Uluslararası araştırma kuruluşu Climate Central bilim insanları, günlük mahallî sıcaklık ilişkilendirme sistemleri İklim Değişim Endeksi (CSI) kapsamında, bu yaz Türkiye’de iklim değişikliğinin çok sıcaklar üzerindeki tesirini ve sıcaklardan etkilenen nüfusu tahlil etti.
Dünyada fosil yakıt kullanımından kaynaklanan iklim değişikliğinin, günlük sıcaklık kıymetlerini nasıl değiştirdiğini ölçümleyen CSI’ın merkezi sıfır olarak alınıyor. Bir bölgedeki sıcaklık bedeli için CSI düzeyinin sıfır olması, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin sıcaklık üzerinde tespit edilebilir bir tesiri olmadığını gösteriyor.
Müspet CSI düzeyleri (1-5), sıcaklıklarda iklim değişikliğinin tespit edilebilir tesiri olduğu manasına geliyor. CSI 1 düzeyi, iklim değişikliğinin tespit edilebilir tesiri olduğu ve bu nedenle sıcaklığın olağandan yüksek olması ihtimalinin 1,5 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. CSI 2 ve üstü düzeyler, sıcaklık bedellerinin olağandan daha yüksek seyretmesi mümkünlüğünün 2 kat yahut 3 kat daha fazla olduğuna işaret ediyor.
Mersin 90 gün sıcakların tesirinde kaldı
Climate Central’ın paylaştığı tahlile nazaran, haziran-ağustos devrinde Türkiye’de 76 milyon insan (nüfusun yüzde 88’i) iklim değişikliği nedeniyle en az üç kat daha (CSI 3 seviyesi) mümkün hale gelen ve insan sıhhati için riskli olarak kabul edilen en az 30 günlük çok sıcaklara maruz kaldı.
Mersin, Adana, Denizli, Diyarbakır ve İzmir, iklim değişikliğinin yol açtığı yüksek sıcaklardan en uzun mühlet etkilenen kentler oldu. Bu devirde Mersin 90 gün, Adana 82 gün, Denizli 75 gün, Diyarbakır 71 gün ve İzmir 53 gün boyunca CSI 3 ve üzeri düzey sıcaklıkların tesirinde kaldı.
Bu sıcaklıklar İstanbul’da ise 47, Bursa’da 46, Konya ve Balıkesir’de 44, Ankara’da 41, Samsun’da 31 ve Kayseri’de 17 gün boyunca tesirini hissettirdi.
Türkiye’de 1970’den beri ölçülen en sıcak yaz
Tahlile nazaran Türkiye, büyük ölçüde iklim değişikliğinin tesiriyle en az 1970’den beri en sıcak haziran-ağustos devrini yaşadı.
Ortalama sıcaklıklar yılın bu devri için olağandan 2 derece daha sıcaktı. Bu üç ay boyunca, Türkiye’de iklim değişikliği nedeniyle olağanın üstünde sıcaklıklar görülme ihtimalinin en az üç kat arttığı pahalar kaydedildi.
72 ülke en sıcak yazı yaşadı, dünyada 2 milyar insan çok sıcaklardan etkilendi
Haziran-ağustos periyodunda dünyada 2 milyar insan, iklim değişikliğinden kaynaklanan ve insan sıhhatini tehdit eden en az 30 gün müddetli yüksek sıcaklara maruz kaldı. Bu da dünyada her dört bireyden birinin çok sıcakların tesirinde kaldığı manasına geliyor.
Dünyada kayıtlardaki en sıcak gün olan 22 Temmuz’da 3,6 milyar insan (küresel nüfusun yüzde 45’i) CSI 3 ve daha yüksek düzeyde sıcaklığa maruz kalırken, global sıcaklıkların tepe yapmasıyla 13 Ağustos’ta 4,1 milyar insan çok sıcak havayla karşı karşıya kaldı.
Bu devirde dünyada 72 ülkede iklim değişikliğinin tesiriyle 1970’den beri en sıcak yaz kayıtlara geçti.
Bunlar ortasında, Yunanistan, Çin, Japonya, Suudi Arabistan, Slovakya, Sırbistan, Romanya, Moldova, Güney Kore, Katar, İran, Macaristan, Mısır, Kamerun ve Hırvatistan dahil dünyanın her bölgesinden ülkeler yer aldı.
Kuzey yarımkürede 180 kent haziran-ağustos periyodunda en az bir çok sıcak hava dalgası yaşadı. Bu sıcak hava dalgalarının yaşanma mümkünlüğü bilhassa kömür, petrol ve gaz kullanımının yol açtığı kirlilik nedeniyle 21 kat arttı.
Climate Central Lider Yardımcısı Andrew Pershing, iklim değişikliğinin yol açtığı yüksek sıcaklıkların yaz devri boyunca dünya genelinde milyarlarca insanın sıhhatini tehlikeye attığını belirterek, “Hiçbir bölge, ülke ya da kent fosil yakıtların yarattığı ölümcül tehditlere karşı inançta değil.” ihtarında bulundu.