Yükseköğretim Kurulunca (YÖK), 64 farklı gösterge doğrultusunda Türkiye’deki 201 üniversiteye ilişkin tahlillerin yer aldığı “Üniversite İzleme ve Kıymetlendirme Genel Raporu-2024” yayımlandı.
YÖKSİS bilgi tabanı başta olmak üzere kamu ve bağımsız kaynaklardan alınan datalar kullanılarak hazırlanan raporda, üniversiteler 64 göstergeye nazaran değerlendirildi.
Rapora nazaran, 2022’de 6,4 ay olan “üniversitelerden mezun olan öğrencilerin yurt içi birinci iş bulma süresi” 2023’te 4,5 ay olarak gerçekleşti.
Üniversitelerin doktora programlarından mezun sayısı ise artış göstererek 11 bin 290’dan 13 bin 561’e ulaştı.
– Milletlerarası sıralamalarda yükselme devam ediyor
YÖK’ün raporuna nazaran, Türk üniversiteleri dünya üniversite sıralama sistemlerinde yükselmeye devam ediyor.
2022’de Times Higher Education (THE) sıralamasında Türkiye’den 58 üniversite yer alırken, 2023’te bu sayı 75’e yükseldi. Quacquarelli Symonds’da (QS) ise 2022’de 24 üniversite bulunurken, 2023’te 25 üniversite sıralamada yer aldı.
Ayrıca, dünyanın en itibarlı sıralamaları olan THE’da 3, QS’te ise 2 Türk üniversitesi, dünyanın birinci 500 üniversitesi ortasına girme başarısı gösterdi.
– Türkiye’ye gelen memleketler arası öğrenci ve öğretim elemanı sayısı arttı
Rapora nazaran, Türkiye’deki üniversitelerde memleketler arası öğrenci ve öğretim elemanı sayısında artış kaydedildi.
Türkiye’ye gelen memleketler arası öğrenci oranı yüzde 6,23’ten yüzde 7,1’e yükseldi. Değişim programları kapsamında Türkiye’ye gelen öğretim elemanı sayısı da arttı. Bu kapsamda üniversite başına düşen memleketler arası öğretim elemanı oranı, 2023’te 13,2’den 16,6’ya yükseldi.
– 2 bin 389 patent müracaatından 1096’sı olumlu sonuçlandı
Türkiye’deki üniversitelerin bilimsel üretkenliğinde de artış gözlemlendi. 2022’de endeksli mecmua ve kitaplarda kurum adresli yayın sayısı 87 bin 355 iken, 2023’te bu sayı 89 bin 334’e yükseldi.
Türkiye’deki 188 üniversitenin endeksli mecmua ve kitaplarda ulusal iş birlikli yayın ortalaması 2023’te yüzde 52 oldu. Üniversite-sektör iş birliğiyle yapılan yayınların oranı da yükselirken, 63 üniversitenin yayınlarına yapılan atıf sayısı, dünya ortalamasının üzerinde oldu.
Geçen yıl 144 üniversiteden 2 bin 389 patent, yararlı model yahut tasarım başvurusu yapılırken müracaatlardan 1096’sı olumlu sonuçlandı. 2023’te olumlu sonuçlanan patent sayısında yüzde 30’a yakın artış oldu.
TÜBİTAK tarafından desteklenerek öğrenci, öğretim elemanı ve araştırmacılara verilen ulusal ve memleketler arası proje sayısı ise 35 bin 519 olarak kaydedildi. TÜBİTAK tarafından desteklenerek öğrenci, öğretim elemanı ve araştırmacılara lisans, lisansüstü ve doktora sonrası verilen ulusal ve milletlerarası eğitim ve araştırma bursu sayısı ise 28 bin 911 olarak gerçekleşti.
Ayrıca 2023 Yükseköğretim Kurulu (YKS) Kılavuzunda yer alan bilgilere göre, Yükseköğretim Kalite Kurulu tarafından tanınan yahut yetkilendirilen akreditasyon kuruluşlarınca akredite edilen lisans programı sayısı 965’ten 1209’a yükseldi.
– Öğrencilerin toplumsal sorumluluk çalışmaları ve öğrenci kulüpleri
Rapora nazaran, 4 bin 827 toplumsal sorumluluk projesi ile toplumsal entegrasyon ve kapsayıcılığa yönelik 8 bin 763 faaliyet gerçekleştirilirken, öğrenciler tarafından 10 bin 75 toplumsal sorumluluk projesi yürütüldü.
Yaklaşık 2 milyon öğrenci, Türkiye’deki üniversite kulüplerinde faal olarak vazife aldı. Toplamda 15 bin 194 öğrenci kulübü ile öğrenciler toplumsal sorumluluk projelerine katılarak topluma katkı sağladı. 98 üniversiteden 337 öğrenci topluluğu, memleketler arası kuruluşlara üyelikleriyle de küresel seviyede etkileşimde bulundu.
– “Her türlü hizmette mükemmeliyetin sağlanması başta gelen amaçlarımız arasındadır”
YÖK Başkanı Erol Özvar, raporun sunuş kısmındaki yazısında, yükseköğretimin önümüzdeki devirde tahlil arayacağı bahisler ortasında süratle gelişen teknoloji, iklim ve etraf problemleri, global çatışmalar, toplumsal gereksinimlerde yaşanan değişim, istihdam ve ekonomik krizler üzere pek çok sorunun olduğunu belirtti.
Yükseköğretimin değişim, dönüşüm, yenilik ve rekabetin ağır yaşandığı son derece dinamik bir alan olduğunu bildiren Özvar, “Bu dinamik alanın ögeleri olan eğitimde, araştırmada ve her türlü hizmette mükemmeliyetin sağlanması, YÖK olarak başta gelen amaçlarımız ortasındadır. Bu anlayışla, üniversitelerimizin kalite süreçlerine büyük ehemmiyet veriyoruz ve açık, ölçülebilir ve delile dayalı kriterlerle gelişimlerini yakından takip ediyoruz. Yükseköğretim sistemimizin mevcut durumunu ve kapasitesini değerlendirirken bir yandan da gelecekte karşımıza çıkacak her türlü sınamaya hazır olmak için çalışıyoruz.” sözlerini kullandı.
Stratejik maksatlar ortasında yer alan milletlerarasılaşma konusunda değerli gelişmelerin yaşanmaya devam ettiğini aktaran Özvar, bu kapsamda gerçekleştirilen çok sayıdaki çalışma ve projeden Türkiye-Azerbaycan Üniversitesinin kurulması ve “Yükseköğretimde Milletlerarasılaşma Strateji Belgesi” hazırlık çalışmalarının başlatılmasının öne çıktığını kaydetti.
– “Yapay zeka yükseköğretimde çok derin bir tesir oluşturdu”
Erol Özvar, rapordaki yazısında, dünyada yaşanan son derece süratli ve esaslı teknolojik gelişmelerin yükseköğretimin yapısının yine tanımlanmasını ve tertibini zarurî hale getirdiğini vurgulayarak, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Öncelikle, dijitalleşmeyle birlikte öğretim süreçleri daha etkileşimli hale gelmiş, klasik eğitim programlarının ve öğretim tekniklerinin yine ele alınması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin öğrenme gereçlerine daha kolay erişebilmesi, dijital platformların sayıca artması ve çeşitlenmesi, bilgiye ulaşmada ve öğrenci ve öğretici ilgilerinde yeni dinamikler ortaya çıkarmıştır. Bilhassa yapay zeka alanındaki gelişmeler yükseköğretimde çok derin bir tesir oluşturmuştur.”
Özvar, ayrıyeten raporda bir evvelki yıla nazaran doktora mezunu sayısının artması, mezunların yurt içi birinci iş bulma müddetlerinin kısalması, YKS kılavuzunda en az bir akredite lisans programı bulunan üniversite sayısı ve akredite olan program sayısının artması, olumlu sonuçlanan patent sayısının artması, TÜBİTAK tarafından verilen ulusal ve milletlerarası araştırma bursu sayısı ile desteklenen ulusal ve milletlerarası proje sayısının artması, THE ve QS sıralama sisteminde birinci bin içinde daha fazla üniversitenin yer almasının sevindirici gelişmeler olduğunu söz etti.
2024-2025 eğitim öğretim yılında 73 ön lisans ve lisans programı açıldığının ve öğrenci alındığının bilgisini paylaşan Özvar, “Bu programlar belirlenirken istihdam odaklı bir anlayışla geleceğin meslekleri dikkate alınarak bir planlama yapılmıştır. Öğrenciler tarafından ağır ilgiyle karşılanan bu programlar, ülkemize yapay zeka alanındaki global rekabette güç katacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Rapora, “https://www.yok.gov.tr/documents/2024/universite-izleme-ve-degerlendirme-genel-raporu-2024.pdf” adresinden erişilebiliyor.