T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Temel No: 2021/3230
Karar No: 2024/2780
İSTEMİN KONUSU:
. Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesinin. tarih ve E:., K:. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Dicle Üniversitesi Hastanesi Başhekimliğinde hemşire olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ait . tarih ve . sayılı sürecin iptali ile mahrum kalınan nakdî haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
… Yönetim Mahkemesinin. tarih ve E:., K:. sayılı kararıyla; davacının kimi hasta ve hasta yakınlarını rahatsız edici tutum ve davranışlarda bulunduğu sabit olmakla birlikte, bu hal ve davranışların, 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde yer alan, “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,” fiili kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu aksiyonların, tıpkı unsurun (C) bendinin (ı) alt bendinde yer verilen “Hizmet içinde Devlet memurunun prestij ve inanç hissini sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak” fiili kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği, bu nedenle tesis edilen süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu sürecin iptali ile nakdî haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi kararının özeti:
. Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesince; istinaf müracaatına bahis Yönetim Mahkemesi kararının hukuka ve tarza uygun olduğu ve davalı yönetimler tarafından ileri sürülen tezlerin kelam konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun 45. hususunun üçüncü fıkrası uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN TEZLERİ:
Davalı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca; soruşturma esnasında alınan sözler, sunulan bilgi ve dokümanların incelenmesi sonucunda davacıya isnat edilen aksiyonun sübut bulduğu, tesis edilen sürecin hukuka uygun olduğu belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı Dicle Üniversitesi Rektörlüğünce; idari yargı organlarının idareyi muayyen bir istikamette süreç yahut aksiyon tesisine mecburî kılacak biçimde yargı kararı vermeleri ve böylelikle idari süreçlerin kontrolünde hukuka uygunluk sonunu aşarak, yerindelik kontrolüne girmelerinin Anayasa ve yasa kurallarıyla ve yönetim hukuksal unsurlarıyla bağdaştırılamayacağı belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Temyize bahis kararın adap ve yasaya uygun olduğu belirtilerek, temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ:
Temyiz istemlerinin reddi ile adap ve yasaya uygun olan Bölge Yönetim Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Bölge yönetim mahkemelerinin en son kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 49. hususunda yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar yol ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı yönetimlerin temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu sürecin üstte özetlenen münasebetle iptali ile nakdî haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine ait Yönetim Mahkemesi kararına karşı yapılan istinafbaşvurusunun reddi yolundaki temyize bahis . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz masraflarının istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 50. hususu uyarınca, bu kararın taraflara bildirisini ve bir örneğinin de . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen belgenin … Yönetim Mahkemesine gönderilmesine, kesin olarak, 30/05/2024 tarihinde, münasebet tarafından oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY:
Dava, Dicle Üniversitesi Hastanesi Başhekimliğinde hemşire olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ait 17/05/2018 tarih ve 2018/49 sayılı sürecin iptali ile mahrum kalınan nakdî haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi iptali istemiyle açılmıştır.
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 125. hususunun 1. fıkrasında; yönetimin her türlü hareket ve süreçlerine karşı yargı yolunun açık olduğu; 4. fıkrasında, yargı yetkisinin, idari aksiyon ve süreçlerin hukuka uygunluğunun kontrolü ile sonlu olup, hiçbir surette yerindelik kontrolü formunda kullanılamayacağı, yürütme vazifesinin kanunlarda gösterilen biçim ve temellere uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari hareket ve süreç niteliğinde yahut takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceği kararı yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Yordamı Kanunu’nun 2. hususunun 1. fıkrasında, idari süreçler hakkında yetki, form, sebep, mevzu ve niyet taraflarından biri ile hukuka ters olduklarından ötürü iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları, idari hareket ve süreçlerden ötürü ferdî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları ve tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve kontratlarından doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari kontratlardan ötürü taraflar ortasında çıkan uyuşmazlıklara ait davalar, idari dava tipleri olarak sayılmış; 2. fıkrasında, idari yargı yetkisinin, idari aksiyon ve süreçlerin hukuka uygunluğunun kontrolü ile hudutlu olduğu; idari mahkemelerin yerindelik kontrolü yapamayacakları, yürütme misyonunun kanunlarda ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde gösterilen form ve temellere uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari aksiyon ve süreç niteliğinde yahut yönetimin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremeyecekleri kararlarına yer verilmiştir.
Yargılama hukukunun temel prensiplerinden biri taleple bağlılıktır. Bu unsur uyarınca iptali istenen idari süreçle hudutlu olarak mahkemelerce inceleme yapılması gerekmekte olup, talebin incelemeye bahis olabilecek nitelikte açık, her türlü tereddütten uzak, muhakkak ve somut olması gerektiği kuşkusuzdur.
İdari yargı yetkisinin hukuka uygunluk kontrolü ile hudutlu olması, kuvvetler ayrılığı unsurunun dolayısı ile yargı ile pozisyon olarak yürütmenin altında yer alan yönetimin, devletin farklı birer işlevi olmalarının doğal sonucudur.
Kuvvetler ayrılığı prensibi gereği, yasama, yürütme ve yargının yetki alanları Anayasa’da belirtilmiştir. Münasebetiyle yargı mercileri; yasama ve yürütmenin, yetki alanlarına giren mevzularda düzenleme yapma yetkilerini kullanmalarına mahzur olacak biçimde karar veremezler. Aksi halde işlev gaspı konusu gündeme gelebilir. Organik olarak yürütmenin altında yer alan yönetimin, hukuka uygun olarak yaptığı tercihlerin gerçek olmadığı kanaatiyle onun ismine tercih yapılması ya da tercihe zorlanması da birebir sonucu doğurur niteliktedir. Ayrıyeten yargı kararının yönetimin takdir yetkisini ortadan kaldıracak biçimde verilememesi, idari yargı kontrolünün hukuka uygunluk kontrolü ile sonlu olması ve münasebetiyle yerindelik kontrolü yasağının bir sonucudur.
İdari faaliyetlerin temel ve ortak gayesi, kamu faydasını gerçekleştirmektir. Yönetimin bu hedefi sağlamak için yapacağı süreç ve hareketlerin çeşidini, vaktini ve usulünü belirlemekte sahip bulunduğu takdir yetkisinin sınırsız olmadığı ve yetki, biçim, sebep, hedef ve bahis istikametlerinden yargı kontrolüne tabi bulunduğu yönetim hukukunun bilinen unsurlarındandır. Anayasanın 125. unsurunun 4. fıkrasının birinci cümlesinde yer aldığı ve 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanununun 2. unsurunda de açıkça söz edildiği üzere idari süreçler üzerindeki yargısal kontrol, bu süreçlerin hukuka uygunluğunun saptanmasıyla sonludur. Yönetimin takdir yetkisinin kontrolüne yargı organları istikametinden getirilen ve idari süreçlerin sırf hukuka uygunluk açısından denetlenebilecekleri biçiminde söz edilen kural tıpkı vakitte yönetimin, takdir yetkisinin kullanılmasında uyması gereken hudutları da koymuş olmaktadır. Diğer bir anlatımla, yönetimlerin belli bir kamu hizmetinin tesirli ve verimli bir biçimde yürütülmesi, kamu faydasının daha somut bir biçimde ortaya konulması için birden çok seçenekten birisini tercihte takdir yetkisiyle donatıldıkları durumda idari yargı organlarının idareyi bu seçeneklerden birisini tercihe zorlayacak ya da makul bir tarafta süreç yahut aksiyon tesisine zarurî kılacak biçimde yargı kararı vermeleri Anayasa ve yasa kurallarıyla ve yönetim hukuku unsurlarıyla bağdaştırılamaz.
Bakılan davada, Yönetim Mahkemesi kararının “mevzuat kısmında” 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. hususunun (E) bendinin (g) alt bendinde yar alan ve olayda davacının fiilinin karşılığında uygulanan; “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiilinin, Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve hareketler ortasında sayıldığı belirtilmekte birlikte birebir hususun (C) bendinin (ı) alt bendindeki “Hizmet içinde Devlet memurunun prestij ve inanç hissini sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak” fiilinin aylıktan kesme cezasını gerektirdiği belirtilmiş ve kararın “hukuki münasebet kısmında” da, davacının fiilinin 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi kapsamında değerlendirilemeyeceği, fiilin 125. hususun birinci fıkrasının (C) bendini (ı) alt bendi kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiğinden bahisle sürecin hukuka karşıt olduğuna karar verilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar değerlendirildiğinde, idari yargı yetkisinin; idarece tesis edilen sürecin türel kontrolünün yapılmasıyla hudutlu olduğu, yönetimin yerine geçerek, yönetimin takdir yetkisini kaldıracak biçimde karar verilemeyeceği ve yargı kararı doğrultusunda yönlendirilemeyeceği açıktır.
Buna nazaran, dava, uyuşmazlık özelinde incelendiğinde; 657 sayılı Kanun’un 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca davacıya uygulanan disiplin cezasının, davacının aksiyonunun karşılığı olup olmadığı incelenmek suretiyle karar verilmesi gerekirken, “İlgili mevzuat” kısmında; “657 sayılı Kanun’un 125. hususunun, aylıktan kesme cezasını gerektiren (C) bendinin “ı” alt bendi yazılmak suretiyle hukuksal kıymetlendirme kapsamında davacının hareketinin karşılığının anılan disiplin cezası olduğu istikametindeki ibarenin, yönetimin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yerindelik kontrolüne yol açtığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Belirtilen nedenlerle, temyize mevzu kararın, “İlgili Mevzuat” kısmında yer alan; “aynı unsurun (C) bendinin (ı) alt bendinde; “Hizmet içinde Devlet memurunun prestij ve inanç hissini sarsacak nitelikte davranışta bulunmak” fiili aylıktan kesme cezası gerektiren fiil ve haller ortasında sayılmıştır.” ibaresinin ve türel kıymetlendirme kısmında davacının fiilinin “125. hususunun (C) bendinin (ı) adet bendinde yer alan “Hizmet içinde Devlet memurunun prestij ve inanç duygunu sarsacak nitelikte davranışta bulunmak” kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği” ibaresinin çıkarılması suretiyle karar verilmesi gerektiği görüşüyle kararın bu kısmına münasebet istikametinden katılmıyorum.