Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında gerçekleştirilen AK Parti Merkez Yürütme Konseyi (MYK) Toplantısı çıkışında basın mensuplarına yaptığı açıklamada, MYK toplantısında bilhassa yargı ıslahatı ile ilgili yapılan çalışmaları anlattığını söyledi.
Bakan Tunç, birkaç gün içerisinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bilhassa Yargı Islahatı Strateji Evrakı 2024 ve 2028 yıllarını kapsayacak gayeleri kamuoyuyla paylaşacağını bildirerek, şöyle devam etti:
“Öncesinde Meclis kümemizle, yeniden Merkez İdaremiz ve Kabinemizle paylaşacağız, olgunlaştıracağız. Burada bilhassa ceza adaleti sistemini, hataların önlenmesi ve cürmün soruşturulması konusundaki aktifliği daha da artırmak ve cezalardaki caydırıcılığı artırma noktasında birtakım gayelerimiz olacak. Bununla alakalı yapılan çalışmaları Merkez Yönetim Kurulu üyelerimizle paylaştık, yeni mevzularla ilgili Merkez Yönetim Kurulu üyelerimizin sordukları sorular vardı, bilhassa yürüyen soruşturmalar bakımından, onları aydınlattık. Önümüzdeki süreçte bilhassa Yargı Islahatı Strateji Evrakı içerisinde ceza adaleti sistemi ile ilgili değerli düzenlemeler olacak. Burada bilhassa şartlı salıverme, kontrollü özgürlük, uygun hal uygulamaları ile ilgili mevzuatımızdan kaynaklanan sebepler varsa, bunları önümüzdeki süreçte hem Kabinemizde hem Meclis kümemizde hem de Merkez Yönetim Kurulu üyelerimizle olgunlaştırarak yaptığımız taslak çalışmaları (tabii bunların bir kısmı kanun, yasal düzenleme gerektirecek hususlar), bunları da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kümemizin takdirlerine arz edeceğiz. Kanun yapma yetkisi münhasıran bu sistemde Meclis’imizde.”
Bugüne kadar mevzuatla ilgili çok kıymetli yenilikler, düzenlemeler yapıldığını, üç yargı ıslahatı dokümanı hazırlandığını anımsatan Tunç, bu kapsamda çok sayıda yasal düzenlemelerin yapılıp uygulamaya geçtiğini söyledi.
– “Yeniden gözden geçirilmeli”
“Önceki gayelerden yakalanamayanlar da bunda yer alacak. Lakin şu anda gündemimizde olan birçok hususu, birçok sorunu ortadan kaldırmaya yönelik de değerli yasal düzenleme hazırlıklarımız var. Cezasızlık algısı dediğimiz, bilhassa son günlerde konuşulan iki yılın altındaki kabahatlerde bir yıl şartlı salıverme, bir yıl da kontrollü özgürlük, hasebiyle iki yılın altında ceza alan şu anda kimi cürümler istisna olmak üzere mahpus cezası almamış oluyor. Yani alıyor, ancak uygulanmamış oluyor. Bu durumda bir yıllık kontrollü özgürlük müddetinden yararlanabilmesi için bu şahısların muhakkak bir müddet cezaevinde kalabilmesi ile ilgili bir teklifimiz olmuştu. Bunu tekrar önereceğiz. Tekrar bilhassa kamuoyunda duruşmadaki kılık kıyafeti nedeniyle indirim alan şahıslarla ilgili daima tenkit kelam konusu oldu. Geçen yaşama devrinde salt indirim almak için kılıf kıyafetin indirim sebebi olmayacağı tarafında bir düzenleme yapmıştık lakin bu mevzudaki tenkitler de daima devam etti. Artık bu düzgün hal indiriminin tekrar bir tartışılması lazım.”
Bakan Tunç, hem ceza hukukçuları hem akademisyenlerin hem uygulayıcılar ve bilhassa milletvekillerinin yeterli hal indiriminin devam edip etmeyeceği konusundaki tutumunun ehemmiyetine işaret ederek, “Çünkü cezalarda bir alt sonu var, bir de üst hududu var. Hakim evraka nazaran bu sonlar ortasında karar veriyor. Bir de güzel hal indirimi olduğunda kimi hatalar bakımından bilhassa kamuoyunun bir yansısı ile karşı karşıya kalıyoruz. Bu durumda bunu tekrar yeniden bir gözden geçirmek gerekir.” dedi.
– “Adaletin maksadı toplumu hatadan korumaktır”
Bazı kabahatler bakımından kontrollü özgürlük uygulanır mı, uygulanmaz mı bunu yeniden ceza hukukçuları ile konuşacaklarını lisana getiren Tunç, şunları kaydetti:
“Kasten öldürme kabahatleri, taammüden yaralama hatalarında bilhassa kontrollü özgürlük uygulamalarının toplumda tenkide neden olduğunu görüyoruz. Tüm bu toplumdan gelen tenkitleri dikkate almak durumundayız. Bilhassa toplumu hatadan korumalıyız. Aslında ceza hukukunun, ceza adaletinin gayesi toplumu hatadan korumaktır. Bu manada cürmün işlenmesini önleyici önlemler, asıl kıymetli olan konu da burasıdır. Gerek eğitim çalışmaları gerek ailelere yönelik bilgilendirme çalışmaları… Ve kabahat işlendikten sonra da soruşturmanın aktif bir biçimde yürümesi gerekir. Soruşturmanın aktif bir halde yürümesi için kollukla savcılığın çok yeterli bir münasebet içerisinde bunu sürdürmesi lazım, ve kanıtları, maddi gerçeği toplaması lazım.”
Kişiler hür kaldıktan sonra birtakım kanıtların, manzaraların ortaya çıkmasının toplumda rahatsızlığa neden olduğunu belirten Tunç, “Dolayısıyla soruşturma basamağında bu imgelerin elde edilebilmesi, kanıtların elde edilebilmesi konusundaki soruşturmanın daha faal olabilmesi ile ilgili neler yapılabilir? Bizim seçim beyannamemizde isimli kollukla ilgili bir fikir vardı, bu bahis tartışılabilir tekrar.” dedi.
– “Vatandaş, uzun süren yargılamalardan şikayet etmemeli”
Kovuşturma basamağında da bu kanıtların takdirinin kıymetli olduğunu vurgulayan Tunç, “Kişinin işlediği kabahatin karşılığı bir cezayı alması kıymetli. Ceza aldıktan sonra da cezaevinde infaz sistemimizin bilhassa caydırıcılığa, ıslaha yönelik olması lazım. Bu manada da ıslaha yönelik çok kıymetli çalışmalarımız var.” diye konuştu.
Özellikle cezaevlerindeki şahısların tahliye edildikten sonra bir daha kabahat işlememesi için gerekli eğitim çalışmalarını, mesleksel atölyeleri ve meslek edindirmeleri artırma uğraşında olacaklarını belirten Tunç, şunları kaydetti:
“Yargı Islahatı Strateji Evrakımız yalnızca ceza alanında değil, hukuk alanında da… Yeniden vatandaşlarımızın bilhassa uzun süren yargılamalardan bir daha şikayet etmemesi lazım. Şu anda bizim 25 bin hakim ve savcımız var, birinci derece, istinaf ve Yargıtay olarak üç dereceli bir sistemimiz var. Bilhassa hakim ve savcılarımızın evrakları incelerken uzun süren duruşma aralıkları değil, kısa müddet içerisinde duruşmanın tekliği temeldir. Duruşma başlar ve karar verilinceye kadar devam eder. Fakat mecburî sebeplerle işte İsimli Tıp raporunun, uzman raporunun beklenmesi üzere sebeplerle ileriye atıldığını görüyoruz. O vakit bu süreçleri kısaltmamız lazım. Yani mahkemelerin uzman raporlarının müddetinde verilmesi ve kanıtların müddetinde, süratli bir halde soruşturma kademesinde ve kovuşturmada da süratli bir biçimde değerlendirip karara ulaşılması gerekiyor. O nedenle duruşma aralıklarının da uzun olmaması lazım.”
– “Cezaevlerinin doluluk oranı mazeretimiz olamaz”
Yargı Islahatı Strateji Belgesi’nin başlığının “hukukun üstünlüğünü temel alan, gecikmeyen ve öngörülebilir” olacağını belirten Tunç, “Bu hem ceza adaleti sistemi bakımından cürmün önlenmesi ve cürümlünün cezalandırılması ve hak ettiği yaptırımın ona verilmesi lakin bir daha da hata işlemeyecek noktaya getirilmesi. Bu manadaki hazırlıklarımızı önümüzdeki süreçte Sayın Cumhurbaşkanı’mız bütün istişarelerden sonra kamuoyuyla paylaşacak, daima bir arada görmüş olacağız.” dedi.
“Cezaevlerinin doluluk oranları dikkate alındığında bu altyapı nasıl sağlanacak?” sorusuna Bakan Tunç, şu yanıtı verdi:
“Cezaevlerinin doluluk oranlarıyla ilgili ‘o cezaevi dolu’ diye bir hatalının cezaevine alınmaması üzere bir durum kelam konusu olamaz. Onun önlemlerini devlet alır. Bu noktada zati gerekli önlemleri de alıyoruz. Bu hususta cezaevlerinin doluluk oranı bizim mazeretimiz olamaz, bu bahisteki esasen gerekli yatırım programlarındaki çalışmaları da süratli bir halde sonuçlandırıyoruz. Ve bunu daha da o doluluk oranlarını ortalamanın altına düşürme, yani üretim süreçlerini hızlandırarak o bizim için bir mazeret değil. Yani bir cürüm işlenmişse, tutuklamayı gerektiriyorsa orada cezaevi dolu diye hakim ya da savcı bırakmaz. O nedenle o bir mazeret değildir, o husustaki önlemleri de artırmanın çabası içerisindeyiz.”
“Cinsel cürümlere ait hadıma yönelik bir çalışma yapılması günümüzde mümkün mü?” sorusu üzerine Tunç, “Ceza İnfaz Kanunu’muzda evvelki yıllarda gündeme geldiğinde, o vakit Adalet Kurulu üyesi olarak hatırlıyorum mevzuyu. Ceza İnfaz Kanunu’muzun 108. unsurunda tıbbi tedaviye karar verme yetkisi var. Bu manada mevzuatımız buna uygun. Alışılmış orada uygulamayı geliştirecek halde tahminen mevzuatta yeni bir düzenleme yapılabilir.” dedi.