Türkiye’de son yılların en büyük gündem konusu olan et fiyatlarının temelinde yatan arz meselesini çözmek için Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan çok güçlü bir adım geldi. Üreticiyi destekleyerek hayvan arzını artıracak olan Hayvancılık Destekleme Modeli, 26 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazetede yayımlandı. Verimli, sürdürülebilir, kaliteli üretimi hedefleyen ve büyükbaş, küçükbaş, arıcılık ve ipek böceği faaliyetlerini kapsayan destekleme modeli, üç yıllık hayata geçirildi.
ÜÇ AYAK ÖNEMLİ
Birinci defa uzun periyodik geliştirilen bu modelle üretici de önünü görebilecek. Dal tarafından heyecanla karşılanan yeni destekleme modelinde üreticiler, “İlk kere üreticiye tam manasıyla kulak verildi, bu kadar kapsamlı bir dayanak hazırlandı. Bu dayanağın bizim için değerli üç ayağı var. Birincisi üç yıllık olması, önümüzü görebileceğiz. İkincisi evvelce dayanaklar kesim modüldü. 20 kalemde takviye veriliyordu fakat atılan taş ürkütülen kuşa değmiyordu. Bizim için ana iki kalem var, biri buzağı oburu ise süt. Dayanaklar sadeleştirilip ölçüsü artırıldı. Bu besicinin üretim hevesini artıracak. Üçüncü ana mevzu ise aile işletmeleri. Birinci sefer aile işletmelerine bu kadar kapsamlı bir takviye veriliyor. Artık besiciler üretimden kopuyordu. Bu dayanaklarla üretim iştahı yine artacak. Arz artınca et fiyatları da düşer” diyor. Türkiye’de büyükbaş hayvancılığın yüzde 80’i, küçükbaşın ise yüzde 95’i aile işletmeleri tarafında yapılıyor. Aile işletmesi ise 20 hayvanın altında besicilik yapanlara deniliyor. Şimdiye kadar verilen dayanaklardan bu işletmeler çoğunlukla faydalanamıyordu. O nedenle de dayanaklardan randıman alınamıyordu. Üreticinin taleplerine kulak verilerek hazırlanan bu destekleme modelinde aile işletmeleri birinci sefer ek dayanak alacak. Ayrıyeten bayan ve genç yetiştiricilere birinci kez olumlu ayrımcılık yapılarak temel takviyeye ek dayanak verilecek.
KOOPERATİF KATKISI
Yeni destekleme modeli kooperatifçiliğin de yaygınlaştırılmasına katkı sunacak. O denli ki takviye kapsamında ziraî maksatlı örgütlerin üye/ortakları temel takviyeye birinci kez ek dayanak alacak. Evvelce anaç hayvanlar için ödenen küçükbaş takviyeleri birinci kez kuzu ve oğlaklar için ödenecek. Doğan her buzağıya takviye verilecek. Anaç hayvan ve süt üretiminin de desteklenesi hedeflenen model kapsamında süt ve besilik malzeme üretim planlama bölgesi olarak belirlenen vilayetlerde doğan buzağı ve malaklar için temel dayanağa yüzde 50, çiğ süt dayanağında ise süt üretim planlama bölgesi vilayetlerinde temel dayanağa yüzde 40 ek destekleme yapılacak.
4.800 TL’YE ÇIKACAK
Verimlilik kriterlerini sağlayan bir aile işletmesi, buzağı başına 2 bin 68 TL dayanak alırken, yeni model kapsamında 4 bin 800 TL takviye alacak. İşletme sahibinin bayan ve/veya genç yetiştirici olması durumunda ek 700 TL, birinci derece ziraî gayeli örgüt üyesi olması durumunda ek 200 TL olmak üzere buzağı başına 5 bin 700 TL takviyeye ulaşılacak. Bir aile işletme 28 bin 680 TL takviye alırken, yeni model kapsamında 77 bin TL dayanağa ulaşılacak.
ET ÜRETİMİNİ ARTIRACAK
Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği (TÜKETBİR) Lideri Bülent Tunç, “Yeni hayvancılık destekleme modeli ile evvelki yıllara göre küçük aile işletmelerine müspet ayrımcılık yapılmış. Üretimin tabana yayılması ve üretimde lokomotif vazifesi olan aile işletmelerinin desteklenmesi gerektiğini uzun yıllardır lisana getiriyorduk. Hayvancılıktan yeteri kadar kazanamadıkları için hayvancılıktan çıkan Aile tipi işletmeler üretime yine katıldığında, arzdaki artışı en yakın devirde hisseder hale geliriz” dedi. Yeni modelde sperma teknolojisinin kullanılacağına da dikkat çeken Tunç, “Anaç hayvan sayısının kısa vakitte artırabilmek için yıllardır konuşulan fakat bir türlü uygulanmayan cinsiyeti belli sperma teknolojisinin kullanılması çok kıymetli. Ari işletmelerde yalnızca dişi hayvan üzerinden takviye vererek bu işletmelerin adeta damızlık merkezi üzere çalışmaları sağlanacak ve vakitle damızlık hayvan ithalatımız azalacaktır” diye konuştu. Türkiye’de yaklaşık 17 milyon büyükbaş hayvan varlığı olduğunu aktaran Tunç, yeni modelle damızlık hayvan varlığının artacağına dikkat çekti.
İSTİHDAMA DA KATKI SUNACAK
Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Derneği (ETBİR) Lideri Ahmet Yücesan, aile işletmelerine verilen dayanağa dikkat çekerek, “İlk sefer uygulanacak olan aile işletmelerinin desteklenmesi üretimin artırılması konusunda kıymetli bir uygulama olacak. Yıllar prestijiyle üretim maliyetlerinin artması büyük işletmeleri zorlaması karşısında, aile işletmelerini büsbütün çaresiz bırakmıştı. Bu haliyle hem kırsalda istihdam sağlanmış olacak, hem de üretim artırılmış olacak” dedi. Destekleme modelinde ana temanın üretimi artırmak üzerine kurgulandığına dikkati çeken Yücesan, şöyle devam etti: “Her bir hayvansal eser için kaliteli ve miktarsal üretim şartıyla dayanakların verileceği beyan edildi. Böylelikle, gerçek hazırlanmış modelin yanlışsız uygulanmasıyla gereksinimimiz olan üretim ölçüsü artmış olacak.”
DESTEKLER SADELEŞTİ
Adana Çiftçiler Birliği Lideri Keyifli Gerçek, dayanakların üç yıllık açıklanmış olmasının kıymetine dikkat çekti. “İlk kere besiciler olarak önümüzü görebiliyoruz” diyen Gerçek, aile işletmelerinin yanı sıra genç ve bayanlara verilen takviyenin de üretim hevesini artıracağını kaydetti. Yanlışsız, “Bir öteki değerli konu da ödemelerin sade- leşmesi. Evvelce 20 kalemde des- tek veriliyordu. Çok baş karışıklığına yol açıyordu. Fakat üretici için aslolan iki kalem var. Biri buzağı oburu ise süt teşviki. Takviyelerin sadeleşmesi hakikaten çok önemli katkı sağladı. Bakanlığımıza teşekkür ediyoruz” diye konuştu.
Betül Alakent