Enflasyonla gayret için uygulanan sıkılaşma adımlarında bedeli vatandaş ve özel kesimin ödediğini lisana getiren iş dünyasının temsilcileri, kamu harcamalarına dikkat çekerek, “2025 yılı bütçesinde de enflasyonla gayrete dayanak göremiyoruz” eleştirisi yaptı.
Türk İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKON-FED) kuruluşunun 20’nci yılı hasebiyle Diyarbakır’da düzenlenen “Küresel Riskler Lokal Çözümler” tepesinde konuşan iş insanlarından, kamuda harcama ıslahatı çağrısı geldi. TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, “Enflasyonla çabanın gerektirdiği fedakarlıklar deyince, kamuda tasarruf konusunda daha güçlü adımlara muhtaçlık olduğunu düşünüyoruz. Nasıl ki toplumun her bölümü bu yükü sırtlanıyor, kamunun da kıymetli ölçüde tasarrufa gitmesi ve verimliliği artırması çok mühim” dedi.
“Kamu hizmetlerini gözden geçirmeliyiz”
Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Lideri ve TÜSİAD Önceki Dönem YİK Başkanı Tuncay Özilhan da 2025 büt-çesinde kamu harcamalarının arttığını dikkat çekerek, “Enf-lasyonla uğraşta bek-lediğimiz katkıyı göremiyo-ruz. Çok önemli bir kamu har-cama ıslahatına gereksinim var. 2007-2019 ortasında geçen 12 yılda kamu işçisi 871 bin kişi artmış. Buna karşılık 2020’den sonraki 4 yıl içinde 2.3 milyon kişi artmış.
Kamu hizmetlerini gereklilik açısın-dan gözden geçirmeliyiz” di-ye konuştu. Devletlerin büt-çe harcamalarını kısmadığını, bu nedenle de merkez banka-larının faiz indiremediğini söyleyen Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, “Genel manada bütçe harcamalarının yüksek oldu-ğu lakin para siyasetinin da sıkı olduğu bir dünyada yaşı-yoruz” tabirini kullandı.
“Kalıcı uğraşın yolu, üretim artışı”
“Enflasyonla çabanın sıkıntı olacağını ve vakit alaca-ğını biliyorduk. Ama süreç uzadıkça zorluklar artmaya, üzerimizdeki gerilim birikmeye başladı” diyen TÜRKONFED Yönetim Kurulu Lideri Sü-leyman Sönmez, Türkiye’nin ağır bir makroekonomik is-tikrarsızlık devrini geride bırakmanın sancılarını ya-şadığını tabir etti. Süleyman Sönmez, şu bildirileri verdi: “KOBİ’lerin finansman ihti-yacı her zamankinden daha yüksek. Finansmana erişim hem sıkıntı hem değerli. Özellik-le ihracatçı kesimler, TL’deki pahalanma nedeniyle reka-betçilik sorunu yaşıyor. Üre-timde yaşanan zorluklar çalı-şanları da olumsuz etkiliyor. İş kayıpları artarken devam eden hayat pahalılığı hayat şartlarını güçleştiriyor.
Nü-fusun en yüksek gelirli yüzde 20’lik kısmı toplam gelirin neredeyse yarısını alırken en fakir yüzde 20’lik kısmı ise yalnızca yüzde 6’sını alabili-yor. Enflasyonla çabanın de güç olacağını ve vakit ala-cağını biliyorduk ancak süreç uzadıkça üzerimizdeki gerilim birikmeye başladı. Lakin enf-lasyonda kalıcı düşüş, tüke-timin baskılanması ile değil, üretimin artması ile sağlanır. Gerçek bölümün ve KOBİ’lerin finansmana erişim sorunu-nun hafifletilmesi ve böylelikle yatırım ve işletme sermayesi muhtaçlığının zorlanmadan kar-şılanabilmesi gerekiyor.”
“Öngörülebilir bir idare anlayışı gerekiyor”
Ekonomide yaşanan sorun-ların para siyaseti ile za-manla çözüleceğini, iş dünya-sının bunun için sabırla bek-lediğini belirten Sönmez, gerçek dal tarafında ise durumun farklı olduğunu vurguladı. Sönmez, “Ne üretimin tekno-loji yapısı ve bölgesel dağılı-mı ne de gelir dağılımı, para ve maliye siyasetleri ile düzelti-lebilir” dedi.
TÜSİAD Başkanı Orhan TURAN: İktisatta yine planlama gerekiyor
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Orhan Turan, Türkiye’nin ekonomik büyüme ve kalkınma gayeleri için üretici kesitin desteklenmesi gerektiğini belirtti. Turan, rekabet gücünün düşük kur siyasetleriyle değil, teknolojiye yatırım yaparak ve verimliliği artırarak sağlanabileceğini ifade etti.
TÜSİAD Başkanı Turan, Türkiye’nin ekonomisinin arz tarafını değişen global dinamiklere ahenk sağlayacak biçimde tekrar planlaması gerektiğini belirtti. Eğitim sisteminin kalitesinin artırılması için eğitime ayrılan kaynakların aktif kullanılması gerektiğine işaret eden Turan, “Eğitim, asla tasarruf etmememiz gereken bir alan. Eğitime ayrılan kaynakları; eğitimin niteliği ve okulların şartlarını güzelleştirecek formda artırmalıyız” dedi. Turan, eğitime daha fazla kaynak ayrılmasının, gençlerin dijital ve teknik maharetlerle donatılmasının değerine dikkat çekti.
DOGÜNSİFED Başkanı Devrim TÜRK: Ayrışarak küçülme değil birleşerek büyüme zamanı
Doğu Güneydoğu Endüstrici ve İş İnsanları Dernekleri Federasyonu (DOGÜNSİFED) Yönetim Kurulu Lideri İhtilal Türk, Cumhuriyetin birinci yıllarında sanayi ve ticaret istikametinden vilayetler ortasında birinci sıralarda yer alan Diyarbakır’ın günümüzde 70’inci sıralara kadar gerilediğini, kentin Türkiye’nin en düşük gelire sahip ikinci bölgede yer aldığını söyledi. Bölgenin en büyük dezavantajının tüketim pazarları ve limanlara olan uzaklığı olduğunu söyleyen Türk, teşvik siyasetleri ve lojistik altyapı çalışmaları ile yatırımcıların önünün açılmasını beklediklerini vurguladı. Diyarbakır’ın ticaret, kültür ve turizmin yanı sıra ülkenin siyasi ve demokratikleşmesi istikametinde de değerli bir yere sahip olduğunu lisana getiren Türk, “Demokratik ömür alanı oluşumuna katkı sunmak kişisel ve kurumsal misyonumuz. Bölüm ayrışarak küçülme değil, birleşerek büyüme devri” iletisi verdi.
Tuncay ÖZİLHAN: Sağlıklı iktisadın birinci koşulu üretimdir
Sağlıklı bir iktisadın birinci kaidesinin üretim olduğunu vurgulayan Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Lideri ve TÜSİAD’ın önceki dönem YİK Başkanı Tuncay Özilhan, “Enflasyonla çabada kalıcı muvaffakiyet bekliyorsak sanayi üretiminin, tarım ve hayvancılık üretiminin ve hizmet kesimlerinin üretim şartlarını düzgünleştirmek zorundayız. Aksi halde enflasyon bir mühlet için düşse de sonra yine yükselişe geçer. Hakikaten 50 yıldır biz bunu yaşıyoruz. İktisadın randımanlarını artıracak yapısal ıslahatlar olmadan enflasyonda kalıcı çaba eksik oluyor. Yapısal ıslahatlar dediğimiz alanda da uzunca bir mühlet maalesef bir adım atamadık. Makroekonomik istikrarsızlık bizi para ve finans siyasetleriyle sıkıştırdı. Ayak eksik kalınca enflasyonla gayrette kalıcı başarıyı sağlayamadık” diye konuştu.
PROF. DR. Hakan KARA: Faiz kararında Merkez Bankası yalnız bırakılıyor
Mevcut göstergeler ışığında kısa vadede bir faiz indirimi olmayacağını söyleyen Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, “Maalesef bu süreç uzun sürecek, o denli kolay olmayacak. Muhtemelen aralık ayından itibaren ufak ufak indirimler göreceğiz lakin rahatlayacağımız periyot 2025 yılında başlamayacak” öngörüsünde bulundu. Faizlerde tam rahatlama için 2026 yılına işaret eden Kara, “Genelde ‘bu faizlerden bıktık artık düşürmek lazım’ deniyor. Merkez Bankası çabalıyor ancak yalnız kalıyor” diyerek, iktisat programının yalnızca para ve faiz üzerinden yürütülmesini eleştirdi.
Nurdoğan A. ERGÜN