Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Bosna Hersek’te yayımlanan Stav mecmuasına 2 Ağustos’ta verdiği mülakatta gündeme ait değerlendirmelerde bulundu ve soruları yanıtladı.
Soykırımcı İsrail’in Filistin’e yönelik hücumlarına ait Fidan, “Bu trajedi 7 Ekim’de başlamadı. 7 Ekim, görmezden gelinen bir sorunun kendini tekrar dışa vurmasıdır. Nedir o sorun? Filistin coğrafyasındaki işgal sürecinin yıllardır devam etmesidir. İsrail, Filistinlilerin topraklarını çalma alışkanlığından vazgeçmiyor. Filistinlilerin gerçek manada bir devlet sahibi olmaları engelleniyor. Şunu unutuyorlar: Filistin devleti kurulmadıkça, o coğrafyada hiç kimseye huzur olmayacak” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan, İsrail’in kendi güvenliğini sağlama mazeretiyle Gazze’yi yerle bir ettiğini, çoluk çocuk, yaşlı, bayan demeden herkesi katlettiğini söyleyerek, Gazze’deki vahşetin, mevcut dünya sisteminin acziyetini gözler önüne serdiğini kaydetti.
“İsrail, insanları yalnızca bombardımanla değil, aç susuz bırakmak suretiyle de sistematik bir halde yok ediyor”
Gazze’de temel insani pahaların tümünün ayaklar altına alındığını vurgulayan Fidan, insani yardımların ulaştırılmasına dahi müsaade verilmediğini kaydetti.
Bakan Fidan, “Gazze’yi topyekun maksat alan İsrail, insanları yalnızca bombardımanla değil, aç susuz bırakmak suretiyle de sistematik bir biçimde yok ediyor. İsrail’in Filistinlilere tahammülü yok. İsrail’in, Filistinli mültecilere temel hizmetler sunan Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşu UNRWA’yı felç etmesi de bunu teyit ediyor” tabirini kullandı.
“Srebrenitsa’daki soykırım, insanlık tarihine bir kara leke olarak geçti”
Avrupa’nın göbeğinde, 29 yıl evvel “korkunç bir kıyım” yaşandığını söyleyen Fidan, “Srebrenitsa’daki soykırım, insanlık tarihine bir kara leke olarak geçti” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan, “Yıllar sonra Milletlerarası Adalet Divanı (UAD), bilahare de Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa’da yapılanın bir soykırım olduğunu tescil etti. Srebrenitsa şehitlerini bu vesileyle tekrar rahmetle anıyor, ailelerine sabır diliyorum. Bu türlü bir acının bir daha yaşanmayacağı söyleniyordu” tabirini kullandı.
“Gazze’de yeni bir Srebrenitsa ile karşı karşıyayız. Başta Avrupa olmak üzere Batı yeniden yanlış safta yer alıyor” sözünü kullanan Fidan, Gazze’deki katliamın faillerinin cezasız kalmaması gerektiğini söyledi.
Fidan, Güney Afrika’nın İsrail’e karşı açtığı soykırım davasını sonuna kadar desteklediğini vurguladı.
“Korkunç bir ikiyüzlülük var”
Bakan Fidan, ABD ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri olmak üzere Batı ülkelerinin İsrail konusundaki duruşlarına ait, “Genel prestijiyle fecî bir ikiyüzlülük var. Batı, Ukrayna’daki işgali hata sayıyor. İsrail’in Filistin’i işgalini ise güya doğal ve legal bir şeymiş üzere görüyor. Ukrayna’da halkı direnişe teşvik edenler, Filistinlilerin direnişini hata sayıyorlar. Ukrayna’da direnişi, Filistin’de ise kayıtsız koşulsuz işgalciyi destekliyorlar” dedi.
Fidan, Gazze’de soykırıma varan katliamların yapıldığı bu süreçte bile Batı’nın İsrail’e silah ve mühimmat sevkiyatının sürdüğünün görüldüğünü aktararak, şunları kaydetti:
“Batı kamuoyu Gazze’deki katliama reaksiyon gösterirken, hükümetler genelde sınıfta kaldı. Bu türlü bir ortamda İspanya, Norveç, İrlanda ve Slovenya üzere ülkelerin katliama karşı çıkmaları, Filistin devletini tanımaları elbette çok değerli. Bu prensipli duruşun, öteki Batı ülkelerine de ilham kaynağı olmasını diliyorum.”
Fidan, Türkiye’nin Filistin coğrafyasında iki devletli tahlilin hayata geçirilmesi, Filistin devletinin tanınması, bölgesel barış ve güvenliğin temini için diplomasinin tüm imkanlarını kullanacağını kaydetti.
“İsrail Gazzelileri topyekun amaç alarak bir yere varılamayacağını anlamalı”
Gazze için yürütülen ağır diplomasi trafiğine değinen Fidan, krizin başından beri ağır gayret harcandığını, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Birliğini temsilen “temas grubu” oluşturulduğunu hatırlattı.
Fidan, “Akabinde de mevkidaşlarımla bir arada kıymetli başkentlerde yaptığımız görüşmeler, birlik içinde olduğumuzu gösterdi. Haziran’da D-8’in Dışişleri Bakanlarıyla İstanbul’da düzenlediğimiz toplantıda da görüldüğü üzere, Gazze sıkıntısını tüm platformlarda lisana getiriyoruz” tabirini kullandı.
Müzakerelerin olumlu sonuçlanması için bu bahiste arabuluculuk rolünü üstlenen Katar ve Mısır’a her türlü katkının verildiğine dikkati çeken Fidan, BM Güvenlik Kurulunun Gazze’de ateşkesi de içeren bir kararı kabul etmesinin olumlu bir gelişme olduğunu belirtti.
Fidan, Hamas’ın bu hususta yapan bir yaklaşım sergilemesinin takdir edildiğini belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Umarız İsrail de müspet bir tutum içinde olur. İsrail Gazzelileri topyekun maksat alarak bir yere varılamayacağını anlamalı. Kalıcı ateşkesle birlikte insani yardım koridorlarının açılması, tutukluların karşılıklı hür bırakılması, İsrail’in Gazze’de işgal ettiği bölgelerden çekilmesi ve yerlerinden edilen Filistinlilerin meskenlerine inançlı bir formda dönmesi, Gazze’nin tekrar imarına başlanması gerekecek. Adil ve kalıcı barışın yolu ise iki devletli tahlilin hayata geçirilmesinden geçiyor.”
Bakan Fidan, gruplar arası uzlaşının bu devirde daha da kıymetli hale geldiğine işaret ederek, Türkiye’nin bu mevzuda yıllardır önemli efor harcadığını vurguladı.
Filistinlilerin birlik içinde hareket etmelerinin kaide olduğuna dikkati çeken Fidan, “Bu çerçevede Filistinli kümelerin 22 Temmuz’da Pekin’de kabul ettikleri bildiriyi memnuniyetle karşıladık. Filistin coğrafyasına barışı getirecek tüm teşebbüslere katkı sağlamayı sürdüreceğiz” tabirine yer verdi.
“Balkanlarda FETÖ’ye karşı ortak gayret, istihbarat paylaşımı eşliğinde giderek güçleniyor”
Fidan, Fetullahçı Terör Örgütü’nün Balkanlarda etkin olmasına ait, “FETÖ, kendisine her surette güç devşirmeyi temel alan, bu hususta her yolu mübah sayarak casusluk faaliyetleri de yapan bir terör örgütüdür. Örgütün karanlık boyutları, 2012’den itibaren düzgünce ifşa olmaya başladı.” dedi.
Terör örgütü FETÖ’nün yargı ve emniyet mensupları aracılığıyla hükümete kumpas kurmaya çalıştığını, 15 Temmuz 2016’da ise son deva olarak, ordu içine sızmış üyeleri aracılığıyla askeri darbeye teşebbüs ettiğini hatırlatan Fidan, “Darbenin önlenmesini, Cumhurbaşkanı’mızın öncülüğünde milletimizin direnişine borçluyuz” değerlendirmesinde bulundu.
Darbe teşebbüsünün FETÖ’nün ne kadar tehlikeli ve organize bir yapı olduğunu tüm dünyaya gösterdiğine dikkati çeken Fidan, şunları kaydetti:
“Dolayısıyla bu örgüt, faaliyet gösterdiği her ülke için önemli bir tehdit oluşturan organize bir cürüm şebekesidir. Bu Balkanlar için de geçerlidir. FETÖ, bulunduğu ülkelerde kendini eğitim ve sivil toplum kuruluşları ismi altında yürüttüğü faaliyetlerin gerisine gizlemeye çalışıyor. Buna aldanmamak lazım. Bu örgüt, kendini güçlendirme ismine, kara para aklama dahil her türlü organize suça başvurabiliyor. Biz muhataplarımızı daima uyarıyoruz. Balkanlar’da da bu örgüte karşı ortak uğraş, istihbarat paylaşımı eşliğinde giderek güçleniyor. FETÖ’nün Balkanlar’daki varlığını sona erdirmek ve bu yapının bölgede yarattığı tehditleri bertaraf etmek için her türlü adımı atmaya devam edeceğiz.”
“İkili bağlarda biz her vakit kardeşlik, dostluk ve işbirliği çerçevesinde hareket ediyoruz”
Bakan Fidan, Bosna Hersek’i eski misyonları esnasında tekraren ziyaret ettiğini hatırlatarak, bakanlık devri boyunca da Bosna Hersekli muhataplarıyla görüştüğünü, mevkidaşı Elmedin Konakoviç’i 2023’te ikili ziyaret çerçevesinde Ankara’da ağırladığını anımsattı.
Birinci fırsatta iadeiziyarette bulunmak istediğini kaydeden Fidan, Bosna Hersek’in Türkiye için bambaşka bir yere sahip olduğunu, ülkeler ortasındaki ikili ilgileri her alanda daha ileriye taşımak istediğini vurguladı.
Fidan, “Yapacağım ziyarette, bölgesel istikrar ve barış için birlikte atabileceğimiz adımları da konuşmak istiyoruz. Türkiye, öteden beri Bosna Hersek halkının ve idaresinin yanında olmuştur. Bu takviye önümüzdeki süreçte de devam edecek” sözünü kullandı.
Türkiye’nin Bosna Hersek konusundaki haline ve beklentilerine değinen Fidan, Türkiye’nin rastgele bir ülkenin iç işlerine karışmasının kelam konusu olmadığını, Balkanlar ile coğrafik, tarihi ve kültürel bağların son derece güçlü olduğunu belirtti.
Fidan, bunun ilgileri güçlendirmek için bir avantaj olarak görüldüğünü tabir ederek, şunları kaydetti:
“Bosna Hersek’in toprak bütünlüğü, egemenliği ve siyasi birliğinin yanı sıra refahı, huzuru ve istikrarı bizim için büyük kıymet taşıyor. Aramızdaki bağlar çok güçlü. Bu nedenle ikili alakalarda biz her vakit kardeşlik, dostluk ve işbirliği çerçevesinde hareket ediyoruz. Eğitim, sıhhat, altyapı ve kültürel projelerle, ekonomik yatırımlarla Bosna Hersek’in kalkınmasına dayanak veriyoruz.”
Fidan, iki ülke ortasındaki yeni işbirliği alanlarına değinerek, “Bizim maksadımız işbirliğimizi her alanda somut projelerle daha da güçlendirmek. Biz her vakit Bosna Hersekli kardeşlerimizin yanındayız, bundan sonra da onların yanında olmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
Türkiye’nin 1994’ten beri Bosna Hersek’te barışın desteklenmesine katkı sağlayan ülkeler ortasında yer aldığına dikkati çeken Fidan, Türk askerlerinin hala EUFOR Althea kapsamında Bosna Hersek’te vazife yapmakta olduğunu hatırlattı.
Bakan Fidan, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Yunus Emre Enstitüsü (YEE) ve Maarif Vakfı üzere kuruluşlar aracılığıyla yürütülen projeler olduğunu aktararak, “Bosna Hersek’te Ziraat Bankasının sağladığı krediler ve Türk firmalarının artan yatırımları ekonomik istikrar için kıymetli bir katkı sunuyor. Bilhassa eğitim, sıhhat, altyapı ve kültürel alanlarda yeni projeler geliştirmeyi hedefliyoruz. Ayrıyeten Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan ve Türkiye-Bosna Hersek-Hırvatistan ortasındaki üçlü müşavere sistemleri aracılığı ile bölgesel işbirliği projelerini sürdürmek de önceliklerimiz ortasında yer alıyor” tabirini kullandı.
Fidan, Bosna Hersek’in kendisi için ne tabir ettiği sorusuna da “Bosna Hersek benim için umudun sembolü. Bosna Hersek, TİKA Başkanlığım devrinden itibaren tekraren ziyaret ettiğim bir ülke. Merhum Aliya İzzetbegoviç’in siyasi kişiliği ve Bosna Hersek’in bağımsızlığı için verdiği gayret, benim için büyük bir ilham kaynağıdır. O, benim zihnimde iz bırakmış düşünürlerden biridir. Rabb’im yerini cennet eylesin” cevabını verdi.