Belediye savunması: Belediye çalışanının gönüllülük aslına nazaran ve fedakarca çalışmıştır
Pandemi periyodunda Belediye işçisinin gönüllülük aslına nazaran ve fedakarca çalıştığı, Bulaş riski yüksek çalışanın konutunda kaldığı, İşe gelen işçinin işe gelemeyenlerin yerine de çalıştığı, Kentin hijyeni konusunda çalışıldığı, Çalışana yapılan ödemelerin kişi başı … TL yahut … TL meblağlarda olduğu, Bu ödemelerin işçinin ferdî hijyen ve ulaşımına yönelik olduğu, Mevzuatı dar yorumlamamak gerektiği, Yapılan ödemeleri Devletin sürekliliği ve toplumun menfaati bağlamında pahalandırmak gerektiği, hakkaniyet gereği kararın Kaldırılması gerektiği..
Temyiz kurulu tek cümle ile kamu ziyanı saydı: Yasal desteği yok
Somut uygulamada Belediye Meclisinin … tarih ve … Karar numaralı Kararı temel alınarak Belediye bütçesinden Belediye işçisine pandemi hasebiyle yapılan ek ödemenin mevzuatta desteği bulunmamaktadır
Yılı: 2020
Daire: 2
Evrak No: 52942
Tutanak No: 56583
Tutanak Tarihi: 20.03.2024
KARAR
Konu: Belediyesi çalışanına belediye meclisi kararına istinaden “Pandemi Ek Ödemesi” ismi altında ödeme yapılması.
109 İlam sayılı Daire Kararının 5’inci hususuyla, Belediye çalışanına Belediye Meclisi kararına istinaden lakin rastgele bir yasal düzenlemeye dayanmadan “Pandemi Ek Ödemesi” ismi altında ödeme yapılması sonucunda oluşan … TL kamu ziyanının sorumlularına ödettirilmesine hükmedilmiştir. Kararda sorumlu tutulanlar: Meclis Üyeleri, Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisidir.
Temyiz Dilekçesi
52942 sayılı evrak kapsamında ortak dilekçeyle temyiz müracaatında bulunan kamu vazifelisi sayısı 73’tür. Daire Kararında bunlardan 72 kişi hakkında sorumluluğa hükmedilmiştir. 1 kişi hakkında ise kamu ziyanından sorumluluğa hükmedilmemiştir.
Daire Kararında sorumlu tutulan üst yönetici … (Belediye Başkanı) ve diğer 71 sorumlu tarafından yapılan temyiz müracaatına temel dilekçede özetle:
Daire Kararının Kaldırılmasının talep edildiği,
Söz konusu süreçlerin kamu faydasına ve mevzuatın öngördüğü yordama uygun olduğu, 2020 yılında Koronavirüs salgını devam ederken Belediye tarafından oluşturulan takımlarda yüksek riske karşın çalışan işçinin ödüllendirilmesi ismine salgın devam ettiği surece her ay en az … TL en fazla … TL ek ödeme yapılabilmesi konusunun Belediye Meclisinin gündemine alındığı, … tarih ve … sayılı Meclis kararı ile kelam konusu teklif uygun görüldüğü,
Bu süreçte Belediyenin asli vazifelerine ek olarak dezenfeksiyon ve hijyen çalışmaları başta olmak üzere, hafta sonu sokağa çıkma kısıtlamaları nedeniyle vatandaşlara yapılan yardımların çeşitliliğinin artışı vb. üzere sebeplerle iş yükünün arttığı, Bu kapsamda bilhassa saha çalışmaları da arttırıldığı: Belediye hizmet binalarından, aile sıhhat merkezlerine, mescitlerden, parklara, ilçedeki kamu binaları ve tüm toplu kullanım alanlarının ilaçlanıp dezenfekte edildiği, İçişleri Bakanlığı genelgesi kapsamında uyarıların işletmelerce dikkate alınıp alınmadığına dair kontroller gerçekleştirildiği, vatandaşa pazarlarda ve toplu alanlarda maske, dezenfektan ve eldiven dağıtımı yapıldığı, Ayrıyeten kaymakamlık öncülüğündeki Vefa Toplumsal Dayanak Kümesi kapsamında vatandaşlardan gelen talepler doğrultusunda besin, sıcak yemek, alışveriş ve maaş çekme süreçlerine yardımcı olunduğu, Bilhassa bu sorunlu süreçte riske karşın özverili formda vazife yapan belediye çalışanına sağladıkları yarar sebebi ile kelam konusu ödemelerin gerçekleştirildiği,
Aynı halde Türkiye’nin birçok yerindeki belediyelerde ve … Belediyesinde bilhassa salgın sebebi ile ortaya çıkan maddi zorlukların aşılması için vatandaşlara çeşitli yardımlar verilmiş olup, su tüketiminde indirim, medikal materyal takviyesi, ulaşım hizmeti yardımları, acil durum ve sıhhat hizmetleri yardımı bayan ve yaşlı dayanak hizmetleri başta olmak üzere farklı birçok alanda takviyeler sunulduğu, Yeniden tıpkı biçimde Devlet’in de pandemi mağduriyetlerinin giderilmesi maksadıyla vergi ve kira alacaklarının ötelenmesi, alacakların yapılandırılması, toplumsal dayanak ödemeleri, kısmi çalışma ödenekleri üzere birçok ekonomik takviye uygulamaları gerçekleştirdiği,
5393 sayılı Belediye Kanunun Meclisin misyon ve yetkileri başlıklı 18. Hususunda Belediye Meclisinin misyon ve yetkileri belirtildiği, “b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan üniteler ile işlevsel sınıflandırmanın birinci seviyeleri ortasında aktarma yapmak” kararı bulunduğu, Ayrıyeten işçinin özlük süreçlerine ait başka düzenlemelerin de (sözleşmeli işçi fiyatları, norm takım düzenlemeleri, toplu mukavele vb. gibi) belediye meclis kararı ile gerçekleştirildiği, Ayrıyeten pandemi nedeniyle yapılan ek ödemelerin misyonu başında bulunan işçiye yapılmış olup, ekli listede de görüldüğü üzere Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri gereği idari müsaadeli sayılan belediye işçisine ödeme gerçekleştirilmediği,
7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 26/11/2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandığı, Bu Kanunun 10’uncu unsuruyla 4688 sayılı Kanuna eklenen süreksiz 16’ncı hususa yer verilerek,
4688 sy Kanunun süreksiz 16’ncı unsuruna nazaran belediyeler ve vilayet özel yönetimlerinde (konusu hata oluşturmamak şartı ile) yersiz/haksız ödenmiş toplumsal istikrar tazminatı ödemeleri nedeniyle adli/idari/mali süreç yapılmayacağı,
Söz konusu ödeme de Belediye Meclis kararına nazaran yalnızca pandemide çalışan çalışana toplumsal yardım niteliğinde bir ödeme olduğundan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında kıymetlendirilmesi beklendiği, Tabir edilerek Daire Kararının 5’inci hususunun Kaldırılmasına karar verilmesi talep edilmektedir.
Başsavcılık Mütalaası
Daire Kararında sorumlu tutulan üst yönetici … (Belediye Başkanı) ve diğer 71 sorumlu tarafından temyiz müracaatında bulunulması üzerine verilen Başsavcılık Mütalaasında:
“Daire kararında yasal destekleri ile açıklandığı üzere yapılan pandemi ödemeleri Anayasanın 128 inci hususu ve buna dayanılarak çıkarılan 657 sayılı Kanuna ters olduğundan yasal destekten mahrum ödemeler nedeniyle kamu ziyanı oluşmuştur. Öte yandan yapılan ödemeler toplumsal istikrar kontratına istinaden yapılmadığından 7421 sayılı Kanun ile 4688 sayılı Kamu Vazifelileri Sendikaları ve Toplu Mukavele Kanununa eklenen süreksiz 16 ncı unsur kapsamına da girmemektedir.
Bu nedenle sorumluların temyiz talebinin ret edilerek Daire kararının tasdik edilmesinin uygun olacağı bedellendirilmektedir.
Arz olunur.” denilmektedir.
Duruşma talebinde bulunan sorumlu … (Belediye Meclis Üyesi, Belediye Başkanı) adına Av…. duruşmaya katılmıştır. Duruşma sırasında Av…. tarafından temyiz dilekçesinde yer alan konular yine söz edilerek Daire Kararının Kaldırılması talep edilmiştir. Duruşma sırasında Av…. tarafından vurgulanan yahut ek olarak tabir edilen konular aşağıdadır:
Pandemi periyodunda Belediye çalışanının gönüllülük aslına nazaran ve fedakarca çalıştığı, Bulaş riski yüksek çalışanın konutunda kaldığı, İşe gelen işçinin işe gelemeyenlerin yerine de çalıştığı, Kentin hijyeni konusunda çalışıldığı, Çalışana yapılan ödemelerin kişi başı … TL yahut … TL fiyatlarda olduğu, Bu ödemelerin işçinin ferdî hijyen ve ulaşımına yönelik olduğu, Mevzuatı dar yorumlamamak gerektiği, Yapılan ödemeleri Devletin sürekliliği ve toplumun menfaati bağlamında pahalandırmak gerektiği, Hakkaniyet gereği kararın Kaldırılması gerektiği.
Duruşma sırasında Sayıştay Savcısı tarafından, yazılı mütalaada belirtilen münasebetle Daire Kararının Tasdikinin uygun olacağı söz edilmiştir.
Duruşma talebinde bulunan sorumlu … (Belediye Meclis Üyesi, Belediye Başkanı) adına Av…. ile Sayıştay Savcısının kelamlı açıklamalarının dinlenmesinden ve belgede mevcut evrakların okunup incelenmesinden sonra,
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
109 İlam sayılı Daire Kararının 5’inci hususuyla, Belediye işçisine Belediye Meclisi kararına istinaden fakat rastgele bir yasal düzenlemeye dayanmadan “Pandemi Ek Ödemesi” ismi altında ödeme yapılması sonucunda oluşan … TL kamu ziyanının sorumlularına ödettirilmesine hükmedilmiştir. Kararda sorumlu tutulanlar: Meclis Üyeleri, Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisidir.
Usul tarafından inceleme
Temyiz müracaatında bulunanlardan …’un sorumluluğa iştiraki bulunmamaktadır.
Sayıştay Dairelerince verilen kararlara karşı, Temyiz Kurulu nezdinde temyize yetkili olanlar; 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci hususunun ikinci fıkrasının atıfta bulunduğu 52’nci unsurun birinci fıkrasında belirtilen daire ve makamlar ile kendilerine tazmin hükmedilmiş olan sorumlulardır. Bunlar ortasında yer almayan …’un 35714 Karar-109 İlam sayılı Daire Kararının 5’inci hususu ile ilgili temyiz başvurusu üzerine, metot tarafından TALEBİN REDDİNE, oy birliğiyle,
6085 sayılı Kanun’un 57’nci hususu gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştayda karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 20.03.2024 tarih ve 56583 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Esas istikametinden inceleme
Somut uygulama
Belediye Meclisinin … tarih ve … Karar numaralı Kararına istinaden Belediye bütçesinden Belediye işçisine “Pandemi Ek Ödemesi” ismi altında ödeme yapılmıştır. Aylık … TL yahut … TL olan bu ödeme 2020 yılının Nisan ve Mayıs aylarında yapılmıştır. 2020 yılında bu kapsamda yapılan ödemelerin toplam fiyatı … TL’dir.
Mevzuat
Anayasanın 128’inci unsurunun ilgili kısımları aşağıdadır:
“Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve öteki kamu tüzelkişilerinin genel yönetim temellerine nazaran yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve daima vazifeler, memurlar ve öbür kamu vazifelileri eliyle görülür.
Memurların ve öteki kamu vazifelilerinin nitelikleri, atanmaları, misyon ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve öbür özlük işleri kanunla düzenlenir. .”
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili unsurları aşağıdadır:
“Kapsam:
Madde 1 – (Değişik: 30/5/1974 – KHK-12/1 md.; Motamot kabul 15/5/1975 – 1897/1 md.)
Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, Vilayet Özel Yönetimleri, Belediyeler, Vilayet Özel Yönetimleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında yahut Vücut Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.
…”
“Amaç:
Madde 2 – (Değişik: 23/12/1972 – KHK-2/1 md.)
Bu Kanun, Devlet memurlarının hizmet kurallarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve öbür özlük işlerini düzenler. .”
“Mali Kararlar, Kapsam:
Madde 146 – (Değişik: 30/5/1974 – KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/5/1975 – 1897/1 md.)
Bu Kanunun birinci hususunun birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, fiyat, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların hal ve kuralları bakımından bu Kanundaki kararlara, birebir hususun ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki kararlara tabidir.
Memurlara kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği misyonlar karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında fiyat ödenemez, hiçbir fayda sağlanamaz. .”
5018 sayılı Kanun’un “Kamu zararı” kenar başlıklı 71’inci hususunun ilgili kısımları aşağıdadır:
“Kamu ziyanı; kamu vazifelilerinin kasıt, kusur yahut ihmallerinden kaynaklanan mevzuata muhalif karar, süreç yahut hareketleri sonucunda kamu kaynağında artışa mani yahut eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu ziyanının belirlenmesinde; . g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır. .”
Değerlendirme
Anayasanın 128’inci hususuna nazaran, memurlar ve öbür kamu vazifelilerinin aylık, ödenek ve öteki özlük işleri kanunla düzenlenir. 657 sayılı Kanunun 146’ncı unsuruna nazaran, memurlara kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği misyonlar karşılığında 657 sayılı Kanunla sağlanan haklar dışında fiyat ödenemez ve hiçbir fayda sağlanamaz.
Somut uygulamada Belediye Meclisinin … tarih ve … Karar numaralı Kararı temel alınarak Belediye bütçesinden Belediye işçisine pandemi hasebiyle yapılan ek ödemenin mevzuatta desteği bulunmamaktadır
Sorumlular tarafından itiraz edilen temele ait başka konular Daire Kararında karşılanmıştır.
Sorumluluk istikametinden inceleme
Daire Kararında, oluşan kamu ziyanından harcama yetkilileri, gerçekleştirme vazifelileri ve … tarih-… Karar no.lu Belediye Meclis Kararında olumlu tarafta imzası bulunan Belediye Meclis Üyeleri sorumlu tutulmuştur.
Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme vazifelilerinin sorumluluğu
Harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme vazifelilerinin harcama sürecindeki misyon ve sorumlulukları 5018 sayılı Kanun’un 32 ve 33’üncü hususlarında düzenlenmiştir.
5018 sayılı Kanun’un “Harcama talimatı ve sorumluluk” kenar başlıklı 32’nci unsurunda: “Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet münasebeti, yapılacak işin konusu ve fiyatı, müddeti, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme yordamı ile gerçekleştirmeyle misyonlu olanlara ait bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe unsur ve temellerine, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile öbür mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin tesirli, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken öbür süreçlerden sorumludur.” düzenlemesi yer almaktadır.
Kanun’un “Giderlerin gerçekleştirilmesi” kenar başlıklı 33’üncü unsurunda: “Bütçelerden bir sarfiyatın yapılabilmesi için iş, mal yahut hizmetin belirlenmiş yordam ve temellere uygun olarak alındığının yahut gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi yahut kurullarca onaylanması ve gerçekleştirme evraklarının düzenlenmiş olması gerekir. Sarfiyatların gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen misyonlu tarafından düzenlenen ödeme buyruğu evrakının harcama yetkilisince imzalanması ve meblağın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme vazifelileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal yahut hizmetin alınması, teslim almaya ait süreçlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli dokümanların hazırlanması vazifelerini yürütürler.” kararlarına yer verilmiştir.
Kanun’un 55 ve devamı hususlarında kamu yönetimlerinin iç denetim sistemlerini oluşturmaları öngörülmüş ve bu çerçevede harcama ünitelerinin yapılan mali süreçler üzerinde gerçekleştirecekleri denetimler açıklanmış olup, harcama ünitelerinin minimum yapmaları gereken denetimler, mali hizmetler ünitesi tarafından ön mali denetime tabi tutulacak mali karar ve süreçlerin yol ve asılları ile ön mali denetime ait standart ve yolların Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan İç Denetim ve Ön Mali Denetime Ait Yordam ve Temeller’in 10’uncu unsurunda, ön mali denetim sürecinin harcama üniteleri tarafından da yerine getirileceği belirtilerek, gelir, masraf, varlık ve yükümlülüklere ait mali karar ve süreçlerin harcama ünitesi tarafından mali mevzuat kararlarına uygunluk tarafıyla denetim edileceği,
Usul ve Temeller’in 12’nci unsurunda, süreç denetiminin nasıl yapılacağı belirtilerek, mali süreçlerin yürütülmesinde misyon alanların yapacakları süreçten evvelki işleri de denetim edecekleri, ödeme buyruğunu düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme vazifelilerinin de ödeme buyruğu evrakı ve eki evraklar üzerinde ön mali denetim sürecini yapacakları belirtilmektedir.
Yukarıda açıklanan mevzuat kararlarından, her bir harcamanın harcama yetkilisi ve gerçekleştirme vazifelisi tarafından süreç denetimi çerçevesinde yapılan süreçlerin ilgili mevzuat kararlarına uygun olup olmadıkları ön mali denetime tabi tutularak denetim edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
5018 sayılı Kanun’a nazaran harcama yetkilileri ve gerçekleştirme vazifelileri, masrafın gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından denetimleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, hukuka ters ise kelam konusu süreçleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar.
Buna nazaran, somut uygulamada oluşan kamu ziyanından harcama yetkilisi ve gerçekleştirme vazifelilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Belediye Meclis üyelerinin sorumluluğu
Somut uygulamada Belediye bütçesinden Belediye işçisine yasal desteği bulunmaksızın pandemi münasebetiyle ek ödeme yapılması, Belediye Meclisi tarafından alınan … tarih ve … Karar numaralı Kararın öngörülebilir ve direkt sonucudur. İşçiye “pandemi ek ödemesi” yapılması sonucunda oluşan kamu ziyanından Belediye Meclis Üyelerinin uygun illiyet bağı dahilinde sorumluluğu bulunmaktadır.
Konunun temel tarafından incelenmesi sonucunda, Belediye çalışanına yasal desteği bulunmaksızın “pandemi ek ödemesi” yapılması suretiyle, 5018 sayılı Kanun’un 71’inci unsurunda belirtilen “mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” kapsamında kamu ziyanı oluştuğu anlaşılmıştır. Kamu ziyanından Belediye Meclis üyeleri, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme vazifelilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu Prestijle, üstte belirtilen münasebetle 35714 Karar-109 İlam sayılı Daire Kararının 5’inci hususu hukuka uygun olduğundan, 35714 Karar-109 İlam sayılı Daire Kararının 5’inci maddesinin TASDİKİNE (Temyiz Kurulu ve ..Daire Lideri …, üyeler …, …’un aşağıda yer alan karşı oy münasebetine karşı), oy çokluğuyla,
6085 sayılı Kanun’un 57’nci hususu gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştayda karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 20.03.2024 tarih ve 56583 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.