Söz konusu genelgede aşagıdaki açıklamalara yer verilmiştir;
Mevsimlik tarım çalışanları ile göçer ve yarı göçer aileler yılın belli periyotlarında çalışma emelli ülke içinde farklı yerleşim yerlerine göç etmektedirler. Okul öncesi eğitim ve zarurî tahsil çağındaki öğrenciler, bu göçler nedeniyle eğitim ve öğretim faaliyetlerinden tam olarak yararlanamamakta ya da olumsuz etkilenmektedir. Bu durumdaki öğrencilerimizin eğitim ve tahsil hakkından faydalanması, öğrenme kayıplarının giderilmesi, toplumsal ve duygusal gelişimlerinin desteklenmesi ehemmiyet arz etmektedir.
Bu kapsamda Cumhurbaşkanlığının 2024/5 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi gereği, mevsimlik tarım emekçileri ile göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının eğitim ve öğretime erişimini sağlamak gayesiyle yapılacak çalışmalarda ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları ile toplumsal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları ulaşım, barınma, eğitim, sıhhat, güvenlik, toplumsal etraf ile bağlar ve gibisi hususlarda gereksinim duyulabilecek her türlü dayanağı sağlayacaktır.
Cumhurbaşkanlığının İlgi (b) Genelgesinde belirtildiği üzere vilayet ve ilçelerde “İl/İlçe Mevsimlik Tarım Personelleri İzleme Kurulu” oluşturulacaktır. Bu heyetin eğitim ve öğretimle ilgili alacağı kararlar titizlikle uygulanacaktır.
Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda tıpkı ya da farklı il/ilçe sonları içerisinde mevsimlik tarım göçü ile yer değiştiren mevsimlik tarım çalışanları ile göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının eğitim ve öğretime erişimine yönelik aşağıdaki amaçların gerçekleştirilmesi için Genelge kararları çerçevesinde çalışmalar yürütülecektir.
A) Hedefler
1) Öğrencilerin eğitim ve öğretime erişimini sağlayacak önlemleri almak.
2) Gelen ve giden öğrencilerin tespitini yapmak.
3) Öğrencilerin gittiği yerde okula naklini alarak eğitime devamını sağlamak.
4) Akademik başarısızlıktan kaynaklanan devamsızlıkların önüne geçmek.
5) Öğrencilerin öğrenme kayıplarını gidermek için telafi programı düzenlemek.
6) Sürece dahil edilen öğrencilerin beklenen öğrenme düzeyine ulaşmasına yardımcı olmak.
7) Eğitim kademelerinde ortaya çıkması beklenen ahenk sıkıntılarını önlemek.
8) Öğrencilerin toplumsal ve duygusal gelişimlerinin desteklenmesini sağlamak.
Bu amaçlar doğrultusunda başka kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak çalışılırken tedbire, tespit, takip ve telafi basamakları aşağıda belirtildiği formda gerçekleştirilecektir.
B) Çalışmalar
a) Önleme
Mevsimlik tarım çalışanı, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarına farklı imkanlar sunularak bu çocukların eğitim ve öğretimden mahrum kalmasının önüne geçilmesi için gerekli bilgilendirmelerin yapılması ve önlemlerin alınmasıdır. Tedbire etabında asıl maksat, çocuğun ikamet ettiği vilayette eğitimini sürdürmesinin sağlanmasıdır. Bu kapsamda öncelikle ortaokul ve lise öğrencilerine, ikamet ettikleri yerlerde eğitim ve öğretimden kesintisiz yararlanmaları emeliyle ilgili mevzuatında tanımlanmış pansiyonlarda barınma imkanı sunulur.
b) Tespit
Göç alan ve göç veren vilayetlerin her ikisinde de uygulanacak ve birlikte yürütülecek olan ortak bir çalışmadır. Tespit çalışmasının öncelikli maksadı, okul ortamından ayrılıp ailesiyle birlikte öteki yerleşim yerine giden öğrencinin kayıt altına alınarak elektronik ortamda (e-Okul, e-METİP) bilgilerinin sisteme aktarılmasıdır. İkinci basamakta ise öğrencinin ailesi ile birlikte gittiği yerleşim yerinde kayıt altına alınarak bundan sonraki etaplar için hazırlık yapılması amaçlanır.
c) Takip
Yapılmış olan tespit çalışmaları doğrultusunda öğrencinin ailesiyle birlikte gittiği yerleşim yerlerinde izlenerek eğitim ve öğretim imkanlarına erişiminin sağlanması (kurs, nakil ve benzeri) devamında ise çalışma dönemi sonunda daimi ikametine döndüğünde okulu tarafından gerekli izleme ve takviye çalışmalarının gerçekleştirilmesidir.
ç) Telafi
Öğrencinin dönem sonunda ailesi ile birlikte daimi ikametine döndüğünde okulu tarafından izlenerek okula devamının sağlanması, lisan gelişiminin, öğrenme eksiklik ve kayıplarının ölçülmesini müteakip hazırlanacak eğitim programı kapsamında bu eksikliklerin giderilmesidir. Telafi eğitimleri okullarda ve halk eğitimi merkezleri aracılığıyla Hayat Uzunluğu Öğrenme Genel Müdürlüğünce hazırlanmış takviye programları çerçevesinde düzenlenir.
Bu süreçler yapılırken;
1) Öğrencilerin bahis ve kazanım eksikliklerinin yanında toplumsal ve duygusal gelişimini desteklemek gayesiyle da çalışmalar yürütülür.
2) Telafinin tüm kademelerinde özel eğitim muhtaçlığı olan öğrencilere yönelik çalışmalar planlanır.
B) Şuralar ve görevleri
1) Çalışmalar, vilayet ve ilçelerde oluşturulacak heyetler vasıtasıyla yürütülür.
2) Bu konseyler şunlardan oluşur:
a) Mevsimlik Tarım Emekçisi ve Göçer Çocuklarının Eğitimi Vilayet Yürütme Konseyi.
b) Mevsimlik Tarım Personeli ve Göçer Çocuklarının Eğitimi İlçe Yürütme Konseyi.
c) Mevsimlik Tarım Emekçisi ve Göçer Çocuklarının Eğitimi Okul Tespit ve Takip Şurası.
ç) Mevsimlik tarım emekçisi ve göçer çocuklarının eğitimi il/ilçe yürütme şuralarının ortak misyonları.
a) Mevsimlik tarım emekçisi ve göçer çocuklarının eğitimi il yürütme kurulu
Kurul, vilayet ulusal eğitim müdürlükleri bünyesinde; vilayet ulusal eğitim müdürü başkanlığında, bir il ulusal eğitim müdür yardımcısı, mevsimlik tarım çalışanı, göçer ve yarı göçer aile alan ve gönderen her ilçenin ulusal eğitim müdürü, temel eğitimden, destek hizmetlerinden ve hayat uzunluğu öğrenmeden sorumlu vilayet ulusal eğitim müdür yardımcıları/şube müdürleri, tüm kademe ve cinslerden birer okul müdürü ve müdür yardımcısı, bir halk eğitimi merkezi müdürü, bir rehberlik ve araştırma merkezi müdürü ve bir rehberlik öğretmeninden oluşur. Gereksinim halinde üye sayısı artırılabilir, öbür şube müdürleri ile ilgili kurum ve kuruluş temsilcileri de şuraya çağrılabilir. Heyet gündemdeki mevzuları görüşmek maksadıyla en az iki ayda bir toplanır. Toplanma tarihleri şuraca belirlenir ve vilayet hareket planında yer alır. Heyetin sekretaryasını temel eğitim şubesi yürütür. Göç alan ve veren vilayetler ortasında öğrencilerin eğitim ve öğretime erişiminin sağlanması ve irtibatın güçlendirilmesi gayesiyle temel eğitimden sorumlu vilayet ulusal eğitim müdür yardımcısı/şube müdürü koordinasyonu sağlar.
Kurul (ç) bendinde belirtilen ortak vazifeler ile aşağıda belirtilen vazifeleri yerine getirir.
1) Vilayet Mevsimlik Tarım Emekçileri İzleme Kurulunca alınan kararlar doğrultusunda yapılan çalışmaların takibini yapar.
2) Mevsimlik tarım çalışanı ve göçer çocuklarının eğitimi ilçe yürütme konseylerinden gelen aksiyon planlarını onaylar.
3) Vilayet genelindeki mevsimlik tarım personeli, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının eğitim süreçlerine katılması için yürütme heyetlerince hazırlanan hareket planları doğrultusunda Vilayet Aksiyon Planını hazırlar, uygulanmasını sağlar ve Vilayet Mevsimlik Tarım Çalışanları İzleme Konseyine bildirir. Gereksinim olması halinde proje hazırlar ve uygular.
4) Vilayet Hareket Planını, Genelgenin yayımlanmasından itibaren iki ay içerisinde, takip eden yıllarda ise şubat ayında Bakanlığa gönderir.
5) Mevsimlik tarım çalışanı ve göçer çocuklarının eğitimi ilçe yürütme heyetlerinden gelen eğitim hizmetleri izleme raporlarını da dikkate alarak Eğitim Hizmetleri Vilayet Raporunu hazırlar, ocak ve temmuz aylarında Bakanlığa gönderir.
6) Aksiyon planında yer alan her türlü güncelleme ve gelişme durumlarına izleme raporlarında yer verir.
7) Mevsimlik tarım emekçisi ve göçer çocuklarının eğitimi yürütme heyetlerince çözümlenemeyen sıkıntıları Vilayet Mevsimlik Tarım Çalışanları İzleme Konseyine bildirir.
b) Mevsimlik tarım personeli ve göçer çocuklarının eğitimi ilçe yürütme kurulu
Kurul, mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer aile alan ve/veya gönderen her ilçede ulusal eğitim müdürlükleri bünyesinde oluşturulur. Konsey, ilçe ulusal eğitim müdürü başkanlığında, temel eğitimden, dayanak hizmetlerinden ve hayat uzunluğu öğrenmeden sorumlu şube müdürleri, tüm kademe ve çeşitlerden birer okul müdürü ve müdür yardımcısı, bir halk eğitimi merkezi müdürü, bir rehberlik ve araştırma merkezi müdürü ve bir rehberlik öğretmeninden oluşur. Muhtaçlık halinde üye sayısı artırılabilir, öteki şube müdürleri ile ilgili kurum ve kuruluş temsilcileri de şuraya çağrılabilir. Konsey gündemdeki hususları görüşmek gayesiyle Vilayet Aksiyon Planında yer alan toplantı tarihlerini dikkate alarak en az iki ayda bir toplanır. Konseyin sekretaryasını temel eğitim şubesi yürütür.
Kurul (ç) bendinde belirtilen ortak misyonlar ile aşağıda belirtilen misyonları yerine getirir.
1) Mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının eğitim süreçlerine katılması için uygulanacak aksiyon planlarını ve muhtaçlık halinde projelerini hazırlar.
2) Hazırlanan aksiyon planını Mevsimlik Tarım Personeli ve Göçer Çocuklarının Eğitimi Vilayet Yürütme Konseyinin onayına sunar.
3) Eylem planlarını İlçe Mevsimlik Tarım Emekçileri İzleme Şurasına sunar, uygulanmasını sağlar ve izler.
4) İl/ilçe aksiyon planları kapsamında çalışmaları yürütür ve izler. Eğitim Hizmetleri İlçe İzleme Raporunu hazırlayarak Mevsimlik Tarım Personeli ve Göçer Çocuklarının Eğitimi Vilayet Yürütme Heyetine sunar.
c) Mevsimlik tarım çalışanı ve göçer çocuklarının eğitimi okul tespit ve takip kurulu
Göç alan ve veren vilayet ve ilçelerde bünyesinde mevsimlik tarım personeli, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının bulunduğu her kademedeki bütün okullarda okul tespit ve takip kurulu oluşturulur. Şuraya okul müdürü başkanlık eder, heyette bir müdür yardımcısı ile en az üç sınıf öğretmeni/üç alan öğretmeni ve bir rehberlik öğretmeni bulunur. Birleştirilmiş sınıflı ilkokullarda müdür yetkili öğretmen başkanlığında kurul oluşturulur. Tek öğretmenli birleştirilmiş sınıflı ilkokullarda konseyin misyonları müdür yetkili öğretmen tarafından yerine getirilir. Konsey ayda en az bir sefer olmak üzere ve okul müdürünün gerekli gördüğü vakitlerde toplanarak gündemindeki mevzuları görüşüp karara bağlar.
Kurulun vazifeleri şunlardır:
1) Mevsimlik tarım personeli, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının tespitini sağlamaya yönelik çalışmalar yapar.
2) Tespiti yapılan mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer ailelere, çocuklarının eğitimlerine devam etmesine yönelik bilgilendirme çalışmaları yapar.
3) Göç veren vilayet ve ilçelerde okulundan ayrılan mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer aile çocuklarının tespitini yaparak elektronik ortamda (e-Okul, e-METİP) iş ve süreçlerini yapar, data girişini sağlar.
4) Göç alan vilayet ve ilçelerdeki mevsimlik tarım çalışanı, göçer ve yarı göçer aile çocuklarının okula kabulü, ayrılışı ve gibisi konular ile ilgili elektronik ortamda (e-Okul, e-METİP) iş ve süreçleri yapar, data girişini sağlar.
5) Daimi ikametindeki okuluna dönen öğrencilerin öğrenme eksikliklerini tespit ederek telafi eğitimi almasını sağlar.
6) Öğrencilerin okullarda ahenk sürecinin kolaylaştırılması, toplumsal ve duygusal gelişimlerinin desteklenmesi için gerekli çalışmaları yapar.
7) Özel eğitim muhtaçlığı olan öğrencilere yönelik eğitim ve takviye çalışmaları yapar.
ç) Mevsimlik tarım çalışanı ve göçer çocuklarının eğitimi il/ilçe yürütme şuralarının ortak görevleri
1) Yürütülen çalışmaları yapılan toplantılarda kıymetlendirir, bu çalışmalara yönelik raporları hazırlar, bu çalışmalara dayanarak alınan kararları mülki yönetim amirinin onayına sunar.
2) Mevsimlik tarım çalışanı, göçer ve yarı göçer ailelerin tahsil çağındaki çocuklarının İl/İlçe Mevsimlik Tarım Çalışanları İzleme Heyetinde belirlenen biçimde başka kurum ve kuruluşlar ile iş birliği halinde tespitini yapar, eğitime erişimleri için gerekli önlemleri alır.
3) Göç veren yerleşim yerlerinde, mevsimlik tarım personeli ve göçer çocuklarının eğitimi okul tespit ve takip heyetleri tarafından yürütülecek tedbire, tespit, takip ve telafi çalışmalarının planlandığı formda ve koordineli olarak yürütülmesini sağlar.
4) Göç alan yerleşim yerlerinde bulunan mevsimlik tarım personeli, göçer ve yarı göçer ailelerin tespiti yapılan çocuklarının eğitim göreceği okulları mevzuat çerçevesinde tüm koşulları dikkate alarak belirler; taşıma, pansiyon, yemek ve öteki muhtaçlıkları planlar.
5) Göç alan yerleşim yerlerinde mevsimlik tarım çalışanı ve göçer çocuklarının eğitimi okul tespit ve takip konseyleri tarafından yapılan çalışmaların planlandığı halde ve koordineli olarak yürütülmesini sağlar.
6) Taşımalı eğitim yoluyla eğitimleri sağlanacak olanlar için gerekli önlemleri alır. Bu kapsamda, Milli Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliğinde belirtilen taşıma aralıklarıyla ilgili olarak, planlama komitelerine gereksinime nazaran mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının eğitime erişimlerini sağlamak üzere gerekli düzenlemeleri yaptırır.
7) Göç alan ve/veya veren yerleşim yerlerinde bu Genelgede belirtilen amaçlara ulaşabilmek için başka kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, belediyeler, muhtarlıklar ve okul aile birlikleri ile iş birliği yapar.
8) Göç alan yerleşim yerlerinde mevsimlik tarım çalışanı, göçer ve yarı göçer ailelerin özel eğitim muhtaçlığı bulunan çocukları için gereken eğitim ve dayanak imkanlarını sağlar.
9) Göç alan ve veren okulları ziyaret ederek mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer ailelerin çocukları ile ilgili yapılan çalışmaları inceler ve yönlendirir.
10) Mevsimlik tarım çalışanı çalıştıranları (toprak sahibi/işleyen/aracı) ziyaret ederek çocuk işçiliğini önlemeye ve eğitime erişimlerini sağlamaya yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapar, mevzu ile ilgili muhtemel yaptırımlar hakkında bilgilendirmede bulunur.
11) Tedbire, tespit, takip ve telafi çalışmaları kapsamında gereksinim duyulacak takviyeleri toplumsal yardımlaşma ve dayanışma vakfı ile başka lokal kaynakları kullanarak temin eder.
12) Taşımalı eğitim kapsamına alınamayan mevsimlik tarım personeli, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının ağır olarak bulunduğu yerlerde; taşınabilir, prefabrik ve gibisi sınıfları uygun bir okulla ilişkilendirerek açar.
Bu konuyla ilgili olarak mevsimlik tarım personeli ve göçer çocuklarının eğitimi il/ilçe yürütme heyetlerinin misyonları şunlardır;
a) Bu sınıflara tercihen, misyonlarının icaplarına uygun olarak öncelikle takımlı öğretmenler olmak üzere muhtaçlık olması durumunda ders fiyatı karşılığında görevlendirme yapmak,
b) Muhtaçlık duyulması halinde seminer ve kurslar açmak/açtırmak, öğretmenlere ve ders fiyatı karşılığında görevlendirilenlere seminerler mühletince yasal yevmiye ve yolluklarının ödenmesini sağlamak,
13) Mevsimlik tarım emekçisi, göçer ve yarı göçer ailelere, ikamet ettikleri vilayetlerine döndüklerinde halk eğitim merkezleri ve mesleksel eğitim merkezlerince; okuma yazma, meslek edindirme, iş sıhhati ve güvenliği, çocuk gelişimi ve eğitimi ile gereksinim duyulan öbür alanlarda eğitim verilmesini sağlar.
14) Mesleksel ve teknik öğretim kuramlarında tahsil gören öğrencilerin yer değişikliğinde meslek alan/dalına uygun okula yerleştirilmesini sağlar. Bu öğrencilerden işletmelerde mesleksel eğitime devam etmesi gerekenler için uygun işletmeleri belirleyerek öğrencilerin eğitime devam etmelerini sağlar.
15) Bu Genelge kapsamında görevlendirilen her kademedeki çalışana belirtilen amaçlara ulaşabilmek için gerekli hizmet içi eğitim faaliyetlerini düzenler.
16) Mevsimlik tarım personeli, göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının koşullu eğitim yardımı ve başka yardımlardan faydalandırılması için gerekli önlemleri alır.
17) Çalışmaların emeline uygun halde sürdürülmesi için gerekli her türlü önlemi alır.
Ç) Valiliklerin sorumlulukları
1) Göç alan ve veren vilayetlerin valileri, bu Genelgede düzenlenen uygulamaların vilayet genelinde mevsimlik tarım personeli ve göçer çocuklarının eğitimi vilayet ve ilçe yürütme konseyleri vasıtasıyla gerçekleştirilmesi için gerekli önlemleri alır.
2) Valilikler yapılacak çalışmaların aksaklık yaşanmadan uygulanabilmesi için kamu kurum ve kuruluşları ortasında gerekli uyumu sağlar, toplumsal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları başta olmak üzere mevcut imkanların kullanılması konusunda takviyede bulunur.
3) Valilikler Genelge kapsamındaki öğrencilerin eğitim (kıyafet, kırtasiye ve benzeri) masrafları için takviye sağlar. Bu öğrencilerin kurallı eğitim yardımı ve öbür yardımlardan faydalandırılması için gerekli önlemleri alır.
4) Valilikler mevsimlik tarım çalışanı ve göçer çocuklarının eğitimi vilayet ve ilçe yürütme heyetlerinin saha çalışmalarında misyon alan çalışanına bu misyonla sonlu olmak kaydıyla hizmet aracı ve sürücü tahsis eder. Misyonlu konsey üyelerine ayrıyeten yolluk verilmez.
5) Bu Genelgede belirtilen heyetlere gereksinim olması halinde çeviri takviyesi verecek işçi ve toplumsal hizmet uzmanı görevlendirir.
6) Muhtaçlık duyulması halinde Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan 2024/5 sayılı Mevsimlik Tarım Emekçileri Genelgesi ve bu Genelge doğrultusunda yönerge hazırlar.
E) Sorumluluk
1) Bu Genelge kararları çerçevesinde görevlendirilen her kademedeki işçi, vazifelerini eksiksiz, vaktinde ve tesirli olarak yerine getirmekle yükümlüdür ve üstlerine karşı sorumludur.
D) Denetim
1) Çalışmanın yapıldığı okullar, kontrol yetkisi bulunan vazifeliler tarafından her eğitim ve öğretim devrinde en az bir kez denetlenir.
F) Yürürlükten kaldırma
1) 21/3/2016 tarihli ve 2016/5 sayılı Bakanlık Genelgesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğünün 06.08.2024 tarh ve 110793456 sayılı, “Mevsimlik Tarım Emekçileri ile Göçer ve Yarı Göçer Ailelerin Çocuklarının Eğitime Erişimi” bahisli 2024/52 nolu genelgesini bilgisayarınıza indirmek için
Ahmet KANDEMİR