Prof. Dr. Mert, “Ortak Türk Alfabesi” hakkında AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Ortak alfabe çalışmalarının birinci olarak 1926’da Bakü’de başladığını anlatan Mert, çalışmaların Sovyetler Birliği periyodunda sonlandırıldığını söyledi.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 1991 yılında İstanbul’da tekrar çalışmalara başlandığını ve 34 harf üzerinde uzlaşıldığını lisana getiren Mert, bu sürecin akabinde, 2022 yılında Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde Ortak Türk Dünyası Ortak Alfabe Komitesi’nin kurulduğunu belirtti.
Mert, kurulun birinci toplantısında genel prensiplerin ve çerçevesinin belirlendiğini, ikinci toplantıda da emsal mevzuların işlendiğini ve ayrıntıların ele alınmadığını kaydetti.
Son toplantının 9 Eylül’de Bakü’de yapıldığını söz eden Mert, toplantının Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleştiğine değindi.
Bundan yaklaşık 2 yıl evvel de 2022 yılında Türk devletleri teşkilatına bağlı, Ortak Türk Dünyası Ortak Alfabe Komitesi kurulduğunu ve çalışmaya başlandığını anımsatan Mert, “Alfabe değiştirmek kolay bir süreç değildir. Sıkıntı ve sancılı bir süreçtir. Bundan ötürü doğal ki toplantı planladığımız üzere geçse de toplantı esnasında pek çok sefer tartışmalar, orta vermeler gerçekleşti fakat sonuç prestijiyle bunu başardık.” değerlendirmesinde bulundu.
– Devlet liderleri tarafından kabul edilmesi bekleniyor
TDK Başkanı Mert, belirlenen harflerin memleketler arası alfabedeki karşılıklarının yer aldığı listenin dışişleri bakanlıkları ve cumhurbaşkanlıklarına gönderildiğini, bundan sonraki sürecin parlamentoların onayıyla devam edeceğini tabir etti.
Mert, “Parlamentoların onayını takiben, devlet liderleri alfabeleri kabul edecek. Alfabelerin siyasi bir boyutu da var ve bu süreçte parlamentoların onayı gereklidir.” dedi.
Prof. Dr. Osman Mert, komisyon tarafından bütün lehçelerin muhtaçlığı olan harflerin teker teker belirlendiğini ve belirlenen tüm harflerin oy birliğiyle kabul edildiğini lisana getirdi.
Türkiye ve Azerbaycan’ın alfabelerinde bir değişiklik olmayacağını vurgulayan Mert, “Bizim alfabemizde ve Azerbaycan’ın alfabesinde rastgele değişiklik kelam konusu olmayacak. Ama bizim kullandığımız 29 harf Türk cumhuriyetlerinin kullandığı alfabelerde yer alacak. Bizim rastgele bir vatandaşımız Türk cumhuriyetlerine gittiğinde tabelaları okuyabilecek, yazıları okuyabilecek.” dedi.
Alfabenin onaylanması durumunda yazının etkilediği bütün alanlarda yeni gelişmeler meydana geleceğini söz eden Mert, şunları kaydetti:
“Burada bizim yaptığımız 34 harf üzerinde uzlaşmak değil. Her lehçenin gereksinimi olan harfleri belirlemek, her lehçe için en uygun alfabeyi oluşturmak. Yani şu an Azerbaycan ve Türkiye dışında Özbekistan’ın, Kazakistan’ın ve Kırgızistan’ın alfabeleri belirlenmiş oldu. Aslında şu an size gösterecek olsak üç farklı alfabe göstermemiz gerekir. Lakin bu üç başka alfabenin de en az yüzde 95’i harf olarak ortak.”