İSTANBUL (AA) – İstanbul’da Anadolu Ajansının (AA) Küresel Bağlantı Ortağı olduğu, Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesince düzenlenen “Gazze’den Sonra Milletlerarası Hukuku Tekrar Düşünmek” konferansında “İşgal, Irkçılık ve Direniş” başlıklı oturum gerçekleştirildi.
Moderatörlüğünü eski BM Besin Hakkı Özel Raportörü Hilal Elver’in yaptığı oturumda 2016 ile 2022 ortasında Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü olarak misyon alan Profesör Michael Lynk, Çin’deki Liverpool Üniversitesi’nden Profesör Mohsen al-Attar ve Singapur Ulusal Üniversitesinden Onursal Profesör Muthucumaraswamy Sornarajah sunum yaptı.
– “Uluslararası hukuk, tek başına Filistin’in kurtuluşunu getirmeyecektir”
Eski BM Filistin Özel Raportörü Lynk, “Uluslararası Ceza Mahkemesinin Roma Statüsü kapsamında İsrail yerleşimleri” başlıklı sunumunda “Adalete inanan, milletlerarası insancıl hukuka, insan haklarına ve ceza hukukuna inanan bizler, adaletin nefes alabilmesi ve iktidar güçlerine karşı koyabilmesi için bu alanda bir ışığa muhtaçlık olduğunu biliriz.” dedi.
Uluslararası Adalet Divanının (UAD) ve Memleketler arası Ceza Mahkemesinin (UCM) İsrail hakkında yaptığı açıklamalarla 7 Ekim’den bu yana aslında yalnızca birkaç haftanın güzel geçirildiğini lisana getiren Lynk, “Uluslararası hukuk, tek başına Filistin’in kurtuluşunu getirmeyecektir lakin memleketler arası hukuk, milletlerarası sistem ve memleketler arası kararlılıkla birleştiğinde muhtaçlığımız olan şey olabilir. Sanırım bugüne kadar, bilhassa de Filistin topraklarında insan hakları özel raportörü olarak vazife yaptığım yıllarda bana yol gösteren şey de bu oldu.” sözlerini kullandı.
Lynk, Doğu Kudüs ve Batı Şeria’da İsraillilerin Filistin topraklarını gasbetmesinin milletlerarası hukuka ters bir fiil olduğuna dikkati çekerek, şunları söyledi:
“2023 yılında yalnızca Batı Şeria’da 517 bin İsrailli yerleşimci vardı ve 2020 yılında bu sayı 200 binin altındaydı. Ne kadar arttığını görüyorsunuz. İsrail’in işgalinin yerleşim faaliyetlerine odaklandığı Doğu Kudüs’te bugün Musevilere ilişkin 235 bin yerleşim yeri bulunuyor. 2000 yılında 172 bindi. 1960 yılına kadar geri gitmek gerekir. Golan Zirveleri’nde nüfus 2000 yılında 16 binken bugün 29 bine çıkarak neredeyse iki katına ulaşmıştır.”
Uluslararası mahkemelerin kararlarından örnekler veren Lynk, “Hesap verebilirlik, memleketler arası hukuk açısından eksik bir ögedir. Memleketler arası kararlılık olmaksızın milletlerarası hukuk, milletlerarası toplum tarafından aşağıdan gelen bir kararlılık ortaya çıkana kadar yalnızca kağıt üzerinde kalacaktır.” diye konuştu.
– “4 Batılı devlet veto hakkına sahipken nasıl olur da hiçbir Müslüman ülke bu hakka sahip olmaz?”
Liverpool Üniversitesinden al-Attar, “Uluslararası Hukukta Filistinli Tersi Irkçılık: Yapısal Adaletsizliklerin Açığa Çıkarılması” başlıklı sunumunda milletlerarası hukukun dünyada birçok farklı yorumunun bulunduğunu söyledi.
“Uluslararası hukuk, Filistinlilerin zorla yerinden edilmesi üzere haksızlıkları yasallaştırmak için kullanıldı ve kullanılıyor.” diyen al-Attar, memleketler arası hukukun kuruluşunda kimi ırkçılık tiplerinin tesirli olduğunu vurguladı ve İngiliz hukukçu John Westlake’in “Uluslararası hukuku geliştiren milletlerarası toplum, Avrupa kanını taşıyan tüm devletlerden yani Türkiye hariç tüm Avrupa ve Amerika devletlerinden oluşmaktadır.” kelamını hatırlattı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) 5 daimi üyesinin veto hakkının bulunduğunu anımsatan al-Attar, “4 Batılı devlet veto hakkına sahipken nasıl olur da hiçbir Müslüman ülke bu hakka sahip olmaz?” tenkidinde bulundu.
Al-Attar, milletlerarası hukuk kapsamında insanların onurlu varlıklar olarak tanımlandığını kaydederek, “Mesele, Filistinlilerin onurlu yaşama hakkına gelince milletlerarası hukuktaki onur tarifi aldatıcı oluyor.” dedi.
Singapur Üniversitesinden Sornarajah da “Gücün direnişi: Kendi yazgısını tayin ve Filistin mücadelesi” başlıklı sunumunda siyonizmin kurucularının İsrail’deki siyasalları etkilemeyi sürdürdüğünü, siyonist hareketin şiddeti Filistinlileri zorla yerinden etmek için araç olarak kullandığına dikkati çekti.
Sornarajah, tarihte kolonyalizme karşı direniş gösteren birçok halkın bulunduğunu ve bu halklara karşı kolonyal hareketlerin yasallaştırılması maksadıyla memleketler arası hukuk dahil olmak üzere çeşitli araçların kullanıldığını belirtti.
Hindistan’ın vaktin kolonyal güçlerinden Portekiz’e karşı savaştığını hatırlatan Sornarajah, “Portekiz’in toprağını işgal etmesinden sonra Hindistan, yasal müdafaa hakkı kapsamında karşı atak düzenledi. Bu, Filistin bağlamında da geçerli olmalıdır.” biçiminde konuştu.