Küresel iktisatların yaklaşık 3 yıldır süren enflasyonla çabasında yavaş yavaş sona yaklaşıldığı görüşü inanç kazanırken birçok merkez bankası şimdi para siyaseti duruşunu değiştirmese de piyasalarda yumuşama sinyalleri temmuz ayında da güçlendi.
ABD Merkez Bankası (Fed), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), temmuz ayında da faiz oranlarında değişikliğe gitmeyerek sıkı para siyaseti duruşunu muhafazayı sürdürdü.
Kanada Merkez Bankası (BoC) ve Macaristan Merkez Bankası (MNB) faiz indirimine giderken Japonya Merkez Bankası (BoJ) ve Rusya Merkez Bankası faiz artırımı kararı aldı.
BoC, arka arda ikinci toplantıda siyaset faizini 25 baz puan indirerek yüzde 4,5’e düşürürken bankadan yapılan açıklamada, geniş enflasyonist baskıların hafiflediği bildirildi.
Açıklamada, genel fiyat baskılarının azalmaya devam etmesi ve enflasyonun yüzde 2’ye yaklaşmasının beklenmesi nedeniyle siyaset faiz oranının 25 baz puan daha düşürülmesine karar verildiği belirtilerek, siyaset faiz oranının yüzde 4,5’e indirildiği kaydedildi.
BoC, haziran ayında siyaset faizini yüzde 5’ten 4,75’e düşürerek 4 yılın akabinde birinci faiz indirimini gerçekleştirirken G7 ülkeleri ortasında siyaset gevşetmeye başlayan birinci merkez bankası olmuştu.
Temmuz ayında faiz indirimine giden öteki bir merkez bankası ise MNB oldu.
MNB, temmuzda siyaset faizini beklentiler dahilinde 25 baz puan düşürerek yüzde 6,75’e indirdi. Bankanın faiz indirim kararı, ülkenin mali gevşeme döngüsünün başladığı ekim ayından bu yana 10. faiz indirimi kararı oldu.
BoJ, temmuzda siyaset faizini yüzde 0,25’e çıkardı
BoJ, temmuz ayında gerçekleştirdiği toplantıda sürpriz halde siyaset faizinin yüzde 0,25’e çıkarılmasına karar verdi.
Yenin güçlenerek ülkenin ihracatına ziyan vermesini önlemek ve deflasyonla çaba etmek için 2016’dan bu yana negatif faiz siyaseti yürüten BoJ, ülkedeki süratli fiyat artışları nedeniyle 2007’den bu yana birinci kez mart ayında faiz artırımına gitmişti.
Mart ayındaki toplantısında 17 yıl sonra birinci sefer faiz artırımına giden banka, siyaset faizini yüzde eksi 0,1’den yüzde 0,1’e yükselterek dünyadaki negatif faiz devrini sonlandırmıştı.
Faiz artırımı kararının gerisinde Japonya ile ABD’deki faiz oranları ortasındaki büyük fark tesirli olurken bu durum, yaklaşık son üç yıldır yenin dolara karşı kıymet kaybetmesine yol açmıştı.
Analistler, ülke para ünitesinin son 38 yılın en düşük düzeyini test ettiğini belirterek, Japon yeninin tarihi zayıflığının müdahale için baskı yarattığını belirtti.
Temmuzda faiz artırımı yapan başka merkez bankası da Rusya Merkez Bankası (CBR) oldu.
CBR, temmuzda siyaset faizini beklentiler doğrultusunda 200 baz puan artışla yüzde 18’e yükseltti.
Bankadan yapılan açıklamada, ülke iktisadı üzerindeki enflasyon baskısının yüksek düzeyde devam ettiği belirtilirken “Rusya Merkez Bankası, siyaset faizini yüzde 18 düzeyine yükseltme kararı almıştır.” sözü kullanıldı.
Rusya Merkez Bankası, siyaset faizini son olarak 7 Haziran’da yüzde 16 düzeyinde sabit bırakmıştı.
Fed, faiz oranını sabit tutarken eylülde faiz indirimine yeşil ışık yaktı
Fed, temmuz ayında düzenlenen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında da siyaset faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek 23 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit bıraktı.
Fed Başkanı Jerome Powell, enflasyon konusundaki itimadın artması ve iş gücü piyasasının gücünü muhafazası halinde faiz indiriminin eylül ayında masaya gelebileceğini söz etti.
İş gücü piyasasının daha düzgün bir istikrara geldiğini ve işsizlik oranının düşük kalmaya devam ettiğini belirten Powell, enflasyonun ise kıymetli ölçüde gerilediğini anlattı.
Powell, “Komitenin genel kanısı, siyaset faiz oranımızı düşürmenin uygun olacağı noktaya yaklaştığımız istikametinde fakat şimdi o noktada değiller.” değerlendirmesinde bulundu.
Bankanın önündeki yolun iktisadın seyrine bağlı olacağını belirten Powell, “Ekonominin nasıl gelişeceğine bağlı olarak, sıfır faiz indiriminden birkaç faiz indirimine kadar senaryo hayal edebiliyorum.” tabirini kullandı.
ABD’de enflasyon, ocak, şubat, mart aylarında yıllık bazda sırasıyla yüzde 3,1, 3,2 ve 3,5 ile beklentilerin üzerinde kalmasının akabinde, nisanda 3,4 ile beklentiler doğrultusunda, mayısta ve haziranda 3,3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.
2022 yılından itibaren yüksek enflasyonla çaba kapsamında sıkı para siyaseti izleyen Fed, bu yılın birinci yarısında gerçekleştirilen toplantılarda da siyaset faizinde değişikliğe gitmedi.
Ülkede yüksek enflasyon karşısında 2022’de faiz artışlarına başlayan Fed, Mart 2022’den bu yana 11 faiz artırımı gerçekleştirdi ve toplamda 525 baz puanlık artış yaptı.
Fed, siyaset faizini en son Temmuz 2023’te 25 baz puan artırarak 2001’den bu yana en yüksek düzeye çıkardı.
ECB, geçen ay faizi sabit tuttu
ECB, temmuz ayında 3 temel siyaset faizini piyasa beklentileri doğrultusunda sabit tuttu.
ECB’nin Temmuz 2022’den itibaren arka arda 10 toplantıda faiz oranlarını toplamda 450 baz puan artırmasının akabinde, haziranda yaklaşık 5 yılın akabinde birinci kere 25 baz puan indirim kararı vermişti.
Haziran ayında 3 temel siyaset faizinde de 25 baz puan indirim kararı veren ECB, refinansman faizini yüzde 4,50’den 4,25’e, mevduat faizini yüzde 4’ten 3,75’e ve marjinal fonlama faizini yüzde 4,75’ten 4,50’ye indirmişti.
Temmuz ayında ise siyaset faizini sabit tutan ECB, yaptığı açıklamada hizmet dalında enflasyonun yükseldiği ve manşet enflasyonun gelecek yıl da maksadın üzerinde kalmasının beklenen olduğunu kaydetti.
ECB İdare Kurulunun enflasyonun yüzde 2’lik orta vadeli amacına yönelik kararlılığının yenilendiği açıklamada, Kurulun gayeye ulaşmak için gerekli olduğu sürece siyaset faizlerini gereğince kısıtlayıcı tutacağı bildirildi.
Avro Bölgesi iktisadının “muhtemelen ikinci çeyrekte birinci çeyreğe kıyasla daha yavaş büyüdüğünü” de dile getiren ECB Başkanı Christine Lagarde, ayrıca ekonomik büyümeye ait risklerin aşağı taraflı olduğunu belirtti.
Bilgilere bağlı olarak hareket etmeye, gelen bilgileri toplantıdan toplantıya kıymetlendirerek karar almaya devam edeceklerini yineleyen Lagarde, kararlarını enflasyon dinamiklerini ve para siyaseti transferini kıymetlendirerek vereceklerini vurguladı.
TCMB, siyaset faizini yüzde 50’de sabit bıraktı
Yurt içinde ise temmuz ayında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 50’de tuttu.
TCMB’den faiz oranlarına ait yapılan duyuruda, Yaşar Fatih Karahan başkanlığında toplanan Heyetin, siyaset faizinin yüzde 50’de sabit kalmasına karar verdiği bildirildi.
Haziran ayında aylık enflasyonun ana eğiliminin besbelli bir zayıflama kaydettiği belirtilen duyuruda, “Öncü göstergeler temmuz ayında aylık enflasyonun, para siyasetinin görece tesir alanı dışında kalan yönetilen-yönlendirilen fiyat ve vergi ayarlamaları ile işlenmemiş besin fiyatlarındaki arz taraflı gelişmeler sonucunda süreksiz olarak artacağına işaret etmektedir.” tabirlerine yer verildi.
Duyuruda, “Likidite şartları beklenen gelişmeler göz önünde bulundurularak yakından izlenmektedir. Sterilizasyon araçları, gerektiğinde çeşitlendirilerek faal halde kullanılacaktır. Şura, siyaset kararlarını mali sıkılaştırmanın gecikmeli tesirlerini de dikkate alarak enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 maksadına ulaştıracak mali ve finansal şartları sağlayacak biçimde belirleyecektir.” bilgisi paylaşıldı.
Ağustos ayı İngiltere Merkez Bankasının faiz indirimiyle başladı
Temmuz, merkez bankaları için hareketli geçen bir ay olurken ağustosun birinci süreç gününde BoE, siyaset faizini beklentiler dahilinde 25 baz puan indirerek yüzde 5’e düşürdü ve böylelikle Mart 2020’den beri birinci defa faiz indirimine gitmiş oldu.
BoE, siyaset faizini Ağustos 2023’ten beri son 16 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 5,25’te sabit tutuyordu.
Ülkede manşet enflasyonun iki ay üst üste BoE’nin yüzde 2’lik gayesine uyumlu seyretmesinin akabinde alınan faiz indiriminin “oldukça istikrarlı bir karar” olduğunu belirten BoE Başkanı Andrew Bailey, enflasyonist baskıların beklendiği üzere azaldığını lisana getirdi.
Ekonomistler, BoE’nin ağustosun birinci gününde aldığı kararının faiz indirim döngüsünün başlangıcı olabileceğini ve kasımda tekrar faizi düşürebileceğini öngörüyor.