Altın ithalatına getirilen kota nedeniyle ham-madde tedarik etmede zahmetli günler geçiren mücev-her dalı, ekim ayında ihra-catta yüzde 24.2’lik bir kayıp yaşadı.
Maliyetler nedeniyle iş almakta zorlanan dalda, kuyumcular kepenk indirirken Mücevher İhracatçıları Birli-ği (MİB) Başkanı Burak Yakın, sadece atölyeler tarafında 250 bin kişinin işsizlikle karşı kar-şıya kalacağına dikkat çekti. “100 yıllık dalı kaybetmek üzereyiz” diyen Yakın, geçen aya kadar bölümün istihdamı-nı koruduğunu söyledi.
Mücevher getirilip hammadde yapılıyor
Öte yandan Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın “Tüketim mal-ları ithalatındaki artışın ne-deni yurtdışından yarı mamul maksatlı getirilen mücevher-ler” açıklamasını değerlendi-ren Burak Yakın, “Ülkemizde altının çok değerli olmasından ötürü, iç piyasada altın temin edemediği için yurtdışından dünya standartlarında eser getirip hem iç piyasada kuyum-culara hem de ihracata veren-ler var. Dünya standartlarına nazaran Türkiye’de altın çok yük-sek fiyatlı. O nedenle de bitmiş eser ithal ediliyor” dedi.
“İdare etmeye çalışıyoruz lakin artık yarış bitti”
Altın ve mücevherat sek-törü için çarşı yapıldığını be-lirten Yakın, “Toplamda 3 bin metrekareyi bulan bu çarşıda dükkanlar bir ay üzere bir sü-rede satıldı fakat artık hepsi pişman, iadeler başladı. Yani kesim için düşünceli bir süre-ce girdik” diye konuştu. Sek-törün bir formda yönetim etme-ye çalıştığını fakat iş olmadı-ğı için direnemediğini tabir eden Yakın, “Özellikle ihra-cat tarafında müşterilerimi-zi kaybetmeye başladık. Artık yarışamıyoruz. Ne yazık ki ya-rış bitti” yorumunu yaptı. Ko-ta kalkmadığı sürece tablonun 2025 yılında da değişmeyece-ğine işaret eden Burak Yakın, şunları söyledi: “Yani 50-100 yıllık emekler boşa gidecek. Kaliteyi değil üretim gü-cünü kaybediyoruz.”
“İtalyanlar 80 yaşında ustayı geri çağırıyor”
Türkiye’nin mü-cevherdeki gü-cünün İtalya’ya kaydığını lisana getiren Yakın, “Elimizdeki pastayı İtal-yanlar’a kap-tırmaya başladık. İtalyan-lar, iş yetiştirmek için emekli olan konuttaki 75-80 yaşındaki ustalarını geri çağırmaya baş-ladı. İtalyanlar mal yetiştire-miyor, biz kapatma noktasına geldik. Devlet bize net olarak ‘bir tane dal eksik olsun’ diyor. O dal katma pahası en yüksek kesim. Bizim en dü-şük emekçi fiyatımız 40 bin lira” dedi. Mücevheratta, kilogram başı ihracat bedeli 800-bin dolar ortasında.
10 ayda 6.1 milyar dolarlık ihracat yapıldı
İKO, atölyeler için kota tanımlaması istiyor
Dünyada ve Türkiye’deki son konjonktürel gelişmeler ve 1 yılı aşkın bir vakittir uygulanan altındaki kota kısıtlaması nedeniyle kesimin her ünitesinde badireler oluştuğunu söyleyen İstanbul Kuyumcular Odası (İKO) Başkanı Mustafa Atayık, “Ne yazık ki kelam konusu külfetler, zorluklar bölümde üretim ve istihdamda kıymetli kayıplara yol açıyor.
Durgunluk nedeniyle birçok atölyemiz, düşük kapasite ile çalışmaya ve istihdamda da azalma yoluna gidiyor” dedi. Piyasadaki yavaşlama ve sakinliğe karşın dalın çalışmalarını sürdürdüğünü ileten Atayık, “Altındaki kota nedeniyle firmalarımız ve atölyecilerimiz, hammadde olarak kullandığı altını kilogram başına dünya ons fiyatlarından 3-4 bin dolar daha fazla ödeyerek almak zorunda kalıyor.
İhracatçı ve geçtiğimiz aylarda Yetki Evrakı olan perakendeci kuyum işletmelerine Ziraat ve Vakıfbank kanalıyla altın ithalatı imkanı verilmesi üzerine, biz de harekete geçerek atölyecilerimize de bu imkanın acilen verilmesi gerektiğini lisana getirdik ve bu talebimizi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ilettik” diye konuştu. Atayık, “‘Kapasite Raporu’ bulunan atölyeci meslektaşlarımıza da önümüzdeki süreçte, üretimlerinde kullanmak üzere altında kota hakkı verileceğine inanıyoruz” dedi.
“Kuyumcular, az vergi ödüyor, kayıt dışı çalışıyor” tartışmalarını bitirmek için altın temelli bir muhasebe sistemi taleplerini yineleyen Atayık, “Uygulanmakta olan enflasyon muhasebesi, dalın memleketler arası maksatları başta olmak üzere kurumsallaşması, büyümesi ve markalaşmasının önündeki en büyük mahzur. Altın muhasebesine geçilmesiyle hem bölümün kayıt altına alınması hızlanacak, hem de dal oyuncularının ödediği vergi oranları kısa müddette 3-4 kat artacak” dedi.
“İki ustamızı Suudi Arabistan’a kaptırdık”
Kesimde yaşanan kahır nedeniyle bilhassa ustaları yurt dışına kaptırmaya başladıklarını söyleyen Burak Yakın, “İki tane ustamız Suudi Arabistan’a gitti. Artık ustalarımızı da çalmaya başladılar. Öbür tarafta emeklileri işe çağırıyorlar. Ne oluyor? Bütün know-how’umuz bitmek üzere” dedi.
Nurdoğan A. ERGÜN