listelerinin artık anlık olarak elektronik ortamda tüketicilerle paylaşılacağını lisana getiren Yumaklı, listelerin bugünden itibaren guvenilirgida.tarimorman.gov.tr adresinde yer alacağını söyledi.
Bakanlığın Tarım Cebimde uygulamasında taklit ve tağşiş eserlerin yer alıp almadığına ait bir soru üzerine Yumaklı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Uygulamada, taklitle ya da halkın sıhhatini tehlikeye düşürücü besinlerin satışıyla ilgili rastgele bir şey yok. Artık bir kafeteryaya gidiyorsunuz. ‘Tarım ve Orman Bakanlığının kontrolüyle ilgili barkodu gösterir misiniz?’ diyorsunuz. Bunu kapısına, önündeki menüye koymuş oluyor. Onu okuttuğunuz vakit o işletmenin bizim tarafımızdan kaç sefer denetlendiğini görmüş oluyorsunuz. Tarım Cebimde uygulamasını indirmenizi ve gittiğiniz yerleri sormanız çok yeterli olur. Bize de yardımcı olur. Bu mevzuda gönüllülük temeli var.”
“Çiftçi hareketlerinde oluşturulmaya çalışılan ortam bizde olmadı”
Bakan Yumaklı, bu sezon üreticinin de tüketicinin de fiyatlardan memnun olmadığına ait bir yoruma karşılık, Türkiye’de 206 başlıkta eser bulunduğunu belirterek, alt başlıklarla binlerce eserden bahsedildiğini söyledi.
“Sorun olan eserlerin tamamı planlı bir biçimde yapılmayıp kontratlı üretime dahil olmayan eserler.” diyen Yumaklı, şu bilgileri verdi:
“Şöyle bir data var. Neresi olduğunu söylemeyeyim, (bu sezon) sorun çıkan eserlerden kontratlı üretim yüzde 60’tan yüzde 40’a düşmüş. Takdir edersiniz ki pandemiden bu yana fiyatlama davranışı bozuldu. Çiftçi hareketleri konusunu daha evvel bahsetmiştim. Burada rastgele bir önerisi olmayıp demokrasiyi farklı yerlerde aradıkları üzere, buna ait hususları da üreticilerin bu tarafını kullanarak, onları sokağa davet eden bir anlayış maalesef önderlik etti buna. Lakin daha sonra bir parti şeyine dönüştü ve çiftçilerimizin kahir ekseriyeti buna dahil olmadıkları için bu bahsedildiği üzere, Avrupa’daki üzere oluşturulmaya çalışılan ortam bizde olmadı. Ben sorun yok demiyorum. Lakin bu sorun ile ilgili onlar bu şovları organize etmekle uğraşırken biz tahlille uğraşıyorduk. Yani hiçbir tahlilleri, yapısal tahayyülleri yok. Neyin ne olacağına dair bir şey yok. Yalnızca haydi bakalım gelin sokağa ve şunu söyleyin, bunu söyleyin.”
“(Bazı eserlerdeki düşük fiyat sorununu) Büyük oranda çözdük”
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, fiyatlama davranışlarının üreticinin aleyhine geliştiği belirtilen salçalık domates fiyatlarına değinerek, şu açıklamalarda bulundu:
“İlk İzmir’de başladı. Orada kontratlı üretimle eser verenlerin hiçbirisinde sorun yoktu. Kontratlı üretim yapmayıp eserini satamayanlar fiyatlar düştüğü için şikayet edince bunu firmalarla fabrikalarla konuşarak büyük oranda çözdük. Tarım Kredi Kooperatifleri’ni devreye soktuk. Bizim beklentimiz Manisa, Balıkesir, Bursa, yani hasadın bu halde gitmesiydi. Lakin iklim değişikliği burada da tesirini gösterdi ve bu vilayetlerde tıpkı anda hasat oldu. Eser de çok çok fazla olmamakla bir arada, yani yaklaşık 500-600 bin ton civarında, Türkiye çapında çok da kıymetli değil. Tekrar farklı eserler için hangileri bunlar? Karpuzda ve kısmen biberde yaşandı. Lakin ben size 206 eserden bahsettim. Münasebetiyle burada mevzu maalesef bunun kullanılma uğraşlarıdır. Öbür bir şey değil. (Sonuç olarak) Büyük oranda çözdük. Yeniden biz çözdük elbette.”
Yumaklı, iki konunun üzerinde durduklarını ve birincisinin “sözleşmeli üretim” olduğunu kaydederek, “Sözleşmeli üretim yapmazsanız, bir eseri ürettiğinizde nereye satacağınızla ilgili planınız yoksa bunların yaşanması işten bile değil. Kaldı ki yalnızca bu sene de yaşamıyoruz.” diye konuştu.
Bu yıldan itibaren ister kontratlı ister sözleşmesiz olsun üretim planlamasının başta stratejik eserlerde kesinlikle uygulanmasını amaçladıklarını lisana getiren Yumaklı, bundan sonraki süreçte bunu yaşamak istemediklerini vurguladı.
“Ambalaj üzerindeki tüketiciyi yanıltan tabirlere toleransımız yok”
Bakan Yumaklı, ürün denetimine yönelik ALO 174 çizgisinin yanı sıra toplumsal medya hesaplarından ve WhatsApp aracılığıyla gelen talep ve şikayetleri de dikkate aldıklarını belirterek, ambalaj üzerindeki tüketiciyi yanıltan konuları kesinlikle tespit ettiklerini, bunlara hiçbir halde toleranslarının bulunmadığını vurguladı.
Tarım alanlarına bungalov yapılmasının yasal olmadığının altını çizen Yumaklı, “Kanuna ters işler yapılıyor. Vilayet müdürlüklerimiz bununla ilgili kabahat duyurularında bulunuyorlar valiliklere. Onların da yasanın gereğini yapmaları gerekiyor. Son devirde hobi bahçeleri başlığında tereddüde düşülen kimi konular var. Bununla ilgili de yeni yönetmelik çalışmamız devam ediyor. Bittiğinde o biraz daha mevzuyu netleştirecek.” formunda konuştu.
“Fiyat dalgalanmalarını engellemenin yolu planlı üretim ve organize tarım bölgeleri”
Bakan Yumaklı, Türkiye içerisindeki bütün eserlerin denetlendiğini, yalnızca ihraç eserlere kontrol uygulanmadığını belirterek, pazara sunulamayacak eserlerin imha edildiğini söyledi.
“Çiftçilere nakliye dayanağı verilebilir mi?” biçimindeki soru üzerine Yumaklı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Elbette bu bir bütün. Tek bir perspektiften bakıp yalnızca bunun dayanağının verilmesi sorunu çözmeyecek. Sorunu çözmenin yollarından birisi planlı üretimi üreticisinden tüketicisine kadar herkesin net bir halde algılayıp uygulaması. İkincisi, bilhassa organize tarım bölgelerinin 12 ay üretim yapabilecek kabiliyette olmaları ve yüksek besin tüketimi olan kentlere olan yakınlıkları. Bu bölgelerin içerisinde paketleme tesislerinin bulunması ve fireyi sıfıra indirecek konuların olması bize bu kolaylığı sağlayacak. Üretim planlamasındaki en değerli kalemlerde mazot ve gübre dayanağı. Bizde taşıma daha çok kara yoluyla yapılıyor. Demir yahut deniz yolu çok tercih edilmiyor. Bu husus ile ilgili Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile organize sanayilerin kurulması ile ilgili birtakım şeyler konuşuyoruz lakin bunlar yapısal ve vakit alıcı konular.”
Yumaklı, fiyatlama davranışlarında bir gün içerisinde birkaç farklı fiyat listesinin yayınlanmasının hakikat olmadığının altını çizdi.
“Hal Yasası çalışmaları başladı, uzun sürmeyecek”
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, Hal Yasası düzenlemesine ait bir soru üzerine, şu tabirleri kullandı:
“Hal Yasası düzenlemesi ile ilgili geçtiğimiz hafta Ticaret Bakanlığımız ile çok uzun süren bir toplantı yaptık ve bu Hal Maddesi’ndeki değişiklik gereksiniminin süratle yerine getirilmesi için iki bakanlık olarak birlikte çalışacağız. Yani halihazırda hem eserlerin tüketiciye uygun vasıflarda hem de uygun fiyatla ulaşmasının önündeki maniler konusunda çalışma yapacağız. Hal Maddesi’nde değişiklik konusunda her iki bakanlık olarak da çalışacağız. Bu çok uzun sürmeyecek, arkadaşlarımız çalışmaya başladı.”
Yumaklı, yurt dışından tarım toprağı kiralanıp kiralanmadığına ait soruya karşılık, “Türkiye hiçbir ülkeden bir metrekare toprak bile kiralamadı. Bununla ilgili birtakım çalışmalar başlamış lakin uygulanamamış. Medyaya da yansıyan protokolden bahsediyorsunuz lakin o hayata geçmemiş, hiçbir halde geçememiş.” diye konuştu.
Yurt dışından gelen yatırımcılara verdikleri takviyelerden bahseden Yumaklı, bu hususta bilakis göç olmasını beklediklerini bildirdi.
“En çok taklit ve tağşişe et ve süt eserlerinde rastlıyoruz”
Bakan Yumaklı, en çok taklit ve tağşiş yapılan dallara ait soru üzerine, “En çok et ve et eserleri ile süt ve süt eserlerinde taklit ve tağşişe rastladık. En az da meyve ve zerzevat işlemede. İthal eserlerde de vakit zaman tespitlerimiz oluyor. Onlara da tıpkı şeyi uyguluyoruz.” tabirlerini kullandı.
Ziraî üretimin ülkenin bağımsızlığı noktasındaki ehemmiyetine işaret eden Yumaklı, Türkiye’nin avantajlarını hakikat şeyleri yaparak koruyabileceğini ve artırabileceğini söyledi.
Yumaklı, gelecek kuşağa sürdürülebilir bir tarım bırakmak için çabaladıklarını fakat üretim planlaması üzere değerli bir bahsin gereğince gündem olmadığını vurguladı.