ANKARA (AA) – BURCU ÇALIK- Ankara Etlik Şehir Hastanesi Çocuk-Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kliniği İdari, Eğitim Sorumlusu Doç. Dr. Ayşegül Efe, uzun ekran müddetinin, dikkat eksikliğinin en kıymetli nedenlerinden olduğunu belirterek, “İlkokul çağındaki çocuklarda günlük ekran müddeti en fazla 1 saat, 12 yaş ve üstü çocuklar ile yetişkinlerde ise 2 saat olmalı.” dedi.
Efe, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ekran müddetinin telefon, tablet, bilgisayar ve televizyon izlemeyi içine alan toplam bir vakit dilimi olduğunu vurguladı.
Amerikan Pediatri Akademisinin çocuklar için belirlediği ekran müddetlerine işaret eden Efe, “0-3 yaş aralığındaki çocuklarımızın mevcut gelişimsel maharetlerinden kaynaklı mümkünse ekrana hiç maruz kalmaması gerekiyor. Zira ekrandaki ağır dikkat dağıtıcı, ağır duyusal uyaranlar, bu yaş kümesindeki çocukların bilişsel maharetleriyle denk değil.” bilgisini paylaştı.
3-6 yaş ortasındaki çocukların azamî yarım saat, ebeveyn denetiminde ve ebeveynle bağlantı halinde ekrana bakabileceğini anlatan Efe, şöyle devam etti:
“İlkokul çağındaki tüm çocuklarda günlük toplam ekran mühletinin en fazla 1 saat olmasını öneriyoruz. 12 yaş ve üstü çocuklar ile yetişkinlerde ise tüm ekran kullanımının 2 saat ile sonlandırılmasını tavsiye ediyoruz. Bilhassa 12 yaş altında telefonun, toplumsal medyada çocuğun kendine ilişkin bir hesabının olmaması kıymetli. Şayet varsa, çocukların siber zorbalığa karşı korunması açısından aile kontrolünde ilerlemesini kıymetli buluyoruz. Teklifimiz, okulun uzak olması, bağlantı kurma gerekliliği üzere güç şartlar oluşmadığı sürece 12-17 yaş aralığında içerik denetiminin yapılamadığı akıllı telefon sisteminin çocuklara verilmemesi.”
– Her yaş kümesinin dikkat mühleti farklı
Çocuklarda yaşa nazaran değişen dikkat müddetlerinin bulunduğuna dikkati çeken Efe, “Dikkat mühleti 6 yaşın altındaki bir çocukta kısıtlıdır, lakin ilkokul sürecine geçtikten sonra yarım saate ulaşabiliyor.” tabirini kullandı.
Ekrandaki ağır uyaranların dikkat müddetini kısalttığını belirten Efe, “Çocukların zati kısa olan dikkat mühletini, ekran üzere ağır bir uyaranın karşısına bıraktığınızda, dikkat müddetinin daha da kısaldığını görüyoruz. Meğer ekran kısıtlaması uygulandığında, çocuklar masa başı etkinliklere yönlendirildiğinde, dikkat müddetlerinin vakitle arttığını da gözlemliyoruz.” formunda konuştu.
– Hangi durumlar “ekran bağımlılığı” olarak tanımlanıyor?
Ekran bağımlılığının “8 saatin üstünde kullanan bağımlıdır, aşağısı değildir” üzere kimi tanımlamaların olduğunu lakin bu mevzuda bir mutabakata varılamadığını anlatan Efe, şunları kaydetti:
“Saatten bağımsız olarak, davranışsal bir bağımlılıktan bahsedebilmek için o şeyin berbata kullanımı, ondan uzak kalmaktan ötürü ağır tasa duymak, uzak kalındığında birtakım davranışsal ve duygusal belirtiler gösterme, gerilime girme, gerilimle baş edememe üzere durumların eşlik etmesi gerekiyor. Biz bu durumlarda bağımlılık tanısı ve tedavisine başlıyoruz.”
– Merkezi imtihanlara hazırlanan çocuklar haftada 4 saat ekrana bakmalı
Fazla ekran kullanımının dikkat eksikliği yahut dikkat dağınıklığının en değerli nedenleri ortasında yer aldığını vurgulayan Efe, şöyle konuştu:
“Okul sürecinde daha çok ilkokul çocuklarının dikkat eksikliğinden muzdarip olduğunu görüyoruz, bu nedenle toplam ekran mühleti 1 saati aşmamalı. Merkezi imtihanlara hazırlanan çocuklara ise hafta içi haftanın 4 günü birer saat ya da hafta sonu ikişer saat olacak biçimde, toplam 4 saat ekran mühletini geçmemelerini öneriyoruz. Bunun olumlu yararları olduğunu da biliyoruz.
Ekran müddeti uzadıkça, bilhassa kısa görüntüler üzere süratli geçişleri, süratli ses, imaj ve ışık uyaranı olan sistemlerin dikkat üzerindeki olumsuz tesirleri oluşuyor. Bunu gidermenin tek yolu, olumsuz etkiyi oluşturan sistemi kısıtlamak. Ailelere bunu öneriyoruz ve bunu yaparken olumlu örnek oluşturabilmeleri için kendilerinin de buna uygun hareket etmelerini, çocukları ekranı kullanırken içerik takibi yapmalarını bekliyoruz.”
– “Hepimiz bağımlılık riskiyle karşı karşıyayız”
İnternet kullanımı ve akıllı telefon sahibi olma oranlarının bilhassa pandemi ve sonrası önemli artış gösterdiğine işaret eden Efe, şu değerlendirmelerde bulundu:
Ekran bağımlılığı çok küçük yaşlarda başlayabiliyor, erken yaşta yakaladığımızda, ailelerin ekranı kısıtlayarak konutta, bir ortada gelişimsel uyaran veren tıpta aile içi etkinlikler yapmalarını sağlayarak, davranışı bozan faktörün yerine davranışı düzelten ve gelişimi destekleyen uygulamayı yerleştiriyoruz. Bu biçimde tedavi etmeye çalışıyoruz.”
Siber zorbalığın da bir halk sıhhati problemine dönüşmeye başladığının altını çizen Efe, “dijital okuryazarlık” olarak tanımlanan, internetin gerçek, denetimli ve uygun içerikte kullanımının çocuklara öğretilmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.