Haktan yararlanma bir keredir
2828 sayılı Kanun ile getirilen istihdam hakkı bakımından kanun koyucunun hedefinin, 18 yaşına kadar yetiştirme yurtlarında kalan, bakımı Devlet tarafından sağlanan, rastgele bir yakını da bulunmayan gençlerin, 18 yaşını ikmali nedeniyle muhafaza yahut bakım önlemi kararı kaldırıldıktan çabucak sonra işe yerleştirilmelerinde kolaylık sağlayarak, bu gençlerin hayatını kimseye muhtaç olmadan sürdürebilmesini sağlamak olduğu, bu kapsamda üstte yer verilen düzenlemeler çerçevesinde belirtilen kuralları taşıyanların istihdamı için, kamu kurum ve kuruluşları tarafından hangi statüde olursa olsun özgür takım ve konumları toplamının binde birinin ayrıldığı, bununla birlikte, kelam konusu istihdam hakkı bakımından takım sayısının muhakkak bir sayıda olması nedeniyle haktan yalnızca bir defa yararlanılabileceği, kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin takım ve durumlara her ne surette olursa olsun yerleştirilenlerin bu hususta verilen hakkı kullanmış sayılacağının düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurunda yer alan istihdam hakkından yalnızca bir kere yararlanılabileceği, kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin takım ve durumlara her ne surette olursa olsun yerleştirilenlerin bu unsurda verilen hakkı kullanmış sayılacağına ait mevzuat kararı karşısında, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurunda yer alan istihdam hakkından yararlanmak suretiyle kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilen ilgililerin anılan kurumun özelleştirilmesi üzerine istekleri ve iradeleri dışında iş akitleri feshedilmiş ise de, 2014/7140 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İş Kontratları Sona Eren Çalışanların Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Süreksiz İşçi Statüsünde İstihdam Edilmelerine Ait Temeller’in 2. hususu kapsamında 657 sayılı Kanun’un 4. unsurunun (C) fıkrasının ikinci paragrafı kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilme hakkı tanındığı dikkate alındığında, ilgililerin 2828 sayılı Toplumsal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1. hususunda yer alan istihdam hakkından yine faydalanmasına hukuken imkan bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2023/39
Karar No: 2023/43
BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI ORTASINDAKİ KARŞITLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Şurasının 26/05/2023 tarih ve E:2023/85, K:2023/85 sayılı kararıyla;
.vekili Av tarafından, Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 27/10/2022 tarih ve E:2021/1368, K:2022/4743 sayılı kararı ile Erzurum Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 02/12/2021 tarih ve E:2020/1673, K:2021/2607 sayılı kararı ortasındaki karşıtlığın giderilmesinin istenilmesi nedeniyle,
“Aykırılığın, davanın reddi yolundaki Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği” görüşüyle, 2576 sayılı ”Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Misyonları Hakkında Kanun”un 3/C hususunun 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için evrakın Danıştaya gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakimi …, ‘ın açıklamaları dinlendikten sonra bahis ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:
1-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE BAHİS BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI:
A- ANKARA BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 1. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2021/1368 SAYILI BELGESİNE BAHİS YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Davacı tarafından, Devlet İşçi Başkanlığınca 2828 sayılı Toplumsal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1. unsuru uyarınca yerleştirildiği A.Ş.’ye bağlı A.Ş.’nin özelleştirilmesi nedeniyle 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususundan tekrar faydalanma istemiyle yapılan müracaatın, sağlanan istihdam hakkından yalnızca bir kere yararlanılabileceğinden bahisle reddine dair Bakanlığına bağlı Vilayet Müdürlüğünün 06/03/2020 tarih ve E.667481 sayılı sürecinin iptali ile mahrum kaldığı nakdî hakların yasal faiziyle ödenmesi ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
Ankara 9. Yönetim Mahkemesinin 12/11/2020 tarih ve E:2020/909, K:2020/2241 sayılı kararının özeti:
Uyuşmazlıkta; davacının, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsuru uyarınca 2000 yılında A.Ş.’de işe yerleştirildiği, çalıştığı iş yerinin özelleştirilmesi ve 23/03/2018 tarihinde iş akdinin feshedilmesi üzerine davacının müracaatta bulunduğu, her ne kadar 19/02/2014 tarihinde yürürlüğe giren 6518 sayılı Kanun’un 20. unsuruyla 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurunda değişiklik yapılarak bu unsur kapsamında sağlanan istihdam hakkından yalnızca bir kere yararlanılabileceği konusunda sınırlama getirildiği görülmekte ise de, anılan Kanun’da kamu kurum ve kuruluşları tarafından hangi statüde olursa olsun özgür takım ve durumları toplamının binde birinin bu husus kapsamında istihdam edilecekler için ayrılacağının düzenlendiği, davacının daha evvel yerleştirildiği kurumdan iş yerinin özelleştirilmesi nedeniyle ayrıldığı, A.Ş.’nin özelleştirilmemesi halinde davacının bu iş yerinde çalışmaya devam edeceği, bu nedenle davacının iş yerinden ayrılmasının kendi iradesi olduğunun kabulünün hakkaniyete karşıt olduğu ve daha evvel Kanun’la sağlanan haktan kendi iradesi dışında meydana gelen değişiklikler nedeniyle yoksun kalması sonucunu doğuracağı anlaşıldığından, davacının 2828 sayılı Kanun gereği tekrar işe yerleştirilmesi için yapmış olduğu müracaatın reddine ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık görülmediği,
Diğer taraftan, hukuka ters olduğu saptanan dava konusu süreç nedeniyle mahrum kaldığı özlük ve mali hakların dava tarihi olan 11/03/2020 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte Anayasa’nın 125. hususu kararı uyarınca davalı idarece davacıya ödenmesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu sürecin iptaline, mahrum kalınan özlük ve mali hakların dava tarihi olan 11/03/2020 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarece davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 27/10/2022 tarih ve E:2021/1368, K:2022/4743 sayılı kararının özeti:
Olayda, davacının müracaatının 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında öbür bir kuruma atanması talebiyle yapılmış bir müracaat olmadığı, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususundan tekrar faydalanmak talebiyle yapılan müracaat olduğu, ilgili mevzuat kararlarında, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsuru uyarınca kamu kurumuna yerleştirilenlerin bu haktan sırf bir defa yararlanabileceği, her ne surette olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilenlerin bu hakkını kullanmış sayılacağı düzenlemelerine yer verildiğinin görüldüğü,
Dairelerinin, 12/05/2022 tarihli orta kararıyla, “…davacının, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususu uyarınca 2000 yılında yerleştirildiği A.Ş.’nin özelleştirilmesi sonucunda 23/03/2018 tarihinde iş akdinin feshedildiği anlaşılmakla, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/C hususuna 6552 sayılı Kanun’la eklenen ikinci fıkra sonrasında Bakanlar Kurulunca çıkarılan 29/12/2014 tarih ve 2014/7140 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İş Kontratları Sona Eren Emekçilerin Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Süreksiz İşçi Statüsünde İstihdam Edilmelerine Ait Temeller’in 2. unsuru ile 657 sayılı Kanun’un 4. hususunun (C) fıkrasının ikinci paragrafı kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edileceklerine ait düzenlemeler uyarınca, davacının, 4046 sayılı Kanun kapsamında 4/B yahut 4/C statüsünde kamu kurum ve kuruluşlarında tekrar istihdam edilip edilmediği, edilmiş ise özelleştirme sonrasında hangi kurumda ve hangi takımda çalıştığının, istihdam edilmemiş ise, hangi münasebetlerle istihdam edilmediğinin, istihdam edilmeye ait davacının müracaatının olup olmadığının araştırılarak ilgili evrak ve bilgilerin onaylı suretlerinin gönderilmesinin istenilmesine” karar verildiği, gelen karşılığı yazı ve eklerinden, davacının özelleştirme sonrasında talebi üzerine 4046 sayılı Kanun kapsamında Üniversitesinde 4/B statüsünde çalıştığı, Yönetim Mahkemesi iptal kararı üzerine hak sahipliği listesine alındığı, lakin 2828 sayılı Kanun kapsamında talepte bulunmadığının bildirildiğinin görüldüğü,
Bu durumda, 28/06/2000 tarihinde 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususu kapsamında kamu kurumuna ( A.Ş. ve bu kurumun özelleştirilmesinden sonra da Üniversitesine) yerleştirilen davacının, anılan Kanun uyarınca bu haktan yalnızca bir sefer yararlanma imkanı olduğu, bu nedenle bu haktan sırf bir sefer faydalanılabileceğine ait tesis edilen dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı kanaatine varıldığı,
Öte yandan, davanın reddine karar verildiğinden, davacının dava konusu süreç nedeniyle mahrum kaldığı mali ve özlük haklarının yasal faiziyle ödenmesine karar verilmesi talebinin de reddi gerektiği gerekçesiyle istinaf müracaatının kabulüne, Ankara 9. Yönetim Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine kesin olarak karar verilmiştir.
B- ERZURUM BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 1. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2020/1673 SAYILI EVRAKINA BAHİS YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: A.Ş’de makine tamir bakım ustası olarak misyon yapan davacının, misyon yaptığı kurumun özelleştirilmesinden sonra iş akdinin feshedilmesi nedeniyle 2828 sayılı Toplumsal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1. hususundan tekrar faydalanması istemiyle yapmış olduğu müracaatın reddine ait 17/07/2019 tarih ve E.1763785 sayılı sürecin iptali ile süreç nedeniyle mahrum kaldığı nakdî hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük hakların iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
Van 3. Yönetim Mahkemesinin 20/03/2020 tarih ve E:2019/2824, K:2020/622 sayılı kararının özeti:
Olayda, davacının müracaatının 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında diğer bir kuruma atanması talebiyle yapılmış bir müracaat olmadığı, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurundan tekrar faydalanma talebiyle yapılan müracaat olduğu, ilgili mevzuat kararlarında 2828 sayılı Kanun’un Ek 1.maddesi uyarınca kamu kurumuna yerleştirilenlerin bu haktan sırf bir defa yararlanabileceği, her ne surette olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilenlerin bu hakkını kullanmış sayılacağı düzenlemelerine yer verildiğinin görüldüğü,
Bu durumda, 28/06/2000 tarihinde 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususu kapsamında kamu kurumuna yerleştirilen davacının, anılan Kanun uyarınca bu haktan yalnızca bir sefer yararlanma imkanı olduğu, bu nedenle bu haktan sadece bir sefer faydalanılabileceğine ait tesis edilen dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı,
Öte yandan, davanın reddine karar verildiğinden davacının dava konusu süreç nedeniyle mahrum kaldığı nakdî ve özlük haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi talebinin de reddi gerektiği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Erzurum Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 02/12/2021 tarih ve E:2020/1673, K:2021/2607 sayılı kararının özeti:
Uyuşmazlıkta, davacının 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususundan yararlanarak yerleştirildiği işten kendi iradesi ve isteği dışında ayrıldığı, vazife yaptığı kurumun özelleştirilmesi nedeniyle iş akdinin çalıştığı kurum tarafından feshedilmesi nedeniyle işten ayrılmak zorunda kaldığı, hasebiyle çalıştığı iş yerinin (kurumun) özelleştirilmemesi halinde bu iş yerinde çalışmaya devam edeceği, bu nedenle 2828 sayılı Kanun’la kendisine sağlanan haktan kendi iradesi dışında meydana gelen değişiklikler nedeniyle yoksun kalması üzere bir sonucun doğmasının, adalet ve hakkaniyet unsuruna uygun düşmeyeceği değerlendirildiğinden, davacının 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsuru uyarınca tekrar işe yerleştirilmesi talebinin, daha evvel bu haktan yararlanmış olduğu, bu haktan bir sefer yararlanabileceği münasebet gösterilmek suretiyle reddedilmesine ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı,
Bununla birlikte, işbu kararın, davacının idarece direkt atanması sonucunu doğurmayacağı, davalı idarece öteki kaideler istikametinden kıymetlendirme yapılacağı ve buna nazaran atanabileceği kurumların belirleneceği açık olduğundan, bu evrede davacının dava konusu süreç nedeniyle mahrum kaldığı mali ve özlük haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemi hakkında karar verilmesine imkan bulunmadığı gerekçesiyle istinaf müracaatının kabulüne, Van 3. Yönetim Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dava konusu sürecin iptaline, yoksun kalınan mali ve özlük hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesi talebi tarafından karar verilmesine yer olmadığına, kesin olarak karar verilmiştir.
II-İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
Uyuşmazlıklarda, davacıların… Yetiştirme Yurdundan reşit olarak ayrıldıktan sonra, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususu kapsamında 28/06/2000 tarihinde A.Ş.’de işe başladıkları, A.Ş.’de daima emekçi olarak çalışmaya devam ederlerken anılan Şirket’in 09/03/2018 tarihinde özelleştirilmesi üzerine, 23/03/2018 tarihinde iş akitlerinin feshedildiği, Erzurum Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi evrakında yer alan davacının, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında öbür bir kuruma atanma talebiyle müracaatta bulunmadığı, lakin Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi evrakında yer alan davacının 4046 sayılı Kanun kapsamında müracaat yapması üzerine, Üniversitesinde 4/B statüsünde işe yerleştirildiği, devamında her iki davacının da 2828 sayılı Toplumsal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1. hususunda yer alan istihdam hakkından tekrar faydalanmak için müracaatta bulundukları ve kelam konusu müracaatların 2828 sayılı Kanun kapsamında istihdam hakkından bir kere yararlanılabileceği gerekçesiyle reddedildiğinin görüldüğü, anılan süreçlerin iptali istemiyle açılan davalarda, birebir hususta verilen farklı nitelikteki kararların mutlaklaşması üzerine incelenen karşıtlığın oluştuğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
HUKUKSAL KIYMETLENDİRME:
Başvuruya husus olan kararlar ortasındaki tersliği; 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurunda yer alan istihdam hakkından yararlanmak suretiyle A.Ş’de daima personel takımında makine tamir bakım ustası olarak vazife yapan ilgililerin, vazife yaptığı kurumun özelleştirilmesinden sonra iş akitlerinin feshedilmesi nedeniyle 2828 sayılı Toplumsal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1. unsurunda yer alan istihdam hakkından tekrar yararlanıp yararlanamayacakları hususu oluşturmaktadır.
2828 sayılı Kanun ile getirilen istihdam hakkı bakımından kanun koyucunun hedefinin, 18 yaşına kadar yetiştirme yurtlarında kalan, bakımı Devlet tarafından sağlanan, rastgele bir yakını da bulunmayan gençlerin, 18 yaşını ikmali nedeniyle muhafaza yahut bakım önlemi kararı kaldırıldıktan çabucak sonra işe yerleştirilmelerinde kolaylık sağlayarak, bu gençlerin hayatını kimseye muhtaç olmadan sürdürebilmesini sağlamak olduğu, bu kapsamda üstte yer verilen düzenlemeler çerçevesinde belirtilen koşulları taşıyanların istihdamı için, kamu kurum ve kuruluşları tarafından hangi statüde olursa olsun özgür takım ve konumları toplamının binde birinin ayrıldığı, bununla birlikte, kelam konusu istihdam hakkı bakımından takım sayısının belli bir sayıda olması nedeniyle haktan yalnızca bir defa yararlanılabileceği, kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin takım ve konumlara her ne surette olursa olsun yerleştirilenlerin bu unsurda verilen hakkı kullanmış sayılacağının düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, somut uyuşmazlıklar özelinde, ilgililerin 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurunda yer alan istihdam hakkı kapsamında A.Ş.’de daima personel olarak çalışmaya devam ederlerken, anılan Şirket’in 09/03/2018 tarihinde özelleştirilmesi üzerine 23/03/2018 tarihinde iş akitlerinin istekleri ve kendi iradeleri dışında feshedildiği, bununla birlikte, 2014/7140 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İş Mukaveleleri Sona Eren Emekçilerin Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Süreksiz İşçi Statüsünde İstihdam Edilmelerine Ait Temeller’in 2. unsuru çerçevesinde, 657 sayılı Kanun’un 4. hususunun (C) fıkrasının ikinci paragrafı kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilme haklarının olduğu, gerçekten Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi evrakında yer alan kişinin 4046 sayılı Kanun kapsamında müracaat yapması üzerine Üniversitesinde 4/B statüsünde işe yerleştirildiği, lakin Erzurum Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi belgesinde yer alan kişinin, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında diğer bir kuruma atanma talebiyle müracaatta bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususunda yer alan istihdam hakkından yalnızca bir kere yararlanılabileceği, kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin takım ve durumlara her ne surette olursa olsun yerleştirilenlerin bu hususta verilen hakkı kullanmış sayılacağına ait mevzuat kararı karşısında, 2828 sayılı Kanun’un Ek 1. hususunda yer alan istihdam hakkından yararlanmak suretiyle kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilen ilgililerin anılan kurumun özelleştirilmesi üzerine istekleri ve iradeleri dışında iş akitleri feshedilmiş ise de, 2014/7140 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İş Mukaveleleri Sona Eren Personellerin Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Süreksiz İşçi Statüsünde İstihdam Edilmelerine Ait Temeller’in 2. unsuru kapsamında 657 sayılı Kanun’un 4. unsurunun (C) fıkrasının ikinci paragrafı kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilme hakkı tanındığı dikkate alındığında, ilgililerin 2828 sayılı Toplumsal Hizmetler Kanunu’nun Ek 1. hususunda yer alan istihdam hakkından yine faydalanmasına hukuken imkan bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
III- SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle; Bölge Yönetim Mahkemesi kararları ortasındaki tersliğin, “ilgililerin 2828 sayılı Kanunun Ek 1. unsurunda yer alan istihdam hakkından tekrar faydalanmasına imkan bulunmadığı” doğrultusunda giderilmesine, kesin olarak, 13/11/2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.