Merter Endüstrici ve İş İnsanları Derneğinin (MESİAD) 30. yılına özel bu yıl birinci kere düzenlediği “MESİAD 30. Yıl Merter’e Paha Katanlar Ödül Töreni”, Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın katılımıyla gerçekleştirildi.
Bakan Bolat, törende yaptığı konuşmada, vazifeye geleli 16 ay olduğunu belirterek, bu süreçte alanda olmak ve iktisadın, endüstrinin, ticaretin ilgili bütün kuruluşlarıyla istişare içinde kalmak, dinlemek ve irtibatı daima tutma konusuna dikkat ettiklerini bildirdi.
LASİAD, OTİAD’ı ziyaret ettiğini ve görüşmeler gerçekleştirdiğini anlatan Bolat, Merter, Güngören, Osmanbey, Laleli’deki dokuma piyasasının gelişimine ettiği şahitlikten bahsetti.
“İletişimimizi çok sıkı bir biçimde sürdürdük”
Bolat, dokuma, konfeksiyon bölümünün endüstrinin, kesimlerin anası olan bir kesim olduğunu belirterek, “Bizim ülkemizde Osmanlı’nın son 40-50 yılından itibaren başlayan bir kesim. Pamuk üreticisi bir ülke olduğumuz için çırçır üretimiyle başlayan ve daha sonra 1950’li yıllardan itibaren iplikte, 60’lı yıllardan itibaren kumaşta entegre tesislerin, fabrikaların kurulduğu, Ege’nin hoş pamuğu, Çukurova’nın hoş pamuğu nedeniyle entegre tesislerin İzmir bölgesinde ve Adana civarında kurulu büyük dal.” sözlerini kullandı.
“Büyük yatırımlar yapıldı”
İstanbul piyasasının modanın, tüketimin merkezi olduğunu aktaran Bolat, Anadolu’da üretilen eserlerin Sultanhamam’da satışa sunulduğunu hatırlattı.
1980’den sonra İstanbul’da bilhassa yerleşik endüstrileri dışarı çıkarmak noktasında verilen teşviklerle İstanbul vilayet hudutlarının dışına taşmanın başladığını anlatan Bolat, Çorum, Çerkezköy, Gebze, Kocaeli, Sakarya, Bilecik üzere bölgelere yayılma gerçekleştiğini söyledi. Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Adana, Gaziantep, Denizli’nin süratle büyüdüğünü anlatan Bolat, “Türkiye’nin tekstildeki büyük atağı, ihracata dayalı büyüme modeliyle birlikte 1983’ten sonra merhum Özal sürecinde başlamıştı. Bu kentlerimiz bu süreci çok güzel değerlendirdiler, büyük yatırımlar yapıldı.” diye konuştu.
“80 milyar dolarlık bir üretim, katma paha kelam konusu”
İstanbul’un konfeksiyonun merkezi haline geldiğini söyleyen Bolat, şunları kaydetti:
“Ve bu süreçte de nitekim bahsettiğimiz Laleli, Osmanbey, Merter büyük moda merkezleri, dokuma merkezleri oluştu. Sultangazi, İkitelli üzere üretim merkezleri, daha evvel de Osmaniye Veli Efendi’nin orada da entegre, iplik kumaş fabrikaları vardı. Onların birçok Çerkezköy havzasına gittiler. 1 milyon 75 bin kişinin istihdam edildiği bu bölümde 80 milyar dolarlık bir üretim, katma kıymet kelam konusu. Bunun 50 milyar doları dokumada, 30 milyar doları konfeksiyonda. Natürel deri, ayakkabı, mesken dokumacılığı, aksesuar üzere alt bölümler de aslında dokuma giysi endüstrinin bir kesimi. Ayrılmaz bir bütün. Hepsi birlikte aşağı üst 37-38 milyar dolarlık bir ihracatı birlikte gerçekleştiriyorlar.”
“Tekstil ve hazır giysi ticaretinde bizim daha alacağımız çok uzaklık var”
Ticaret Bakanı Bolat, tekstilde atağa kalkılan 80’li yıllarda endüstrinin lokomotifi olan dalın istihdamda çok büyük bir hisse aldığını, ihracatın neredeyse üçte ikisinden fazlasını oluşturduğunu belirterek, şu tabirleri kullandı:
“Bugün de dokumacılık, konfeksiyon bölümü ihracatımızın 33 milyar dolar hissesiyle yüzde 13’ünü oluşturuyor. Otomotiv, kimya, güç kesimiyle birlikte birinci üçte yer alıyor. 875 milyar dolarlık dünya dokuma ve hazır giysi ticaretinde bizim daha alacağımız çok aralık var. Biz bu kesimi, Almanya’nın, Fransa’nın, İtalya’nın elinden aldık. Onlar dünyanın dokumacılık ve moda merkezleriydi. Moda merkezi olarak devam ediyorlar. Ancak üretim ve ihracat üssü olarak Türkiye 1980’den sonra büyük bir atak gerçekleştirdi. Ve tekstildeki başarımız öteki bölümlere de özgüven aşıladı. Çelikten otomotive, kimyadan makine üretimine varıncaya kadar birçok kesimde bugün 262 milyar dolarlık mal, 110 milyar dolarlık da ihracat geliri olan ülke pozisyonuna ulaştık.”
Vakit zaman büyük ataklar ve daralmalar olduğunu anlatan Bolat, “Kendi içinizdeki sebeplerden ötürü da geçmişte de vakit zaman daralmalar olmuştur. Fakat istikamet her vakit üst yanlışsız ivme devam etmiştir. O nedenle son bir yıldır aşağı üst global talepteki büyük daralma ve bilhassa dünyada enflasyonla gayret siyasetleri, Türkiye’de enflasyonla gayret siyaseti nedeniyle iç talepteki de yavaşlama nedeniyle satışlarda yavaşlama olabilir. Lakin fuar açılışlarında da daima söyledim. Bunlar süreksiz konjonktürler, dalgalanmalardır ve inanın günün sonunda çok uzun olmayan bir gelecekte tekrar atağa geçilecektir.” dedi.
“Rusya bizim için çok kıymetli bir pazardı”
Batı’yla Rusya ortasında yeni bir dünya savaşı yaşandığını söyleyen Bolat, şöyle konuştu:
“Rusya bizim için çok değerli bir pazardı. Biz bavul turizmini 1990’dan sonra Rusya pazarında öğrendik. Osmanbey, Merter ve Laleli piyasası bavul turizmiyle büyük atak yaptılar. Lakin 1998’de Ruslar bavul turizmini yasakladıklarında kıyamet koptu. Eyvah, yandık, bittik, mahvolduk sözleri daima vardı. Ne oldu? 1-2 yılda yeni koşullara alışılmaya başlandı herkes kendini yeni periyoda adapte etti. Öteki deva yok. Şirketleştiler, olağan ihracata başladılar. Kargo ihracatından geri adım attılar. Devletin ihracat teşviklerinden faydalanmaya başladılar. Bu tıp dalgalanmalar olur. Ekonomik krizlerin, geçmişte yaygın olduğu periyotta, 90’lı yıllarda 2-3 yılda bir büyük ekonomik krizler yaşandı. 94, 98, 2001 krizleri… Onun için pahalı arkadaşlar morali sakın bozmayalım, başları yüksekte tutalım ve bu noktalarda satışlarımızı nasıl artırabiliriz, nasıl yeni pazarlar bulabiliriz? Daima bu arayışlarda olalım. Biz Ticaret Bakanlığı olarak her zaman yanınızda yer almaya devam edeceğiz.”
“Büyümenin lokomotifi net ihracat katkısı oldu”
Bakan Bolat, dünyanın ortalama yüzde 3,8 büyürken 2000-2020 ortasında, son 3 yıldır bilhassa 2023 ve 2024’te yüzde 3,2 üzere bir daralmanın içinde olduğunu belirterek, “Yani bu büyüme sonlu bir büyüme. Bizim pazarlarımız olan ABD ve AB’nin büyüme oranları daha düşük. Öylesine önemli bir sakinlik içindeler ki, ABD de, AB de faizleri düşürmeye başladı. Merkez bankaları eylül ayında faiz indirimine gitmeye başladılar. Yakın bir vakitte birkaç aylık müddet zarfında ilkbaharda faiz oranları daha makbule erdiğinde global talebin artmakta olduğunu ve sizlerin işlerinde satışların canlı talebin, satışların artmakta olduğunu daima birlikte göreceksiniz.” halinde konuştu.
Türkiye’nin geçen yılı yüzde 5,1 büyümeyle kapattığını kaydeden Bolat, ulusal gelirin birinci kez 1 trilyon doları aşarak 1 trilyon 118 milyar dolar olduğunu söyledi. Bolat, “Bu yıl birinci 6 ayda büyüme oranımız yüzde 3,8, ulusal gelirimiz de 1 trilyon 250 milyar dolara ulaştı. Kişi başı ulusal gelirimiz de geçen yıl 13 bin 243 dolar idi, bu yıl sonunda 14 bin doları aşarak 15 bin dolara yaklaşır göreceğiz, inşallah. Bu büyümenin lokomotifi net ihracat katkısı oldu. Yüzde 3,8 gerçek büyümenin 1,4 puanlık kısmı net ihracat katkısından geldi.” dedi.
Geçen gün ihracat bilgilerini açıkladıklarını hatırlatan Bolat, “2024, güç bir yıl. Global talep çok sakin, savaş var kuzeyimizde, İsrail soykırımı var, ticaret kanallarında tansiyon var. Süveyş vakit zaman tıkanıyor. Artık de Amerika’nın doğu limanları greve girmiş. Bütün bunlara karşın bizim ihracatçılarımız kahramanca, cansiparane uğraşıyorlar. Biz de onlara bu dayanağı veriyoruz. Biz 2024 birinci 9 ayda yüzde 3,2 mal ihracatımızı artırarak 193 milyar dolara ulaştık.” diye konuştu.
İthalatın yüzde 8 oranında 253 milyar dolara gerilediğini belirten Bolat, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İthalatta 21,5 milyar dolar azalış var ihracatta birinci 9 ayda 6 milyar dolar artış var toplamda 27,5 milyar dolarlık dış ticaret açığımız azaldı. Bu ne manaya geliyor? Artık döviz konusu, sorun olmaktan çıkarılıyor. Döviz yeterliliği diye bir sorunumuz kalmıyor. Dış ticaret açığı ve cari açığımızı çok makul düzeylere indirerek bilhassa altın ve güç hariç dış ticaret açığımızda kıymetli bir azalma sağlanmış olunca ihracatın büyümeye katkısı artıyor. İhracat yapmak demek üretim yapmak demek istihdamın, yatırımların artması demek, Türkiye açısından hepsi olumlu, müspet gelişmeler olarak gerçekleşiyor.
Birinci 9 ayda geçen yıl 88 milyar dolara yakın bir dış ticaret açığı varken bu yıl 60 milyar dolarda durmayı başardı. 27,5-28 milyar dolar bir tasarrufumuz var. Bu Türkiye’nin döviz rezervlerinin artması manasına geliyor. Brüt döviz rezervlerimiz 98,5 milyar dolardan 157,5 milyar dolara yükseldi. Net döviz rezervlerimiz eksi 60,5 milyar dolardan artı 30 milyar dolara yükselerek swap hariç 90 milyar dolarlık bir güzelleşme göstermiş oldu. Bu durum karşısında ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıl yüzde 68 iken bu yıl yüzde 76,3’e yükseldi. Bunlar olumlu ilerlemeler dış ticaret cephesinde.”
“Bakanlık ve hükümet olarak yeşil iktisada ahenk konusunda çok değerli bir program uyguluyoruz”
Ticaret Bakanı Bolat, 2023’te dünyada 573 milyar dolarlık hazır giysi ihracatı olduğuna değinerek, “Yaklaşık 286 milyar dolar da dokuma ihracatı var. Birinci sırada Çin var. Bilhassa hazır giysi kesiminde 2-2,5 milyar dolarlık 2022’ye kıyasla bir eksilme kelam konusu bunun en kıymetli sebeplerinin başında pandeminin bitmesiyle, karantinaların azalmasıyla birlikte gelişmiş ülke batılı pazarlarda harikulade talep patlaması doyuma ulaştı. Ekonomik sakinlik ve yüksek enflasyon süreciyle de birlikte orada talepte önemli bir sakinlik var. Bir de dokumada bilhassa konfeksiyonda yeşil iktisada ahenk eforları daha çok tesirli oluyor. Bu durum en son yeni eserlerin talebini azalttı, hem de pazarda üretimde satışta rekabeti zorlaştırarak ahenk sancılarını beraberinde getirdi.” diye konuştu.
Bakanlık ve hükümet olarak yeşil iktisada ahenk konusunda çok değerli bir program uyguladıklarından bahseden Bolat, “Tekstil, giysi dalına de bu hususta yardımcı oluyoruz. Yeşil iktisada, ticarete ahenk ismi altında responsible (sorumluluk) ismi altında ihracat takviye programı başlattık. Firma başına yeşil iktisada ahenk programı başlatanlara 10 milyon lira hibe takviyesi programı başlattık. Bu mevzuda yeşil iktisada ahenk çalışmalarında yol alan firmalara Eximbank kredileri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı TÜBİTAK kredileriyle avantajlı kaidelerde kredi imkanları da sunacağız.” sözlerini kullandı.
Türkiye’nin dokumacılıkta ve giyside en büyük dış ticaret ortağının Almanya olduğunu kaydeden Bolat, dokumacılık ve giyside de birinci pazarın Almanya olduğunu hatırlattı. Almanya’nın ithalatındaki düşüşün 2022’ye kıyasla kümülatif yüzde 25 düştüğünü belirten Bolat, şunları kaydetti:
“İnsanoğlunun besin, giysi ve barınma bu mevzular insanoğlu var olduğu surece kıyamete kadar devam edecek. O yüzden dokumacılık bölümüyle alakalı kıyamet senaryoları yazanlara prestij etmeyin. Konkordato konusunu çok yakın takip ediyoruz. Adalet Bakanımız geçen hafta resmi bilgileri de açıkladı. Konkordato müracaatları artmış olabilir ancak mahkemelerin konkordato kararı aldığı sayı 44. Hükümet ve Ticaret Bakanlığı olarak ihracatçılara bakanlığın bütçesinin yüzde 60’ını tahsis ediyoruz. 21 milyar lira bütçemiz vardı mal ve hizmet ihracatı için. Talepler çok, bu bütçe aşılabilecek uğraşıyoruz daha fazla kaynak bulmak için.”
Eximbank ve ticari bankalarda ihracat reeskont kredisinin günlük limitinin 10 kat artırılarak 3 milyar liraya çıkarıldığını söyleyen Bolat, “Önümüzdeki hafta inşallah yeni bir müjde bekliyoruz, Hazine ve Maliye Bakanlığımız ve Merkez Bankamızla birlikte çalışıyoruz. Bunların maliyeti şu anda yüzde 25,93 düşürmek için de eforlarımız var. Artacak reeskont kredi limiti de inşallah önceliği dokuma, giysi, deri, ayakkabı, mobilya üzere istihdam ağır bölümleri öncelikli kılacağız.” diye konuştu.
Verilen dayanakları anlatan Bolat, “Dünya çapında fuar olma yolunda ilerleyen İFCO ve Texhibition fuarlarını itibarlı fuar ilan etme konusunda da çalışmalarımız yakında nihayete erecek ve o fuarlarda da dayanak limitimiz yüzde 70’e yükselecek. Böylelikle dünya çapında olan fuarlar olarak iştirakler ve ziyaretçiler de artacak.” sözlerini kullandı.
Bolat, kelamlarına şöyle devam etti:
“Hep birlikte Türkiyemizi daha düzgün yarınlara taşıyacağız. Türkiye Yüzyılını Ticaretin Yüzyılı yapacağız ve global ticaretteki hissemizi hem mal hem hizmetler ihracatında artırmaya devam edeceğiz. Dikensiz gül bahçesinde çalışmıyoruz, şöyle etrafınıza bir bakın nasıl bir coğrafyada ve ateş çemberi içinde geminizi sağlam bir halde derin sularda yüzdürüp sağ salim limanlara ulaştırma çabası içindeyiz.”
Açılış konuşmalarının akabinde mükafatlar verilerek, toplu fotoğraf çekimi yapıldı.