Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, tarım alanlarımızı etkileyen don afetini, Ramazan ayı öncesinde geçtiğimiz yıla nazaran bu yılın fiyat değişimlerini, Şubat ayı üretici ve market fiyatları ile girdi maliyetlerindeki değişimleri yaptığı basın açıklamasında kıymetlendirdi.
Don Afeti ve Üreticilerin Durumu
diyen Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü:Doğal afetlerden en çok ziyan gören her vakit tarım bölümü olmuştur. Geçtiğimiz günlerde de Adana, Mersin ve Hatay başta olmak üzere Akdeniz’deki birçok vilayetimizde don afeti meydana gelmiş ve ziraî üretimi etkilemiştir. Don afeti; şeftalide, kayısıda, erikte, patateste, karpuzda, narenciyenin hasat edilmeyen bir kısmı ile kabak, patlıcan, biber, salatalık üzere birtakım sebzelerde ziyan oluşturmuştur. Bu afet sebebiyle ziyan gören tüm çiftçilerimize geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum.Hasar tespit komiteleri ziyan gören alanlarda incelemelerde bulunmaya başladı. Doğal afet sonrası hasar tespit basamağında birçok sorun çıkmakta ve çiftçilerimizin ziyanı olduğundan daha düşük gösterilebilmektedir. Tıpkı şeylerin yaşanmaması ismine çiftçilerimizin ziyanı hakkaniyetli bir biçimde belirlenmelidir.Don afetinden ziyan gören bölge ülkemiz ziraî üretimi için değerlidir. Yeniden 2 yıl evvel şubat ayında bu bölge sarsıntının merkezindeydi. Şimdi sarsıntının yaraları tam olarak sarılmadan yaşanan bu afet bölgedeki çiftçilerimize ve ülke tarımına büyük ziyan verir.
Münasebetiyle don afetinden ziyan gören üreticilerimizi kaybetmemek ismine bölgedeki üreticilerimizin kredi borçları faizsiz ertelenmelidir. Ayrıyeten yetkili kurumlar harekete geçerek üreticilerimizin bu ziyanını telafi edici yardımlar yapmalıdır.Don afeti sırf üreticiyi değil tüketiciyi de etkileyecektir. Ziyan gören bölgelerde hem açıkta hem de örtü altında meyve-sebze üretilmektedir. Bu olayın Ramazan ayıyla birlikte hali hazırda yüksek olan besin fiyatlarını artırmasından endişelenmekteyiz.
Ramazan Ayı Öncesi Fiyat Değişimleri
Geçen yıl ile bu yılın Ramazan ayı öncesindeki fiyatlara baktığımızda, bu yıl markette 39 eserin 36’sında fiyat artışı, 2’sinde fiyat düşüşü olurken 1 eserin fiyatı değişmedi. Markette en fazla fiyat artışı yüzde 160,2 ile beyaz lahanada görüldü.
- Beyaz lahanadaki fiyat artışını yüzde 94,1 ile kabak, yüzde 80,9 ile limon, yüzde 62,5 ile yumurta izledi.
- Markette fiyatı düşen eserler ise yüzde 18,1 ile patates ve yüzde 1,5 ile karnabahar oldu.
- Geçtiğimiz yılın Ramazan öncesine nazaran bu sene tüketicilerimiz marketten beyaz lahanayı 2,6 kat, kabağı 1,9 kat, limonu 1,8 kat ve yumurtayı 1,6 kat fazlaya alarak tüketmek zorunda kalacaklar.
Geçen yıl ile bu yılın Ramazan ayı öncesine nazaran üreticide 31 eserin 26’sında fiyat artışı, 4’ünde fiyat düşüşü görülürken 1 eserde fiyat değişimi yaşanmadı. Üreticide en fazla fiyat düşüşü yüzde 27,8 ile zeytinyağında görüldü. Zeytinyağındaki fiyat düşüşünü yüzde 16,7 ile kuru kayısı, yüzde 14,9 ile patates, yüzde 3,8 ile fındık izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 594,4 ile limonda görüldü. Limondaki fiyat artışını yüzde 201,6 ile kabak, yüzde 184,2 ile beyaz lahana, yüzde 141,4 ile salatalık izledi.
Şubat Ayı Üretici Market Fiyat Değişimi
Şubat ayında üretici ve market ortasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 217 ile kuru fasulyede görüldü. Kuru fasulyedeki fiyat farkını yüzde 207,4 ile havuç, yüzde 197,9 ile kuru kayısı, yüzde 196,6 ile Antep fıstığı takip etti.
- Kuru fasulye 3,2 kat, havuç 3,1 kat, kuru kayısı ve Antep fıstığı 3 kat fazlaya markette satıldı.
- Üreticide 33 lira 29 kuruş olan kuru fasulye 105 lira 54 kuruşa, 13 lira olan havuç 39 lira 96 kuruşa, 150 lira olan kuru kayısı 446 lira 80 kuruşa, 250 lira olan Antep fıstığı 741 lira 48 kuruşa markette satıldı.
Market Fiyatları
Şubat ayında markette 41 eserin 33’ünde fiyat artışı, 7’sinde fiyat azalışı görülürken 1 eserde fiyat değişimi yaşanmadı.
- Şubat ayında markette fiyatı en fazla artan eser yüzde 35,8 ile patlıcan oldu.
- Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 30 ile havuç, yüzde 27,3 ile portakal, yüzde 19,4 ile kabak izledi.
- Markette fiyatı en çok azalan eser ise yüzde 20,4 ile karnabahar oldu.
- Karnabahardaki fiyat düşüşünü yüzde 13 ile yeşil soğan, yüzde 11,1 ile marul, yüzde 10,6 ile pırasa ve beyaz lahana izledi.
Üretici Fiyatları
Şubat ayında üreticide 33 eserin 18’inde fiyat artışı olurken, 7’sinde fiyat düşüşü görüldü. 8 eserde ise fiyat değişimi olmadı.
- Üreticide en fazla fiyat düşüşü yüzde 21,9 ile karnabaharda görüldü.
- Karnabahardaki fiyat düşüşünü yüzde 6,5 ıspanak, yüzde 5 ile marul, yüzde 4,3 ile beyaz lahana izledi.
- Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 275 ile limonda görüldü.
- Limondaki fiyat artışını yüzde 163,2 ile patates, yüzde 82,7 ile kabak, yüzde 77,3 ile kuru soğan takip etti.
Üretici Fiyat Değişimlerinin Nedenleri
Limon’un kısımlarda azalması nedeniyle hasadı da azaldı. Başka taraftan yaşanan don olayı narenciye çiçek ve sürgünlerin yanmasına, ziyan görmesine sebep oldu. Gelecek yıl eser rekoltesinde de azalma olacağı varsayım ediliyor. Patateste Çukurova bölgesinde nisan sonu üzere hasat edilmesi planlanan eserlerde dondan ötürü yüzde yüze yakın hasar olması bekleniyor. Nevşehir, Niğde ve Ödemiş vilayetlerinde Çukurova bölgesinde yaşanan don ve soğuk hava sebebiyle eser fiyatları yükseldi. Kabaktaki ve patlıcandaki üretici fiyat artışının sebebi son günlerde meydana gelen don afetine ek olarak talepte yaşanan artıştır.Kuru soğanda dönem sonu geldi depolarda 1 aylık eser kaldı. Depolarda hem eser azaldı hem de çürümelerden ötürü zayiatlar oluştu. Bu sebeplerle eser fiyatı yükseldi.Mandalinanın yüzde 90’nı hasat edildiği için eser azaldığından fiyatlar yükseldi. Portakal hasadı da sona yaklaştı, geçci portakal hasadı devam ediyor. Don ve soğuk hava fiyatları yükseltti. Narenciye hasadı Çukurova bölgesinde don sebebiyle durdu.Dona karşı tedbir alan rüzgar pervaneleri olan ve dondan etkilenmeyen bahçelerde hasat yapılabiliyor. Samsun bölgesinde ağır yağan kar yağışı sebebiyle kışlık sebzelerde bozulmalar meydana geldi bu da üretici fiyat düşüşüne sebep oldu.
Şubat Ayı Aylık ve Yıllık Girdi Fiyatlarında Yaşanan Değişimler
Ziraat Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat bilgilerine nazaran; Şubat ayında Ocak ayına nazaran 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 2,7, amonyum nitrat gübresi yüzde 0,9, DAP gübresi yüzde 0,7 oranında artmıştır. Buna rağmen amonyum sülfat gübresi yüzde 1,2 ve ÜRE gübresi yüzde 0,3 oranında azalmıştır.
- Geçen yılın Şubat ayına nazaran son bir yılda DAP gübresi yüzde 33,4, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 29,9 oranında arttı.
- Amonyum sülfat gübresi yüzde 28,8 oranında arttı.
- Amonyum nitrat gübresi yüzde 25,6 oranında arttı.
- ÜRE gübresi yüzde 25,4 oranında arttı.
Şubat ayında Ocak ayına nazaran süt yemi yüzde 2,6, besi yemi yüzde 1,9 oranında artarken son bir yılda süt yemi %24,8, besi yemi %24,1 oranında arttı. Mazot fiyatları son bir ayda %1,5, son bir yılda ise %13,9 oranında arttı. İlaç fiyatları aylık %6,4, yıllık %33,3 oranında arttı. Elektrik fiyatları ise yıllık %30,4 oranında arttı.Mübarek Ramazan ayının İslam alemi ve milletimiz için hayırlara vesile olmasını, sıhhat, huzur, bolluk ve rahmet getirmesini diliyorum.
