Türk Toraks Derneği Tütün Denetim Çalışma Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Remziye Can, elektronik sigara (vaping) ismi verilen elektronik nikotin sağlayıcı sistemlerin bir çeşit tütün eseri olduğunu söyledi.
Yanma olmaksızın, pilden aldığı güç ile ısınan atomizerin kartuş içindeki likiti buharlaştırması aslına bağlı çalışan bu tütün eseri çeşidinin, pil, atomizer ve doldurulabilir kartuş olmak üzere üç kesimden oluştuğunu anlatan Can, bu eserlerin sanayi tarafından “Zararı azaltılmış ürünler” denilerek piyasaya sürüldüğünü aktardı.
Can, bu eserlerin yerini 2003’den bu yana bağımlılığın devamlılığını amaç alan mevcut elektronik sigaralara bıraktığını belirterek, şu bilgileri verdi:
“Zamanla eser çeşitliliği artan elektronik sigaralar, başlangıçta klâsik sigara, puro yahut pipo üzere tütün eserlerine benzetilerek üretilirken, yeni kuşak e-sigaralar ise kalem, USB bellek yahut öbür günlük eşyaya emsal biçimde üretilmiştir. Elektronik sigaralar sanayi tarafından ‘zararı azaltılmış eser’ ismi altında piyasaya sürülmüş ve kimyasal içermediklerini argüman etseler de içerisinde propilen glikol, gliserol, etilen alkol, polietilen glikol (PEG400), diasetil dietilen glikol, amino-tadalafil, rimonabant, cannabibinoid, nitrozaminler, formaldehit, asetaldehit keton, civa, tetrametilpirazi, kurşun, nikel, krom olmak üzere insan sıhhatine ziyanlı 7000’den fazla unsur ve bilhassa aroma verici katkı hususları de ihtiva etmektedir.
Elektronik sigaraların içeriğinde olağan sigaradaki üzere aeropartiküller, for-maldehit, nitrozamin, metaller, karboniller, uçucu organik bileşikler ile polisiklik hidrokarbondan oluş-tuğu belirlenmiştir. Bu kimyasallar ise hücreye karşı toksik tesiri olan kansere neden olan unsurlardır. Elektronik sigaraların çalışmasını sağlayan bataryaların ısı üretmesi nedeniyle bu sıvı kimyasallar aerosol duru-muna geçmekte ve akciğer alveollerine geçişi hızlanmaktadır.”
DNA HASARINI ARTIRIYOR
Elektronik sigaralardan çıkan buharın da pasif içiciliğe neden olduğunu, hücre canlılığının azalmasına ve DNA hasarının artmasına neden olduğunun tespit edildiğinin altını çizen Can, “Elektronik sigaraların beyin gelişimi üzerine de nörotoksik tesiri olduğu bilinmektedir. Annenin elektronik sigara içmesinin çocukta davranışsal ve kognitif değişikliklere yol açabileceği gösterilmiştir.” diye konuştu.
Can, elektronik sigaranın, başta teneffüs ve kardiyovasküler sistemler olmak üzere karaciğer, böbrekler ve hudut sistemine ziyanları olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:
“Elektronik sigara kullanımının kalp atım suratı ve kan basıncında artışlara neden olduğu bildirilmiştir. Elektronik sigara bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek, zatürre üzere alt teneffüs yolu enfeksiyonları riskini de arttırmaktadır. Ayrıyeten EVALI (e-cigarette and Vaping use Associated Lung Injury) olarak isimlendirilen akut akciğer hasarı ile teneffüs yetmezliği ve vefata yol açabilmektedir.”
ABD’de yapılan bir araştırmada elektronik sigara kullananların anksiyete ve depresyona yaka-lanma oranlarının daha yüksek olduğunun gösterildiğini aktaran Can, “Elektronik sigaraların sıhhat üzerine olan olumsuz tesirlerinden biri de doz aşımıdır. Elektronik sigara içen 24 yaşında bir bayanın doz aşımı nedeniyle ömrünün sonlandığı bildirilmiştir. Elektronik sigaraların tercih edilme nedenlerinin başında aromaları gelmektedir. Lakin yapılan çalışmalar bu aromaların hücre genetiğini bozduğunu göstermiştir. Elektronik sigaraların olumsuz tesirlerinden biri de beyin gelişimi üzerinedir ve hafıza, dikkat ve öğrenme kapasitesini azaltabilir.” dedi.
Can, nikotin ve elektronik sigaradaki yabancı casusların, astım ve KOAH başta olmak üzere pek çok teneffüs sistemi rahatsızlığına neden olabildiğini söyledi.
Ayrıyeten elektronik sigara aygıtlarının yanıklara, patlayıcı ve kimyasal yaralanmalara neden olduğunu tabir eden Can, elektronik sigara kullanımına bağlı gelişen yanıkların sıklıkla uyluk, kasık, yüz yahut elde geliştiğinin rapor edildiğini bildirdi.
Can, “Yutma yoluyla yahut cilt teması yoluyla elektronik sigara sıvısına maruz kalmanın da çoklukla mide bulantısı, kusma, uyuşukluk ve taşikardiye neden olabildiği, hatta nöbetlere, anoksik beyin hasarına, laktik asidoza ve mevte yol açabildiği bildirilmiştir.” dedi.
“YAĞLI KİMYASALLAR AKCİĞER DOKUSUNDA İLTİHABİ SÜRECİ UYARIYOR”
Sıhhate Evet Derneği Lideri Prof. Dr. Elif Dağlı, birtakım basın yayın organlarında yer alan, elektronik sigara kullanımına bağlı göğüs boşluğuna havanın girerek akciğere baskı oluşturmasıyla akciğerin kısmen çökmesi olarak tanımlanan “pnömotoraks” nedeniyle açıklamalarda bulundu.
ABD’de salgın haline gelmiş yeni jenerasyon tütün, nikotin, kenevir kullanımına bağlı görülen yeni hastalıkların görüldüğü bilgisini veren Dağlı, “Bu hastalıklar, ülkemizde de görülmeye başladı ve bilim insanları olarak bunların artmasından telaş duyuyoruz.” dedi.
Dağlı, elektronik sigaraların içinde yağlı kimyasallar, aromalar, toksinler ve esrar bulunabildiğine işaret ederek, “Bu kimyasallar, asıl misyonu bedene oksijen sağlamak olan akciğere ziyan vermekte ve daha evvel tıp ilteratüründe olmayan yeni hastalıklar yaratmaktadır.” diye konuştu.
Bunlardan birinin tıpta “EVALI” olarak isimlendirilen bir hastalık olduğunu belirten Dağlı, kelamlarına şöyle devam etti:
“EVALI, 2019’da elektronik sigara ile oluşan akciğer hasarına verilen memleketler arası tabirdir. Amerika Birleşik Devletleri’nde elektronik sigara kullanımına bağlı 68 vefat, 2807 hastane yatışı olmuştur.
Birçok organda ziyan yaratabilen elektronik sigaranın teneffüs sistemine tesiri epey âlâ belirlenmiştir. Elektronik sigaranın teneffüs sisteminde neden olduğu bir hastalık, basında da kelamı geçen ‘pnömotoraks’ başka deyişle ‘Vasp’ olarak isimlendirilen akciğer zarı yırtılmasıdır.
Vasp, elektronik sigara kullanımına bağlı akciğer zarının zaten patlamasını tanımlayan İngilizce bir tabirdir. Elektronik sigaraların içerdiği toksinler akciğerin hava keseciklerinin zedeler ve balonlar oluşturur. Etraf dayanak dokusu bozulur ve delikli elastik iltihap katmanı oluşur. Güçlü nefes alma hava basıncını arttır ve ciğerde oluşmuş balonlar patlayarak akciğer zarı yırtılır, cerrahi tedavi gerektirir.”
Elektronik sigaranın neden olduğu hastalıklardan birinin de yağ zatürresi (Vaping-Related Lipoid Pneumonia) olduğunu anlatan Dağlı, “Enfeksiyon ile oluşan zatürreden farklı olarak etkeni mikrop değil akciğere e-sigara içinde giren yağ asitleridir. Elektronik sigaraların içinde bulunan yağlı kimyasallar akciğer dokusunda iltihabi süreci uyarmaktadır.”
Dağlı, elektronik sigara ve gibisi eserlerin daha fazla ziyana neden olmadan satışlarının durdurulmasını ve denetlenmesini talep ettiklerini, herkesin bu eserlerin de kullanımından kaçınmasını istediklerini söyledi.