Milyonlarca kullanıcısı olan dijital temelli kimi oyun platformları, cinsel akın, istismar ve özel hayatın kapalılığının ihlali üzere birçok riski de barındırıyor.
İstanbul Aile Vakfı ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi uyumunda gerçekleştirilen “Ailelerde Dijital Mahremiyet Farkındalığının Güçlendirilmesi” isimli aile takviye projesi kapsamında yapılan araştırmalarda, dijital mahremiyet sorunları ve tahlil teklifleri ortaya konuldu.
Projeye ait ayrıntıları anlatan İstanbul Medeniyet Üniversitesi (İMÜ) İslam İdeolojisi ve Dinler Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Ömer Kemal Buhari, mutlak manada dijital mahremiyeti sağlamanın pek mümkün görünmediğini tabir etti.
Elektronik bir aygıt alıp internete bağlanıldığı andan itibaren dataların sanal ortama taşınmaya başlandığını lisana getiren Buhari, “Kullandığımız işletim sistemleri, sair yazılımlar ve toplumsal medya platformları her an şahsî bilgilerimizi internete taşıyor. Bu bilgiler pek de ender denemeyecek bir sıklıkta ulusal ve milletlerarası kanunlara terslik teşkil edecek biçimde geniş data tabanlarına aktarılarak ticari yahut siyasi emellerle kullanılıyor. Bütün bu gerçeklere karşın mevcut riskleri en aza indirmek noktasında alabileceğimiz tedbirler mevcut. Bunların en başında kuşkusuz bu mevzuda farkındalık sahibi olmak geliyor.” dedi.
“Uzun yıllar tedavi gerektirecek kalıcı travmalar oluşabiliyor”
Erişim manisi getirilen oyun platformu Roblox ve gibisi çok oyunculu kitlesel oyunların birinci bakışta temiz göründüğüne dikkati çeken Buhari, “Bu usul oyunlar, oyuncuların yaratıcılığını ve pratik zekasını geliştiren, küme çalışmasını teşvik eden, hatta onlara kimi ticari yetenekler kazandıran platformlar olarak zararsız, birtakım yararlarından kelam edilebilecek dijital imaller olarak öne çıkıyorlar. Bu oyunların ekseriyetle çocuk ve ergenler tarafından tercih edildiğini bilen birtakım arka niyetli aktörlerin bu ortamları bir ‘avlanma alanı’na dönüştürdüğü ise pek bilinmeyen bir gerçek. Gerçekten Roblox’ta da zımnî oyun odaları olduğu, buralarda çocuk istismarı da dahil olmak üzere çeşitli uygunsuz aktivitelerin yürütüldüğü ortaya çıkmıştı.” diye konuştu.
Bu usul içeriklere maruz kalan çocuk ve ergenler için çeşitli riskler ortaya çıktığını kaydeden Buhari, “Müstehcen içeriklere maruz kalan çocuklarda uzun yıllar tedavi gerektirecek, birtakım durumlarda kalıcı travmalar oluşabiliyor. Ayrıyeten literatürde cinsel içerikli oyunlar oynamanın cinsel şiddeti olağanlaştırmaya, istismarı destekleyen kanaatler edindirmeye ve cinsel şiddet fiilleri sürece tarafında bir temayül geliştirmeye sebep olduğu ortaya konmuş durumda. Buna ‘içerik riski’ ismi veriliyor. Öbür bir risk ‘temas riski’ olarak tanımlanıyor. Burada oyuncuların istismarcılarla temasa geçmesi, böylece sanal yahut gerçek dünyada istismar edilmeleri tehlikesi doğuyor.” değerlendirmesini yaptı.
“Davranış riski” olarak isimlendirilen üçüncü bir riskin de kelam konusu olduğunu belirten Buhari, bu etapta çocuk ve ergen oyuncuların faillere dönüşerek öteki oyuncuları istismar etme riski doğduğunu kaydetti.
Bu mecraların çocuklar için büsbütün inançlı platformlar olarak gösterilemeyeceğini tabir eden Buhari, şöyle devam etti:
“Devletin asli fonksiyonlarından birisinin vatandaşlarının güvenliğini sağlamak olduğu göz önüne alındığında, ziyanlı içerikleri erişime kapatmak bu fonksiyonun yerine getirilmesinde başvurulan bir prosedür. Bununla birlikte ziyanlı içerikleri tespit eden kollayıcı yazılımlar geliştirmek, oyunları içeriden ve dışarıdan denetleyecek siber takımlar oluşturmak, en kıymetlisi de vatandaşlara bu mevzularda farkındalık kazandıracak eğitim programları düzenlemek üzere sair tedbirler de alınabilir ve alınmalıdır.”
Anne ve babalara uyarı
Ebeveynlerin de bu hususlarda ihmalkar davranışlar gösterebildiğini vurgulayan Buhari, “Bu mevzuda yeteri kadar farkındalık sahibi olmayan ve ihmalkar davranışlar gösteren ebeveynler çocuklarını denetlemeyerek ne yazık ki arka niyetli istismarcıların amacı haline getiriyor. Çocukların kullandığı aygıtların göz önünde olması, belli bir yaştan evvel akıllı telefon, tablet ve bilgisayar üzere taşınabilir aygıtların kullanımlarına verilmemesi, internet erişimlerinin yazılımlar aracılığıyla sonlandırılması ve faal biçimde denetlenmesi, ebeveynlerin çocuklarını ihmal etmeyerek oyunları onlarla birlikte oynamaları ve elbette çocuklarıyla siber alem dışında kaliteli vakit geçirerek onları dijital bağımlılıktan muhafazaları son derece ehemmiyet arz eden konular.” dedi.
Dijital ulusal güvenlik hudutlarının faal biçimde korunmasının hayati kıymet taşıdığını söyleyen Buhari, “Aksi takdirde günümüz internet kültürüne taraf veren siber-liberter ideolojinin toplumumuzu zihin, kimlik ve nefs/psişe boyutlarında hiç dilek etmeyeceğimiz bir dönüşüme ve yozlaşmaya uğratması kelam konusu olacaktır.” tabirini kullandı.