Özdemir’in İngilizce kaleme aldığı “The Rise and Fall of the Eagle: An Assessment of the Liberal World Order” kitabı yayımlandı.
Türkçe ismiyle “Kartal’ın Yükselişi ve Düşüşü: Liberal Dünya Nizamı Üzerine Bir Değerlendirme” kitabı dünyanın önde gelen memleketler arası yayınevi Routledge/Taylor and Francis Group ile iştirake sahip Apple Academic Press tarafından piyasaya sürüldü.
ABD hegemonyasının prensiplerini merkeze alan memleketler arası liberal sisteminin kuruluş ve yükselişinin ele alındığı kitap, milletlerarası liberal sisteminin çeşitli uygulamalarla nasıl sarsıldığını ve bugüne kadar başarılı olup olmadığını inceliyor.
Özdemir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kitabın liberal dünya tertibinde Amerikan dış siyasetinin rolü ve liberal dünya nizamının geleceğine dair tartışmalara odaklanan bir perspektife sahip olduğunu söyledi.
Soğuk Savaş’ın sona ermesinin global sistem üzerinde değerli bir tesir yarattığını ve liberal dünya nizamın hakim paradigma olarak yerini sağlamlaştırdığını belirten Özdemir, “Liberal dünya nizamı Soğuk Savaş’tan sonra kurgulanmış. Fukuyama’nın ‘Tarihin Sonu’ teziyle aslında merkeze alınmış, asla yıkılmayacağı düşünülen bir milletlerarası sistem tartışmasının merkezinde olan bir eksen.” sözünü kullandı.
Liberal dünya tertibin Amerikan hegemonyasıyla eş kıymet görüldüğünü lisana getiren Özdemir, şunları kaydetti:
“Soğuk Savaş sonrasında yaşanan dönüşümler, Amerikan egemenliğinin aslında çok da sürdürülebilir olmadığını ve bu manada milletlerarası sistemde tam manasıyla kendini neşretmediğini gösteriyor. Gerek bölgesel gerek global gelişmeler dünya sisteminde farklı perspektiflerin meydana geldiğini ortaya koyuyor.”
Amerikan hegemonyasının kendi içerisinde “yenilemez” ve “değiştirilemez” üzere düşünülen, liberal dünya tertibinin de bunun çatısını oluşturan bir eksen olduğunu söz eden Özdemir, “Aslında bizim gördüğümüz dünya sisteminde bunun tam aykırısı bir gerçekliğin olduğunu söylemek mümkün. Kitapta bunları çeşitli ispatlarla ortaya koyuyoruz.” dedi.
Özdemir, Amerikan hegemonyasının yaşadığı bölgesel krizlerin, liberal dünya nizamının yaşadığı global krizlerin ve bunların ortaya çıkardığı nüvelerin ayrıntılı halde ele aldığını söyledi.
Çağatay Özdemir, şu değerlendirmede bulundu:
“Avrupa’daki radikal sağın yükselişi, Trump devri dış siyasetinin liberal dünya nizamına karşı meydan okumaları, BM, NATO, AB üzere global ulus üstü yapıların kendi tahkimatını kaybetmesi, Rusya ve Çin’in global çapta başat aktörler haline gelmesi ve tüm bunların memleketler arası sistemi tekrar dönüşüme uğratması yine kurgulanmış bir milletlerarası sistem muhtaçlığını doğuruyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın, ‘dünya beşten büyüktür’ kelamı ve milletlerarası sistemde yeni bir eksene sahip olma gerekliliği, BM’de ıslahat muhtaçlığı üzere temel nüvelerin bu kitapta işlenmesine çaba gösterdim.”
“Türkiye çatışmalarda hakem ve orta bulucu rolünde”
Küresel ve bölgesel güçlerin farklılaştığına, yeni dünya tertibinde yeni aktörlerin ortaya çıktığına dikkati çeken Özdemir, Türkiye Cumhuriyeti’nin dış siyasette ortaya koyduğu proaktif sistemler vasıtasıyla kıymetli bir aktör olduğunu vurguladı.
Özdemir, Türkiye’nin hem bölgesindeki çatışmalarda hem de global çatışmaların birçoklarında hakem rolü, hami rolü ve kimi vakit da orta bulucu rolünde olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Bu manada Türkiye’nin bu çok taraflı vizyoner diplomasisinin ortaya koyduğu eksenleri biz aslında milletlerarası global sistemin dönüşümüyle birlikte okumamız gerektiğini kitapta da vurgulamaya çalışıyoruz. Neden? Zira milletlerarası liberal tertip yalnızca Amerikan hegemonyasından müteşekkil değil. Hasebiyle Türkiye’nin global aktör olmaya gerçek yürüdüğü yolda bölgesel çatışmaları giderici tesirleri, Gazze’de yaşanan insanlık dramına ‘dur’ demesi, birçok noktada Ukrayna-Rusya Savaşı’ndaki orta bulucu rolü, tekrar Balkanlar’daki tansiyonlarda orta bulucu rolü, bilhassa Ermenistan-Azerbaycan Savaşı’ndaki varlığı kıymetli.”
“Kartal’ın Yükselişi ve Düşüşü: Liberal Dünya Nizamı Üzerine Bir Değerlendirme” kitabı
Kitapta, Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği’nin dağılması sonucunda ortaya çıkan liberal dünya sisteminin nasıl ve ne emelle kurulduğu, nasıl yükselmeye başladığı, ABD hegemonyası ile teması, çeşitli uygulamalarla nasıl sarsıldığı ve bugüne kadar başarılı olup olmadığı inceleniyor.
II. Dünya Savaşı sonrası periyottan itibaren hür ticaret sistemi, işbirliğine dayalı güvenlik, kolektif karar alma, demokratik birlik üzere Amerikan hegemonyası prensiplerini merkeze alan liberal dünya sisteminin tarihî bir okumasının yer aldığı kitap, memleketler arası sistemin karşılaştığı sınamaları da ortaya koyuyor.
Geleneksel ve Batı merkezli memleketler arası bağlantılar paradigmalarının ötesine geçerek Amerikan hegemonyasının ve liberal dünya tertibinin geçerliliğini ve meşruiyetini sorgulayan kitap, günümüz dünyasının, ABD’nin nispî tesir ve gücünün giderek azaldığı post-Amerikan bir dünyaya evrildiğine dikkati çekiyor.