Açlığa da, çok tokluğa da tahlil; Ziraî Ar-Ge’dir
Son 30 yılda dünya genelinde ziraî yerlerin yarısı doğal felaketler, erozyon ve çölleşmeye bağlı olarak verimliliğini kaybetmiş durumda, bunun ekonomik karşılığı yaklaşık yıllık 400-500 milyar dolar gelir kaybı demektir. Yani dünyadaki aç nüfusun doyurulmasına kıymetli bir katkı olacak ölçüde kayıptan bahsedilmektedir.
Dünyanın genel açlık sıkıntısının yanında milyonlarca insanın çatışma alanında yahut yakınında yaşıyor olması besin problemini çetin bir sorun durumuna getirmiş durumdadır. Ve artık Dünya besin sorunu gelir adaletsizliğinden kaynaklanan bir sorun olmanın ötesine geçmiş durumdadır.
Gıda gereksiniminin karşılanması ve muhtaçlığın giderilmesinde sürdürülebilirliğin sağlanması, doğal kaynakların ve teknolojinin hakikat kullanılarak verimlilik artışını yükseltmek için “tarımsal Ar-Ge”yi güçlendirmekten hem de çok güçlendirmekten öteki deva görünmemektedir.
Ve bu alanda her ülkede ziraî Ar-Ge konusunda kalan boşlukları da çeşitli yollarla doldurmaya muktedirler. Bunu çoğunlukla ülkelerin tarımında boşluk oluşturacak tarım siyaseti izleyerek/izleterek yapmaktadırlar!
Dünyada tarımın bir numaralı gündemi Ziraî Ar-Ge iken bizde durum nedir?
Tarımsal Ar-Ge konusunda ülkemizde yüklü olarak hala ve uzun yıllardır Kamu kaynaklı çalışmalar yapılmaktadır.
Başta Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Enstitüler olmak üzere, üniversiteler, tarıma yakın resmi kuruluşlar, sivil kuruluşlar, özel firmalar, belediyeler olmak üzere birçok kuruluş ziraî Ar-Ge’ye katkı sunmaktadır. Fakat hiçbir kuruluş, Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü çatısı altında toplanan 50 civarında Araştırma Enstitüleri kadar ziraî Ar-Ge’ye katkı sunmamaktadır.
Ülkemizde ziraî Ar-Ge bin sekiz yüzyıllarının ortalarına dayanan bir kurumsallaşma ile başlamıştır. Cumhuriyet periyodu ile birlikte sürat kazanan Ziraî Ar-Ge her alanda kurumsallaşmasını tamamlayarak bugünlere gelmiştir.
Yerli ve Ulusal tarım için pahası ve getirisi büyük olan Ziraî Ar-Ge’nin lokomotifi pozisyonunda bulunan Araştırma Enstitülerinin hala Kara Tren Modunu tamamlayarak Süratli Tren Moduna geçişi tam manasıyla sağlanamamıştır.
Milli üretimin temeli olan Ziraî Ar-Ge nasıl olmalıdır?
Öncelikle yönetimsel alanda sistem güncellenmelidir. Bilhassa ziraî Ar-Ge çalışması yapan kamu kuruluşlarında Ar-Ge geçmişi olan yetkililerin organizenin başında olması, Ar-Ge hususlarının yanlışsız anlaşılmasını sağlayacak bu alanda yaşanan bağlantı kopukluğunu önleyecek, gerçek ve yerinde karar verilmesini sağlayacak, kaynakların gereği üzere kullanılmasına vesile olacaktır. Ar-Ge çalışmalarına ve çalışanlarına beklenen dayanak sağlanacak ve sonuçta tüm ziraî Ar-Ge çalışmaları daha da canlanacaktır.
Tarımsal Ar-Ge alanında çalışacak işçi görevlendirilirken buna uygun kriterler aranmalı, nitelikli alımlar yapılmalıdır. Bu alanda çalışan araştırmacıların akademik mesleğinin karşılığı olmalıdır. 657’ye tabi ve bununla sonlu nitelikteki işçiyle dünyayla rekabet edecek Ar-Ge yapmak artık mümkün görülmemektedir.
Farklı alanlarda uzun yıllar çalışmış bir çalışanın, hiç bilmediği bir Ar-Ge alanına tayin edilmesi, rastgele muvaffakiyet getirmemekte vakit ve kaynak israfına sebep olmaktadır.
Tarımsal Ar-Ge alanında çalışan işçinin özlük hakları ve yetkileri, bu alanda verimliliği ve üretkenliği artıracak formda dizayn edilmelidir. Şu anki özlük hakları ve kısıtlı yetkileriyle muvaffakiyet beklemek beyhudedir.
Tarımsal Ar-Ge çalışmaları için mevzuat, tabiatına uygun bir halde güncellenmeli, bu alandaki bürokrasi azaltılmalı, fonksiyonelliğin dengeli bir yerde seyretmesi sağlanmalıdır.
Tarımsal Ar-Ge’ye ayrılan hissenin artırılması ve daha gerçekçi kullanılması, Ziraî Ar-Ge’nin teknolojiyle vaktinde buluşması bu alana değerli katkı sunacaktır.
Sayısal manada besbelli bir halde artan Ziraî Ar-Ge çalışmalarının esere dönüşmesinde, ticarete bahis edilmesinde değerli boşluklar vardır. Bu boşluğu dolduracak bir ünite oluşturulmalıdır.
Tarımsal Ar-Ge’nin temeli; kaynaklar, deneyim ve eğitimdir. Deneyim ve eğitim olmadan kaynaklar bir mana söz etmemektedir. Sistemsel ve basamak etap deneyim ve eğitim programları uygulanmalı ve bu daima hale getirilmelidir.
Uluslararası Ar-Ge kuruluşları ile hakikat bağlar kurulmalı, işe yarayacak, getirisi olan bahisler seçilmeli, kapsamlı projeler oluşturulmalıdır.
Tarımın beyni pozisyonundaki ziraî Ar-Ge’nin tarımdaki gelişmeyi direkt etkilediği herkesin kabulüdür. Ziraî Ar-Ge varsa tarımda hareket ve rahmet vardır. Ziraî Ar-Ge yoksa ya da yetersizse tarımda yerli ve ulusal üretkenliğin yerini “al-sat ve yat” alır.
A.Suat UZUN