Detaylar/Değerlendirmeler:
5510’a tabi memur emekli olduğunda 5434’e tabi emsal vazifesi temel alınarak emekli ikramiyesini alacaktır. Sitemizde yapılan yorumlardan ve gelen ziyaretçi sorularından 2008 yılı sonrasında birinci sefer memurluğa başlamış olanlardan emekli olma sırasında emekli ikramiyesi alıp alamayacakları, alacaklar ise hangi meblağ üzerinden alacakları konusunda merak edilen hususlar bulunmakta olup, yazımızda bu bahisleri net olarak değerlendirmekteyiz.
5510’a tabi memurun emekli ikramiyesi nasıl hesaplanır?
Bugün için genelde bu kapsama girenler çoğunlukla, kontratlı çalışmakta iken 2008 yılı Ekim ayından sonra memurluğa başlamış/geçmiş olanlardır.
Yani, 2000 yılında kontratlı, 2011, 2014 yahut 2023 yıllarında da sözleşmeliden memurluğa geçenlerin 2008 yılı Ekim ayından evvel memurluk hizmetleri (yedek subaylık, vekil öğretmenlik üzere de hizmetleri olmayanlar dahil) olmadığı için 5510 sayılı Kanun kapsamına girmektedirler.
5510’a tabi memurlar için emekli ikramiyesi ödenmesi temel ve yöntemleri 5434 sayılı Kanun Ek Husus 82 kararında belirtilmiştir.
Bu husus kararındaki kurallara nazaran;
-Emekli ikramiyesine ait azami mühlet, hesap sistemi, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme ögeleri ile bu ödeme ögelerine hak kazanma kaidelerine ait temel ve metotlarda 5434 e tabi memur kıyas alınmaktadır.
Ayrıyeten, bu husus de açık olarak yazıldığı biçimde, kesinlikle 5510’a tabi memurun emekli aylığı bağlanmasında son çalışma statüsünün memur statüsünde olması gerektiğidir.
Yani, son sefer memur statüsünde çalışmış olan 5510 ‘a tabi Mühendis, Doktor gibi 4200 ek göstergesi olan meslek kümelerinden 30 hizmet yılı yaptıktan sonra emekli olacaklara ödenecek olan emekli ikramiyesinde, 5434’e tabi Mühendis, Doktor gibi 4200 ek göstergesi olan kişinin emekli olduğunda alacağı emekli ikramiyesi meblağı kadar emekli ikramiyesi ödenir.
Bugün için; 30 hizmet yılı ¼ ve 4200 ek gösterge temel alınarak hesaplama yapıldığında, yani 5510 a tabi olanlar için uygulanmayan fakat emekli ikramiyesinde kıyas alınarak hesaplama yapılacağından yalnızca emeklilik ikramiyesi fiyatının bulunması için memurun derece, kademe, gösterge, ek gösterge, taban aylığı, kıdem aylığı, emeklilik tazminatı, memur maaş katsayısı ögeleri üzerinden yapılan hesaplama sonucunda bulunan TL. emekli ikramiyesi ödenecektir.
Sonuçta; 5434 ve 5510 a tabi tıpkı durumdaki memurlar için emeklilik ikramiyesi meblağlarında hiçbir farklılık bulunmamaktadır. Yani 5510’a tabi memurların emekli ikramiyeleri prime temel çıkarları üzerinden değil de 5434 kapsamında olan emsali memuriyet unvanı temel alınarak derece, kademe, gösterge, ek gösterge, kıdem aylığı, taban aylığı, özel hizmet aylığı (emeklilik tazminatı), memur maaş katsayısı ve üst hudut aranmaksızın her tam hizmet yılı üzerinden hesaplanmaktadır.
Tekrar rastgele bir üst hudut yoktur, yalnızca 1 yıldan az mühletlere ikramiye ödemesi yapılmamaktadır.
Ayrıyeten, memurlara emekli ikramiyeleri kesinlikle Toplumsal Güvenlik Kurumunca aylık bağlanma esnasında yapılan bir süreç olup, vazifelerinden ayrılmalarda emekli ikramiyesi fiyatı ödenmemektedir.
Önemli ayrıntı; üstte da belirttiğimiz üzere 5510 a tabi memura emekli ikramiyesi ödenmesinde son emekli olunduğu tarihteki statüsüne bakılır:
5434’e tabi memurların emekli ikramiyesi ödenmesinde son statünün memur mu, personel mi, esnaf mı olduğuna bakılmaz, LAKİN, 5510 a tabi memurların emekli ikramiyesi ödenmesi için kesinlikle son statünün memur olması kuralı aranmaktadır.
Yani, 30 yıl memur, sonra 1 gün, 10 ay, 3 yıl vb. üzere bir müddet de emekçi yahut esnaf olursa bu memurun 30 yıllık hizmet müddetine emekli ikramiyesi ödenmez.
Değerlendirmelerimize temel alınan 5434 sayılı Kanun Ek Husus 82 kararı şu formdadır;
“1) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra birinci kez 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının © bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan;
a) 5510 sayılı Kanun kararlarına nazaran aylık bağlanan ve uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı çalışma müddetlerinin tamamı 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının © bendi kapsamında geçmiş olanlara,
b) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen sigortalılık hallerinin birden fazlasına tabi olarak çalışmış olmakla birlikte, anılan Kanun kararlarına nazaran aylık bağlandığı sırada son kez uzun vadeli sigorta kolları açısından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmakta olanlara,
c) 5510 sayılı Kanun kararlarına nazaran aylık bağlandığı sırada uzun vadeli sigorta kolları açısından zarurî olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışmamakla birlikte, uzun vadeli sigorta kolları açısından son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının © bendi kapsamında çalışmış olanlara,
d) Yaşlılık toptan ödemesi yapılmış olup uzun vadeli sigorta kolları açısından son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının © bendi kapsamında çalışmış olanlara,
e) Uzun vadeli sigorta kolları açısından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının © bendi kapsamında çalışmakta iken ölenlerin vefat aylığı bağlanan yahut vefat toptan ödemesi yapılan hak sahiplerine,
f) Mevt tarihi itibariyle uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmamakla birlikte, uzun vadeli sigorta kolları açısından son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının © bendi kapsamında çalışmış olanların vefat aylığı bağlanan yahut mevt toptan ödemesi yapılan hak sahiplerine,
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından, 5510 sayılı Kanunun 3 üncü unsurunun birinci fıkrasının (21) numaralı bendinde belirtilen kamu yönetimlerinde tıpkı Kanunun 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında geçen uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık mühletleri temel alınarak emekli ikramiyesi; anılan Kanunun süreksiz 4 üncü hususuna nazaran aylığa yahut toptan ödemeye hak kazanan sigortalıların emeklilik ikramiyesine ait azami müddet, hesap sistemi, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme ögeleri ile bu ödeme ögelerine hak kazanma koşullarına ait temel ve yöntemler, ödeme ögelerinin ikramiye hesabına temel alınan oran ve/veya ölçüleri dikkate alınarak ödenir. Lakin, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında geçen uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık mühletleri temel alınarak emekli ikramiyesi ödenebilmesi için; iş kanunlarına tabi olarak çalışmış olanların iş kontratlarının kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek biçimde sona ermiş olması, kontratlı işçi statüsünde çalışmış olanların ise hizmet kontratlarının ilgili mevzuatına nazaran iş sonu tazminatı yahut birebir mahiyette olmakla birlikte diğer bir isimle ödenen tazminata hak kazanılmasını gerektirecek biçimde sona ermiş olması koşuldur. Ayrıyeten, bu bireylerin, her ne suretle olursa olsun evvelce iş sonu tazminatı yahut bu mahiyette olmakla birlikte diğer bir isimle tazminat ödenen mühletleri ile kıdem tazminatı ya da emekli ikramiyesi ödenmiş olan mühletleri, emekli ikramiyesinin hesabında dikkate alınmaz..”
Bu kararda yer alan “son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmış olanlara” ibaresi son çalışma statüsünün “MEMUR” statüsü olma koşulunu belirtmektedir.
5510 kapsamında olan memurlar aşağıda belirttiğimiz adresimizden bilgilerini girerek yalnızca EMEKLİ İKRAMİYESİ hesaplamalarını yapabilirler.
https://www.memurlar.net/hesaplama/emekli-maas/
Ayrıca belirtilmek gerekirse, 5434’e tabi memur için de son statüsün personel, esnaf olduğunda memurluk müddetlerine ikramiye ödemesi yapılmamaktaydı. Mevzu, evvel yönetim mahkemelerinde, daha sonra da Anayasa Mahkemesine taşınmış ve Anayasa Mahkemesi kelam konusu düzenlemeyi iptal etmiştir. İptal sonucunda yapılan yasal düzenleme ile de 5434 kapsamında memur için son statünün emekçi mi, esnaf mı, memur mu olduğuna bakılmaksızın memurluk hizmetlerine ikramiye ödemesi yapılmakta, bu ödemenin yapılmasında ise 1475 sayılı İş Kanunu Unsur 14 kararı koşullarına bakılmaktadır.
Bu bağlamda fikrimiz ve kıymetlendirmemiz; 5510 a tabi memur için de emekli aylığı bağlandığında son statünün memur olma koşulunun aranmaması ve bu bahiste unsurda bir düzenlemenin yapılması olacaktır. Çünkü, şahısların vakit içerisinde memurluktan ayrılıp emekçi yahut esnaf olarak çalışma hayatını sürdürme kanıları de olabilecek, hasebiyle memurluk hizmet mühletlerine yeniden 5434 sayılı Kanun Husus 89 kararı gibisi bir karar doğrultusunda yine düzenlenmesinin uygun olacağı bedellendirilmektedir.