ANKARA (AA) – YILDIZ NEVİN GÜNDOĞMUŞ – Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığının çevrim içi doküman tarama sistemini yılın birinci yarısında ziyaret eden 386 bin kişi, 5 milyon 626 bin belgeyi inceledi, 335 binden fazla evrakın imajını satın aldı. En çok Romanya ve Bulgaristan’dan gelen Türkler konusundaki evraklar merak edildi.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığınca, kurumların tarihi hafızalarının dijital ortama aktarılması ve araştırmacıların kullanımına sunulması için Ankara ve İstanbul’da çalışmalar yürütülüyor.
AA muhabirinin başkanlık yetkililerinden aldığı bilgiye nazaran, çalışmalar kapsamında 2005’ten bugüne 75 milyon 875 bin 671 evrak dijital ortama aktarıldı. Dokümanların dijitalleştirilmesiyle hem araştırmacılara daha geniş erişim imkanı sunulması hem de tarihi evrakların gelecek jenerasyonlara aktarılması sağlanıyor.
Araştırmacılar, dijitalleştirilen dokümanları, 2013’te hayata geçirilen doküman tarama sistemi üzerinden görüp, talep edebiliyor.
Bugüne kadar toplam 3 milyon 720 bin 63 araştırmacı, 18 milyon 467 bin 430 arama gerçekleştirdi. Sistemde incelenen toplam imaj sayısı 41 milyon 225 bin 164’e ulaşırken, araştırmacılar bu süreçte 3 milyon 380 bin 317 belgeyi de satın aldı.
1 Ocak-31 Temmuz 2024 tarihlerinde sisteme 386 bin 34 araştırmacı giriş yaparak, 1 milyon 594 bin 972 belgeyi aradı. Araştırmacılar, sistemde 5 milyon 626 bin 81 manzarayı inceledi ve 335 bin 355 belgeyi temin etti.
– En çok öğrenciler kullandı
Yılın birinci yarısında sistemi en çok kullananlar, yüzde 39,8’le öğrenciler oldu. Bunu yüzde 14,5 ile kamu vazifelileri, yüzde 9,9 ile öğretim üyeleri ve öğretim vazifelileri, yüzde 9,1 hür meslek mensupları takip etti.
Araştırmacılar tarafından en çok talep gören fonlar arasında ise Dışişleri Bakanlığı Muhtelit Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnameleri ve Başbakanlık Kararlar Daire Başkanlığı üzere fonlar öne çıktı.
– Göçmenlerin yerleştirilme süreçlerine ait dokümanlara büyük ilgi
Araştırmacılar, bilhassa Romanya ve Bulgaristan’dan gelen Türklerin yerleştirilme süreçlerine ait dokümanlara ilgi gösterdi.
Bu kapsamda Romanya’dan gelen göçmenlerin nerelere sevk ve iskan edildiklerini gösterir göçmen sevk kağıtları, 1935-1937 devrinde Bulgaristan’dan gelerek Çorlu, Muğla, Aksaray ve Lüleburgaz’a ilişkin köylerde iskan edilen muhacirlerin isimleri, verilen arazi ölçüsünü gösterir cetveller ile çeşitli vilayetlere ilişkin defter kayıtları en çok görüntülenen dokümanlar ortasında yer aldı.
– Yılın birinci yarısında 805 bin 821 evrak restore edildi
Öte yandan Devlet Arşivleri, doküman niteliği kazanmış her evrakı, gelecek kuşaklara kazandırıp “hafızanın muhafızı” olma sorumluluğuyla onarım çalışmalarını da titizlikle yürütüyor.
Bu kapsamda yılın birinci yarısında 805 bin 821 sayfa evrak restore edildi.
Restorasyon süreçleri, ulusal ve memleketler arası kurum ve kuruluşlarca belirlenmiş etik kurallar gözetilerek oluşturulan, mevzunun uzmanlarınca yapılıyor.
Koruma tamirat etapları 7 kısımdan oluşuyor. Birinci etapta evrakın mevcut durumunun kıymetlendirilmesi ve kimliğinin kazandırılması yer alıyor.
Restorasyonun bir başka kısmında, varsa dokümandaki eksik kısımlar uzmanlarca tamamlanarak, evrakın orjinal haline en yakın duruma getirilmesi sağlanıyor.
Belgeye ilişkin olmayan, bilgi içermeyen, evrak ve defterlerin sıhhatini tehdit eden eski tamirler ise uygun formül ve tekniklerle dokümandan ayrıştırıldıktan sonra onarım süreci tamamlanıyor.
Koruma tamir çalışmaları tamamlanmış evraklar, dijital ortama aktarılıyor. Dijitalleştirme süreci biten doküman ve defterler ise asitsiz gömlek ve asitsiz karton kutulara yerleştirilerek depolama alanlarında saklanıyor.
Bu çalışmalar, Türkiye’nin varlıklı arşiv mirasının bozulmadan koruma edilmesi ismine büyük kıymet taşıyor.