Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yeni vergiler, OVP, harcama disiplini üzere gündemde olan hususlara ait kıymetli açıklamalarda bulundu. OVP gayelerinin değerine işaret eden Bakan Şimşek, özel sektörün bunu rehber edinmesini isterken, “Özel bölüm OVP’yi dikkate alırsa, kendisinin yararına olur” dedi.
Tasarruf önlemlerinin aktifliğine yönelik tartışmaların hatırlatılması üzerine Şimşek, bugüne kadar harcama disiplini ve tasarruf önlemleriyle toplam 814 milyar liralık tasarruf sağlandığı bilgisini verdi. Enflasyonla çabada mevcut maliye siyasetinin güçlü bir formda devrede olduğunun alını çizen Mehmet Şimşek, para siyasetinin gecikmeli tesirinin devreye gireceği 2025 yılında enflasyonda baz tesiri ötesinde kalıcı bir düşüş sağlanacağını aktardı. Bakan Şimşek, EKONOMİ ekibinin sorularını yanıtladı.
Bütçe ve Cumhurbaşkanlığı Programı çerçevesinde 2025’teki yatırım, bilhassa kamu yatırımları istikametinden görünüm, kestirim, amaçlar nelerdir. Kamuda ödenek tahsisi temelinde hangi yatırımlar öne çıkacak?
2025 yılında yatırımlara ayırdığımız kaynak yaklaşık 1,6 trilyon lira ve bütçenin %10,5’ine karşılık geliyor. Sarsıntı harcamalarındaki azalmanın tesiriyle geçen seneye nazaran (%14.4) kısmen bir yavaşlama olacak.
2025 yılında kamu yatırımlarında dört husus öne çıkıyor. Sarsıntı yaralarının bir an evvel sarılması ve toplumsal konut, belli basamağa gelmiş olan sulama yatırımlarının süratle tamamlanması, endüstrinin lojistik maliyetlerini azaltmak için iltisak çizgileri üretimlerinin hızlandırılması, başlamış olan OSB ve küçük sanayi siteleri üretimlerinin süratle tamamlanması olacak.
Özel dal yatırım önceliklerimiz: Orta yüksek ve yüksek teknoloji imalat sanayii kesimleri (kimya, ilaç ve tıbbi aygıt, elektronik, makine, elektrikli teçhizat, otomotiv ve raylı sistem araçları), tarım ve besin, güç, savunma sanayii ve turizm dalları olacak.
“Maliye siyaseti güçlü biçimde devrede”
Kamu maliyesinin enflasyonla uğraşa takviye olması kapsamında kamuda tasarruf, yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar alanında nasıl bir siyaset izlenecek?
Maliye siyaseti enflasyonla uğraşta çok güçlü bir halde devrede. 2023 yılında bütçe açığının ulusal gelire oranı %5.2 olarak gerçekleşti. Bakın gelişmekte olan ülkelerin ortalaması %5.5. Hasebiyle geçen yılki açık, zelzelenin tesirlerine karşın makul bir düzeyde. Şayet sarsıntı harcamalarını hariç tutarsak, bütçe açığının ulusal gelire oranı %1.6’ya düşüyor.
2024 yılı için ulusal gelire oranla %4,9 düzeyinde bir bütçe açığı bekliyoruz. Zelzele harcamalarını ve EYT’nin maliyetini çıkarırsak, bütçe açığı %1’in altına düşmüş oluyor. Geçmiş 20 yılın ortalamaları ile karşılaştırdığımızda, zelzele ve EYT faktörünü de bir kenara koyarsak, burada da yeterli bir performans kelam konusu.
2025 yılında enflasyonda baz tesirinin ötesinde kalıcı ve besbelli bir düşüş olmasını bekliyoruz. Zira; para siyasetinin gecikmeli tesirinin devreye girmesini, negatif mali itkinin olmasını (yani bütçe açığını ulusal gelire oran olarak %4.9’dan %3.1’e düşüreceğiz), gelirler siyasetinin daha destekleyici olmasını ve yönetilen/yönlendirilen fiyatların enflasyon gayesiyle daha uyumlu olmasını bekliyoruz.
Negatif Mali İtki sorununu biraz daha açar mısınız?
2024 sonunda bütçe açığının ulusal gelire oranını %4,9 düzeyinde bekliyoruz. 2025 yılında bu oran %3.1’e düşecek. Bu maliye siyasetindeki güçlü disiplinin devam etmesi ve maliye siyasetinin daraltıcı olması manasına geliyor. 2026’da %2.8, 2027 de ise %2.5’luk bir bütçe açığı bekliyoruz.
“Özel dalın OVP’yi dikkate alması yararına olur”
Tasarrufta gelinen noktayla ilgili paylaşabileceğiniz bilgi var mı?
Harcamalarda önceliklendirme ve tasarruf önlemleri tesirini gösterdi. Zelzelesi ve faiz harcamalarını hariç tutarak, geçmiş 10 yılın bütçe sapmasına, (yani TBMM tarafından onaylanan harcama ölçüsü ile gerçekleşen harcama ölçüsü farkına) baktığımızda yıllık ortalama %9,1’lik bir sapma görüyoruz. 2024 yılında sapmanın, geçmiş 10 yıl ortalamasının onda birinden az, yani %0.8 olduğunu görüyoruz. Geçmiş devirdeki kadar sapma olsaydı, bu yıl ek 814 milyar TL harcama olacaktı. Lakin harcama disiplini ve tasarruf önlemleri sayesinde 814 milyar TL tasarruf sağlanmıştır. Bakın bu da ulusal gelirin yüzde 1,8’lik bir kısmına karşılık geliyor.
İş alemi Orta Vadeli Programı kendilerine rehber almalı. OVP’de maksatlar kamu için bağlayıcı, özel bölüm için rehber niteliğindedir. Özel dal planlarında OVP’yi dikkate alırsa kendilerinin de yararına olur.
“Genel vergi oranlarını artırmaya ya da indirmeye dönük paketimiz olmayacak”
Ekim ayında Meclise sunulması beklenen iktisat paketinde hangi düzenlemeler yer alacak? Borsa ve kripto varlıklarda nasıl bir vergilendirilme öngörülüyor? Borsada süreç vergisi mi kar üzerinden vergilendirme mi yapılacak?
Cumhurbaşkanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz’ın da bir değerlendirmesi oldu malumunuz. Borsa ve kripto varlıkların vergilendirilmesi hususu gündemimizden çıktı. Yeni yasama devrinde genel vergi oranlarını artırmaya ya da indirmeye dönük bir vergi paketimiz olmayacak. OVP’de söz ettiğimiz üzere vergi istisna ve indirimlerini aktiflik ve verimlilik perspektifiyle gözden geçirmeye devam edeceğiz. Vergi siyaseti yaklaşımımız: Vergide adaletin güçlendirilmesi, Vergi tabanının genişletilmesi, Vergide istekli ahenk ve öngörülebilirliğin artırılması, Vergi harcamalarının aktiflik kriteri çerçevesinde tahlil edilerek azaltılması, Mali disipline bağlı kalıp; yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı artıracak düzenlemeler olacak.
Kayıt dışı alanların kayıt altına alınması noktasında atılacak yeni adımlar nelerdir?
Belirlenen birçok bölüm ve bahiste yaygın ağır vergi kontrolleri yürütüyoruz. Yapay zeka ve büyük bilgi analitiği sayesinde ayrıntılı risk tahlilleri yapıyoruz. Kayıt dışı iktisadın ve vergi kaçakçılığının ağır olduğu kesimlerdeki mükelleflerin seçimine yönelik yeni projeler geliştirip, kayıt dışılığı azaltacağız. IBAN, EFT, Mail Order başta olmak üzere alternatif ödeme formülleri kullanarak kayıt dışı bırakılan hasılatın tespiti ve vergilendirilmesine yönelik incelemelere devam edeceğiz.
YTAK kredilerinde müracaat, tahsis ve kullanım durumu
Özel dal yatırımlarında Yatırım Taahhütle Avans Kredilerinin (YTAK) hızlandırılması YOİKK kararı olarak açıklanmıştı, müracaat sayısı ve fiyatı, tahsis ve kullanımlara yönelik bilgi verebilir misiniz?
Bildiğiniz üzere YTAK, 2023 yılı sonunda yenilendi, 2024-2026 yıllık 100 milyar TL olmak üzere, toplam 300 milyar TL limit belirlendi. Müracaatları Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı değerlendiriyor, daha önce kamuoyuna duyurulduğu üzere projelere Teknoloji/Strateji Puanı veriliyor. Müracaatlar 2023 Aralık ayında alınmaya başladı. Teknik yeterlilik, finansal fizibilite vakit alan süreçler. O nedenle önümüzdeki aylarda bu programın hızlanmasını bekliyoruz.
“KGF’de 72 milyar liralık kredi imkanı var”
Hazine takviyeli KGF kredi programı açılması teklifleri bulunuyor. Bu tarafta bir plan var mı?
Halihazırda Hazine Dayanaklı Kefalet Sistemi kapsamında 109 milyar TL kefalet karşılığında, 128 milyar TL kredi hacmi sunan 9 adet dayanak paketi yürürlükte Bu paketlerden 48 milyar TL kefalet karşılığında 56 milyar TL kredi kullandırıldı. 61 milyar TL kefalet karşılığı kullandırılabilecek 72 milyar TL kredi imkanı var. Yani yürürlükteki takviye paketlerinin yüzde 55’i hala kullanılabilir durumda. Yatırım, ihracat ve zelzele bölgesindeki finansman gereksinimleri için önemli seviyede bir kaynak zati mevcut