Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran; tüketici enflasyonu eylülde yüzde 2,2 olan beklentilerin üzerinde yüzde 2,97 arttı. Yıllık enflasyon ise ağustostaki yüzde 51,97 düzeyinden eylülde yüzde 49,38’e geriledi. Böylelikle 3 yılın akabinde birinci defa tüketici enflasyonu yüzde 50 siyaset faizinin altına indi ve beklenen değil gerçekleşen enflasyona nazaran gerçek faiz periyoduna girildi. Hizmet enflasyonu manşet enflasyonun üzerinde yüzde 4,9 artarak katılığını korurken yüksek gelen aylık enflasyon verisi kasım için ağırlaşan siyaset faiz indirimi beklentilerini ise öteledi. Uzmanlar enflasyonda istenilen düzeyin yakalanmaması nedeniyle Merkez Bankası’ndan indirim değil makroihtiyati tedbir bekliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu iki yenilikle eylül enflasyonunu açıkladı.
İlki dünkü bilgilerde yer alan ve daha evvelki mal ve hizmet fiyatlarına benzeri temel başlıklara nazaran aylık ve yıllık enflasyon göstergeleri oldu. Bu gayeye nazaran ferdî tüketim sınırlaması ile aylık bazda en yüksek artış yahut en fazla düşüş yaşayan başlıklar açıklandı. Bugün ise Merkez Bankası’nın faiz indirimi sürecinde yakından takip ettiği mevsim tesirlerinden arındırılmış tüketici enflasyonu ve çekirdek enflasyon bilgileri saat 16’da açıklanacak. Merkez Bankası da bundan sonra aylık fiyat gelişmeleri raporunu mevsim tesirlerinden arındırılmış bilgiler sonrasında saat 18’de açıklamaya başlayacak.
Eğitim enflasyonu damga vurdu
TÜİK datalarına nazaran eylülde aylık enflasyon yüzde 2,97 arttı, mal enflasyonunun aylık artışı yüzde 2,06 ile manşet enfl asyonun altında gerçekleşti, hizmet enflasyonu ise yüzde 4,9 ile manşeti geçti. Aylık manşet enflasyonda üniversite fiyatlarındaki sert artış dikkat çekerken üniversite fiyatları aylık yüzde 45,27 artarak eylülün artırım şampiyonluğu listesinde ikinci oldu. Üniversite fiyatlarında yıllık artış ise yüzde 109 ile iki katından fazla gerçekleşti. Artırım şampiyonluğunda birincilik ise öğrenci yurtlarında yüzde 50,4 olarak hesaplandı. Bir öbür eğitim kümesinde yer alan kreşlerde de aylık yüzde 23,86, yıllık yüzde 93 artış yaşandı. Tüm bunların tesiriyle eylülde eğitim kümesinde aylık enflasyon yüzde 14,21 arttı toplam TÜFE sepetindeki tartısının düşük olması sayesinde manşet enflasyona tesiri 0.32 puanda kaldı.
Gıda hala daha yüksek seyrediyor
Besin kümesinde aylık enflasyon yüzde 2,48 arttı ve manşet tüketici enflasyonunu 0.59 puan üst çekti. Besin kümesinde yumurta, taze balık, taze sebzelerdeki artışların yüksekliği dikkat çekerken ekim enflasyonunda da besinin negatif tesirinin sürmesi bekleniyor. Taze zerzevat ve meyveler eylülde yüzde 2,17, işlenmemiş besinler ise yüzde 3,54 yükseldi.
İçki ve sigara kümesinde ise artırımların eylülde sürmesi kümede aylık enflasyonu yüzde 4,16 arttırdı ve 0.16 puanlık manşet enflasyona üst istikametli tesir yaptı. Sigaralar geçen ay yüzde 4,64 zamlandı.
Giyim ve ayakkabı kümesinde hem okulların açılması hem de yeni dönem tesirli. Bu kümede aylık enfl asyon yüzde 3,63 artış yaşadı manşet tüketici enflasyonunu 0.22 puan arttırdı. Artırım şampiyonları ortasında da çocuk giysi aylık yüzde 7,62 artışla dikkat çekti. Konut kümesi kira fiyatlarındaki yükselişin tesiriyle artışını sürdürüyor. Konut kümesinde eylülde enflasyon yüzde 3,86 oldu ve 0.63 puanla eylül ayında manşet tüketici enfl asyonunu en fazla artıran küme olarak öne çıktı. Gerçek kira ise aylık olarak yüzde 7,62 ile yıllık yüzde 117,43 ile en yüksek artış yaşanan kalem oldu.
Ulaştırma kümesinde kent içi otobüs fiyatları ile taksi fiyatlarına artırımlar kümede enflasyonu arttırdı. Ulaştırma kümesinde aylık enflasyon yüzde 2,44 oldu bu manşet tüketici enflasyonunu 0.4 puan yükseltti. Eylülde fiyatların azaldığı tek küme ise haberleşme oldu. Haberleşme kümesinde aylık enflasyon 0,88 azaldı, manşet enflasyonu tartısı düşük olması nedeniyle yalnızca 0,03 puan geriletebildi.
Haberleşmede taşınabilir telefon ve aksesuarlarda yüzde 3,93’lük fiyat düşüşü kümede gerilemeyi sürükledi. Cümbüş ve kültür kümesinde yüzde 2,35, lokanta ve oteller kümesinde yüzde 2,72, çeşitli mal ve hizmetlerde ise yüzde 3,25’lik aylık enflasyon hesaplandı.
Çekirdek enflasyonda aylık artış manşeti geçti
Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri eylülde manşet tüketici enflasyonundan daha yüksek artışlar gösterdi. İşlenmemiş besin, güç, içki ve sigara ile altın fiyatlarındaki değişimler hariç hesaplanan B çekirdek enflasyonu eylülde yüzde 3,22 arttı, yıllık B çekirdek enflasyonu ağustostaki yüzde 50,87 düzeyinden eylülde yüzde 48,23’e geldi. Güç, besin ve içecek, içki ve sigara ile altın fiyatlarındaki değişim hariç hesaplanan C çekirdek enflasyonu ise eylülde aylık yüzde 3,57 arttı, ağustostaki yüzde 51,56 düzeyinden eylülde yıllık C çekirdek enflasyonu yüzde 49,10 oldu.
Tüketici üretici enflasyonu farkı 16.3 puan
Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) eylülde bir evvelki aya kıyasla yüzde 1,37, geçen yılın aralık ayına nazaran yüzde 25,55, geçen yılın tıpkı ayına kıyasla yüzde 33,09 ve 12 aylık ortalamalara nazaran yüzde 44,81 artış gösterdi. Ana sanayi kümelerinin yıllık değişimleri incelendiğinde, orta mallarında yüzde 32,7, güçlü tüketim mallarında yüzde 37,95, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 44,38, güçte yüzde 11,89 ve sermaye mallarında yüzde 36,55 yükseliş görüldü. Ana sanayi kümelerinin aylık değişimleri incelendiğinde ise orta malında yüzde 1,27, güçlü tüketim mallarında yüzde 1,7, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 1,7, güçte yüzde 0,45 ve sermaye mallarında yüzde 1,89 artış hesaplandı.
Ekim ve kasımda enflasyonun seyrinin kıymeti arttı
İş Bankası Ekonomik Araştırmalar yayımladıkları notta eylülde yıllık TÜFE enflasyonu gerileme eğilimini sürdürerek Temmuz 2023’ten bu yana birinci kere yüzde 50’nin altına inmiş olsa da aylık TÜFE artışı ve çekirdek göstergeler enflasyonun ana eğilimine ait güzelleşmenin şimdi tam olarak sağlanamadığına işaret ettiğini belirtti.
Notta, “Bu çerçevede, eylül verisi enflasyonun ekim ve kasım aylarındaki seyrinin değerini arttırdı. Önümüzdeki devirde, yüksek hizmet enflasyonunda TCMB’nin de öngördüğü güzelleşmenin yılın son çeyreğinde ne seviyede gerçekleşeceği ve son devirde artan jeopolitik risklerin petrol fiyatları üzerindeki tesiri yakından takip edilecek” denildi.