Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2024-2025 Yükseköğretim Akademik Yılı Açılış Töreni’nde konuştu.
Erdoğan, konuşmasında şunları kaydetti;
Akademik yıl periyodu boyunca bedelli hocalarımıza ve gençlerimize üstün muvaffakiyetler diliyorum. Burada öncelikle bir konuya dikkatlerinizi çekmek istiyorum. Bizler dünyanın birinci eğitim merkezlerinin neşet ettiği, medeniyetler beşiği olan Anadolu coğrafyasının bin yıllık sakinleriyiz. Ecdadımız, kurduğu eğitim kuruluşlarıyla, yetiştirdiği ilim erbabıyla tarihin her devrine ışık tutmuş; akla, bilime ve teknolojiye taraf vermiştir.
Örneğin Nizamülmülk tarafından birinci olarak Bağdat’ta yaptırılan Nizamiye Medresesi, bugünkü manada kurulan birinci resmi eğitim yuvasıdır. Daha sonra Semerkant, Buhara, Kahire ve Kayrevan başta olmak üzere coğrafyamızın her yanında emsal eğitim merkezleri inşa edilmiştir. Endülüs’te, İspanya hudutları içerisinde kalan Kurtuba’daki medreselerde Müslüman öğrencilerle birlikte Hristiyan öğrenciler de eğitim almıştır.
Bu hakikati Ziya Paşa o denli söz ediyor, “Ger Endülüs olmasa ziyadar, kim Avrupa’yı ederdi bidar.” Yani şayet Endülüs ışık saçmasaydı, Avrupa’yı bilgisizlik uykusundan kim uyandırırdı? Evet, Avrupa’yı karanlıktan aydınlığa çıkaran Endülüs’tür. Tekrar Osmanlı’da Fatih Medreseleriyle, Süleymaniye Külliyesiyle hem dini hem de müspet bilimler öğretilmiş; alimler ve eğitim kurumları her vakit himaye edilmiştir.
Bakınız burada Sultan Fatih’le Molla Gürani’ye atfedilen bir diyaloğu sizlerle paylaşmak istiyorum. Sultan Fatih; Bir hadiseden ötürü baş müderrislerden Hatipzade Muhiddin Efendiyi misyonundan azlediyor. “Seni müderrislikten azlettim. Çık git ne yaparsan yap” diyor. Bu hadiseyi duyan Molla Gürani, Sultan Fatih’in karşısına dikiliyor. “Ya o azli geri alırsın, yahut biz bütün ulema senin ülkeni terk ederiz. Alimlerin değerini bilen öbür hükümdarın diyarına gideriz” diyor. Bunun üzerine Sultan Fatih, azil kararından vaz geçiyor ve Muhiddin Efendiyi görevine geri iade ediyor. Tarihteki öteki devletlerimiz üzere Osmanlı’ya da altın çağını yaşatan işte bu tasavvurdur. Söğüt’teki beylikten cihan imparatorluğuna giden yolun mihmandarlığını bu türlü alimler ile alimlere karşı hürmetkar sultanlar yapmıştır. Misal örnekler tarihteki öbür büyük devletler için de geçerlidir.
Şunun bir sefer hepimiz farkındayız: İlme, araştırmaya, bilime, fikre ve ilim erbabına verilen paha ne kadar büyükse, bir ülkenin istikbali o kadar aydınlıktır. Bir millet insanlığın ortak bilgi birikimine katkıları oranında güçlüdür. Bilgiyi üreten, işleyen, geliştiren, yayılmasını sağlayan merkezler ise hiç elbet üniversitelerdir. Akademi yalnızca bilgi transfer yeri değil, tıpkı vakitte bir ülkenin gereksinimi olan tüm fikri temellendirmelerin yeridir. Bununla birlikte akademi bir ülkenin gereksinimi olan olumlu ve toplumsal bilimlerin can damarıdır.
Bu anlayışla, milletin teveccühüyle ülkeyi yönetme vazifesini devraldığımız günden beri gündemimizin en başına eğitimi yerleştirdik. Okul öncesinden başlayarak yüksek tahsile kadar her basamakta Türk eğitim sisteminin güzelleştirilmesini temel önceliğimiz olarak belirledik. Çok geniş bir yelpazede, bugün geriye gerçek baktığımızda “imkansız görünen” kaç düzenlemeyi kararlılıkla hayata geçirdik. 2002 yılında 76 olan yükseköğretim kurumu sayısı bugün prestijiyle 208’e ulaştı. Yeniden bu devirde öğrenci sayısı 2 milyondan 7 milyonun üzerine çıktı.
Hem kuruldukları kentin mirasını üniversal kıymetlerle buluştursunlar, hem de gençlerimize fırsat eşitliğini sağlasınlar diye her vilayetimize bir üniversite kurduk. Şu anda, 81 vilayetimizin hepsinde üniversite var; İstanbul, Ankara, İzmir dışındaki vilayetlerimizde de üniversite sayıları muhtaçlığa nazaran 2’ye, 3’e, 4’e yükseldi. Yükseköğretim bütçesini 2002 yılında 2,4 milyar liradan, 2024 yılında 341 milyar liraya getirdik.
Üniversitelerimizin yaygınlaşmasıyla birlikte okullaşma oranı da arttı. 2003 yılında yüzde 15 olan yükseköğretimde net okullaşma oranı, yüzde 50’ye ulaştı. Bayanlarda yükseköğretimdeki net okullaşma oranı yüzde 14 iken, bugün bu oran yüzde 51’i buldu. Vazifeye geldiğimizde 64 bin civarında olan öğretim elemanı sayısı bugün 185 bine çıktı. Böylelikle Türkiye, öğretim elemanı sayısı bakımından OECD ülkeleri içinde 8’inci sıraya yükseldi. Üniversitelerimizdeki bayan öğretim elemanı oranı ise yüzde 46,5’la OECD ortalamasının 1 puan üzerindedir.
Burada şunu da memnuniyetle vurgulamak durumundayım: Sayısal artış, bilimsel araştırmalara da olumlu yansımıştır. Türkiye, bilimsel yayın bakımından 29’uncu sıradayken, bugün 17’nci sıraya yükselmiştir. Bu artış oranı elbette değerlidir, fakat her vakit söylediğimiz üzere, kâfi değildir. Türk üniversitelerine yakışan, kısa vadede bilimsel yayınlarda ülkemizin birinci 10 ortasına girmesini sağlamaktır. İnşallah sizlerin de uğraşlarıyla bu maksada ulaşacağımıza inanıyorum.
Cuma günü TEKNOFEST ADANA’da gördüğümüz görünüm, bu noktada bizlerin umutlarını daha da artırdı. 50 farklı kategoride 790 binden fazla kadronun ve 1 milyon 650 binden fazla yarışmacının başvurduğu aktiflikte gençlerimizin ufkuna, heyecanına, azmine ve vizyonuna bir kere daha yakından şahitlik ettik. Üniversitelerimizden teknoloji, fikir ve teori üretmede, kavram üretmede, insanlığın ortak mirasını geliştiren bilimsel tezler üretmede kalitelerini göstermelerini bekliyoruz. Bu süreçte, hükümet olarak her daim sizlerin yanında olacağımızı burada tekraren söz etmek istiyorum.
Üniversitelerde yaşanan değişimin bir öbür boyutu yabancı öğrencilerdir. 2002 yılında yaklaşık 16 bin olan memleketler arası öğrenci sayımız, bu yıl 340 bini geçti. Bugün 198 farklı ülkeden gelen konuk öğrenciler, Türk üniversitelerinde eğitim görüyor. Faşist çevrelerin propagandalarının tam tersine bu öğrencilerin neredeyse tamamı ülkemizde kendi imkanlarıyla okumakta, yani fiyatlarını kendileri ödemektedir. Konuk öğrencilerin Türkiye iktisadına yıllık katkısı 3 milyar doları buldu. 2010’ların başında bu sayı yalnızca 200 milyon dolardı. Yani 15 kat civarında bir gelir artışı kelam konusu. Ancak buna karşın; Amerika, Avrupa, Avusturalya üzere ülkelerle karşılaştırıldığında önümüzde kat etmemiz gereken önemli uzaklık var. Sistemin istismarına asla mahal vermeden, üniversitelerimizin milletlerarası öğrenci hareketliğinden aldığı hissesi daha da artırmalıyız.
Yükseköğretimin altyapısında bunları yaparken, öğrencilerimize yönelik dayanakları de göz arkası etmedik. Yıllarca, her akademik yıl başlayınca ülkenin en değerli gündemi üniversite harçlarıydı. Üniversitelerin içinde ya da dışında, şovlarla, basın açıklamalarıyla, kimi vakit şiddet içeren hareketlerle üniversite harçları protesto edilir, özellikle marjinal kümeler bu sıkıntıyı daima istismar ederdi. Bizden evvelki bütün hükümetlerin kulak tıkadığı bu meseleye, 2012 yılında üniversite harçlarını kaldırmak suretiyle tahlil üreten biz olduk.
28 Şubat zihniyetinin üniversitelerimize vurduğu en büyük darbelerden olan katsayı adaletsizliğini ve kılık-kıyafet yasaklarını ortadan kaldırdık. İkna odalarından geçilerek girilen üniversite utancına son verdik. İhtilal yaptığımız alanlardan bir başkası de yüksek tahsil yurtlarıdır. Yurtlar konusunda dünyada eşi gibisi olmayan bir sistemi ülkemize kazandırmış olmanın gururunu yaşıyoruz. 182 bin olan yurt yatak kapasitesi, 22 yılda 810 bin ekle 993 bine ulaştı. Yurtlarımızı; içerisinde banyosu, tuvaleti, buzdolabı, interneti bulunan otel konforunda odalara dönüştürdük. Bu sene yurtlarımıza başvuran 355 bin öğrenciden 342 binini yerleştirdik. 15 bin yedek öğrencimizi de peyderpey yurtlarına yerleştiriyoruz. Başvuran her öğrencimize burs yahut kredi imkanı sağlayarak, ekonomik açıdan kendilerini destekliyoruz.
Burada şunu da söz etmekte yarar görüyorum: Türkiye’nin yüksek tahsilde yakaladığı bu ivmede; terörün, şiddetin, arbedenin, çatışmanın ve uzun yıllar üniversitelerimizi esir alan ideolojik baskı ortamının ortadan kaldırılmasının çok değerli hissesi bulunuyor. Çünkü huzurun olmadığı bir üniversitede ne akademik eğitim olur; ne bilimsel çalışma, araştırma için mümbit ortam olur. Türkiye, bunun acısını bilhassa 70’li yıllarda yaşamış ve bedelini çok ağır ödemiş bir ülkedir. Sizlerin de vakıf olduğu üzere geçmişte üniversitelerimiz vesayet odakları tarafından demokrasi ve hukuk dışı arayışlara alet edilmiştir. Gerek 27 Mayıs’a, gerek 12 Eylül’e, gerekse 28 Şubat periyoduna giden yolun taşları, üzülerek söylüyorum, üniversiteler üzerinden döşenmiştir.
Bu karanlık günler artık geride kalmıştır. Ülkemizin genelinde huzur atmosferi kökleştikçe, üniversitelerimiz de asli görevlerini daha yeterli yerine getirmeye başladı. Bunun korunmasına ve geliştirilmesine büyük ehemmiyet atfediyoruz. Bu tarihi kazanımın değerini çok âlâ bilmeli, üzerine daima birlikte titremeli ve kaybedilmesine muhakkak müsaade etmemeliyiz. Kaybedilen vakti telafi etmek ve gençliğimizin hayalleri ile Türkiye’nin amaçlarını buluşturmak ismine bu süreci layıkıyla değerlendirmeliyiz. Siz hocalarımızın eforları, öğrencilerimizin de uyanık hareket etmeleriyle üniversitelerimizi bir daha eski makus günlerine asla döndürmeyeceğiz. Üniversite olmanın gereği olan özgürlük ortamını geliştirirken; terör örgütlerinin, marjinal yapıların, gençlerimizi ideolojik kavgalarına meze yapmak isteyenlerin bu ortamı istismar etmelerine göz yummayacağız.
Bu vesileyle şu çelişkiyi de söz etmeden geçemeyeceğim: Sizlerin çok yeterli bildiği üzere Türkiye, fikir ve niyet hürriyeti başta olmak üzere batılı ülkelerin çok sık tenkitlerine muhatap oldu, hala de oluyor. Yıllarca bize demokrasi dersi verdiler; rektör seçimlerinden başka mevzulara kadar pek çok başlıkta üniversitelerle ilgili ülkemize özgürlük dersi verdiler. Lakin bize en üst perdeden ahkam kesenlerin, Gazze soykırımında nasıl hal takındıklarını hepimiz gördük. Gazze soykırımı, siyonist lobinin dünyanın en itibarlı üniversitelerini de tahakkümü altına aldığını bir defa daha göstermiştir.
O denli utanç verici olaylara şahitlik ettik ki; “Gazze’de soykırım var” diyen öğrenciler polis şiddetine maruz bırakıldı, yerlerde sürüklendi. Filistin için şovlara müsaade veren rektörler istifa ettirildi, linç edildi, Amerikan Kongresi’nde sorguya çekildi. Barışçıl aksiyonlara katılan üniversite öğrencileri, “hayatınız boyunca iş bulamayacaksınız” diyerek alenen tehdit edildi. En ufak bir tenkide, Filistin’le ilgili dayanak beyanına müsaade edilmedi. Siyonist sermayenin bağış-fon ismi altında dünyanın en düzgün üniversitelerine hükmettiği, inkarı mümkün olmayacak bir biçimde ortaya çıkmıştır. Gazze soykırımında batılı idareler, İsrail’i korumak uğruna, prestijlerini kaybettikleri çok makûs bir imtihan vermiştir.
Burada çok ehemmiyet atfettiğim bir hususu dikkatinize getirmek istiyorum. Üniversitelerimizin kanunda yer alan vazifelerini yaparken, gençlerimizin fikri tekamülleri ve karakter gelişimlerini de ihmal etmemesi mühimdir. Eğitim, lakin ulusal şuurla desteklendiği oranda başarılı olacaktır. Tarihini bilen, kendini bilen, özgüvenli jenerasyonlar yetiştirdiğimiz ölçüde, yarınlarımıza inançla bakabiliriz. Gençlerimizin düzgün eğitim almaları kadar; vicdanlı, şuurlu, sorumluluk hissiyle donatılmış olmalarını da tıpkı derecede önemsemeliyiz.
Bakınız son günlerde milletçe yüreğimizi yakan olaylara şahit oluyoruz. Evvelki ay Eskişehir’de camii avlusundaki insanlarımıza yönelik menfur bir atak oldu. Akabinde İstanbul’da gencecik bir polis memuruz alçakça şehit edildi. Geçtiğimiz cuma günü ise hayatlarının baharındaki iki genç kızımız, yırtıcı bir cinayete kurban gitti. Katledilen her iki evladımıza da Allah’tan rahmet, acılı ailelerine buradan başsağlığı diliyorum. Kimi vakit dijital platformlardan yayılan cerahatin, kimi vakit sapkın akımların, kimi vakit uyuşturucu illetinin, kimi vakit alkol belasının, kimi vakit televizyon dizilerinin özendirdiği mafya kültürünün, kimi vakit da infaz ve ıslah sistemimizdeki boşlukların bu acıların yaşanmasında rol oynadığını görüyoruz. Üzülerek tabir ediyorum ki; bu hadiselerin ekseriyetinde fail de, mağdur da gençlerimizden oluşuyor. Millet ve devlet olarak bu hadiselerin önüne geçecek adımları atmazsak, batılı ülkelerin karşılaştığı badirelerle bizim de yüzleşmemiz kaçınılmazdır.
Gençlerimizi çağdaş tanınan kültürün insafına terk edemeyiz. Gençlerimizin toplumsal medyanın ve dijital mecraların, her türlü melanetin bulunduğu karanlık dehlizlerinde yitip gitmelerine seyirci kalamayız. Milletimizi asırlardır sarsılmadan ayakta tutan ulusal ve manevi kıymetlerimiz, bu uğraşta en büyük destekçimiz olacaktır. Üniversitelerimizin daha fazla sorumluluk alması, kendilerine emanet edilen gençlerimize daha fazla sahip çıkması gerektiğine inanıyorum. Toplumsal, sportif ve kültürel faaliyetlerle gençlerimizin ulusal kimlik inşasına üniversitelerimizin katkı vermesi gerekiyor.
Her vakit söylüyorum: Mazi ile ati ortasında kuracağımız köprünün en değerli ayaklarından biri üniversitelerimizdir. Teröre, uyuşturucuya, alkol bağımlığına, sapkın akımlara, kabahat çetelerine kaybettiğimiz her gencin vebali hepimizin üzerindedir. Önümüzdeki devri, tüm bu problemlerin üzerine daha kararlı gittiğimiz, gereken adımları atıp sonuç aldığımız bir periyoda tahvil etmek istiyoruz. Bu süreçte üniversitelerimizden, siz hocalarımızdan dayanak bekliyoruz. Rabbim yar ve yardımcımız olsun diyorum. Bu hislerle bir defa daha 2024-2025 akademik yılının güzel olmasını diliyor, hocalarımıza ve öğrencilerimize muvaffakiyetler temenni ediyorum.