İhracatta yaşanan eza ve bilhassa ithalatın art-ması nedeniyle hazır gi-yim ve ayakkabı kesimi pazar kaybı yaşıyor. Bu kayıp, sah-te-taklit üretimlerin iç piyasa-daki yerini de büyüttü.
Birleş-miş Markalar Derneği (BMD), Başkanı Sinan Öncel, Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derne-ği (TASD) Başkanı Berke İçten ve Türkiye Giysi Sanayici-leri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya düzenledike-ri ortak toplantıda, sektörle-rindeki sıkıntılarını dile getir-di. BMD Başkanı Sinan Ön-cel, “Artık biz taklit mağazayı konuşuyoruz. Dünyaca ünlü markaların taklit mağazaları yapılıyor. Dekorundan çalışa-nına kadar her ayrıntı taklit edi-liyor ve buna logolar da dahil” dedi.
“Güney kıyılar dolu”
Tüm güney kıyılarının tak-lit mağazalarda dolup taştığı-nı lisana getiren Öncel şöyle de-vam etti:
“Bodrum merkezde ana cad-de üzerinde bizim bir üyemi-zin yıllardır işletmekte oldu-ğu mağazası vardı. O mağaza kapanmış ve yerine büsbütün uydurma eserler satılan bir ma-ğaza açılmış. Ayrıntıları fark edemeyen bir turist o mağaza-yı gerçek zannedebilir. Zira önemli paranın harcandığı, tüm ayrıntıların düşünüldüğü bir mağaza. Taklit edilen marka da dünyanın en kıymetli marka-larından biri ve ben bunun gi-bi 6-7 mağaza gördüm. Türki-ye’nin en ünlü kıyılarının ol-duğu merkezi yerlerde bizim markalarımızın yahut yabancı resmi markaların olması gere-kiyor. Bu ülkenin marka bedeli açısından da çok pahalı.”
“Perakende satışları sert fren yaptı”
BMD üyelerinin satışları hakkında da bilgi veren Öncel, üye markaların yarıdan fazla-sını oluşturan hazır giysi ve ayakkabı kategorilerinde orta-lamanın üzerinde bir satış ge-rilemesinin yaşandığına dik-kat çekti. Öncel, “Perakende satışları temmuzda sert fren yaptı. Son 1 yıllık periyoda bak-tığımızda markaların yüzde 58’inde adet satışlarının düş-tüğünü görüyoruz. Temmuz 2023’e nazaran ciro artışının res-mi enflasyonun altında kaldı-ğını beyan eden markalarımı-zın oranı yüzde 66’ya ulaşmış durumda. Bu tablo kelam konusu markaların cirolarındaki artı-şın masrafları karşılayamadığı manasına geliyor” tabirlerini kullandı.
“Kiralar dolar bazında yüzde 32,11 arttı”
Markalar için işçiliğin yanı sıra kira ve ortak alan giderle-riyle ham hususun en önem-li maliyet kalemlerini oluştur-duğunu vurgulayan Sinan Ön-cel, “10 uzama yılı sona eren kontratlarda 4-5 kat kira ar-tış talepleriyle karşılaşıyoruz. Son bir yılda kiralarda dolar bazında yüzde 32,11 arttı. Ci-ro kirasının uygulandığı ma-ğaza için rayiç bedel üzerin-den uyarlama davası açılma-ması gerektiğini düşünüyoruz. Zira fahiş kira artış talepleri ve ham unsur ithalatında uy-gulanan yüksek vergiler baş-ta olmak üzere tüm maliyet artışları er yahut geç fiyatlara yansıyor ve enflasyonla müca-deleyi olumsuz etkiliyor” diye konuştu.
“Devletimiz dur demeli”
Taklit eser ve taklit mağaza meselesine ait değerlendir-mede bulunan TASD Başkanı Berke İçten de geçersiz taklit üre-timin ekseriyetle taklidi yapı-lan küresel markaların değil de iç piyasadaki yerli markaların, kendisi marka olmaya çalışan firmalara ziyan verdiğini söy-ledi. İçten, “Bu ortam maalesef Türkiye’de çok süratli bir şekil-de gelişti ve büyüdü. Bilhassa son 3-4 yıl içinde uydurma taklit bölümündeki inanılmaz hız-lı büyümeye devletimizin bir dur demesi gerekiyor. Bu husus bizim iç piyasada kıymetli mik-tarda kan kaybetmemize ve vitrin rafları satışlarımızı da kaybetmemize yol açtı. Bu ko-nunun bir an evvel ülke itibarı açısından da tahlile kavuştu-rulması gerektiğini, haksız re-kabeti engellemek emeliyle da sorunun giderilmesi gerekti-ğini düşünüyoruz” ifadelerin-de bulundu.
Türkiye’de üretmek yerine yurtdışında üretip Türkiye’ye getirmenin daha ucuz oldu-ğu bir periyoda girdiklerini be-lirten İçten, “2024 yılının birinci 6 ayını incelediğimizde 630 milyon dolar üzere bir ihraca-tımız var. Geçen sene bu ra-kam birinci 6 ayda 731 milyon do-lardı. Hasebiyle bu yılın birinci 6 ayında cari açık vermiş durumdayız. 190 milyon dola-ra yaklaşan bir sayıyla geçen yılki cari açığımızı da geride bıraktık” dedi.
“Çin ile ortamızda 3,9 dolar fiyat farkı var”
İhracattaki dramatik düşü-şe karşılık ithalatın patlama-sının temelinde kesimin re-kabetçiliğini kaybetmesinin yattığını da lisana getiren Berke İçten, “Girdi maliyetleri ile kur ortasındaki makas giderek açıl-dığı için fiyat tutturamıyor, Asya’daki rakiplerimize nazaran çok değerli kalıyoruz. Örneğin bir çift spor ayakkabı için kul-lanılacak malzemeyi hesapla-dığımızda Çin ile Türkiye ara-sında 3,9 dolarlık fiyat farkı oluşuyor. Personellik ve öbür mali-yet kalemlerini eklediğimizde fark çok daha açılıyor. Mevcut şartlarda personellik maliyetleri-ni düşürme imkanı yok. Dola-yısıyla en azından ham mad-de ve yan sanayi tedarikinde ayakkabı üreticisinin eli ra-hatlatılmalı, ithalatta yüzde 100’ü aşan vergiler makul se-viyelere indirilmeli” açıkla-ması yaptı.
“Finans odaklı gidiyoruz, gerçek bölüm unutuluyor”
Üretim olmadan, ülke eko-nomisinin ayakta kalamaya-cağını belirten İçten, “Uygula-nan mali siyasetler açısından da değerlendirmede bulunur-sak mali siyasetlere itirazı-mız yok evet yüksek enflasyon var yüksek enflasyonla müca-dele edilecek şeyler muhakkak. Bun-lar uygulanıyor. Buna itirazı-mız yok lakin çok fazla finans siyaseti odaklı gidiyoruz. Re-el bölümün biraz gözden kaçı-rıldığını bilhassa istihdam ya-ratan bölümün biraz unutul-duğunu kıymetlendiriyoruz. O nedenle de bu kesimlere biraz daha dayanak talep ediyoruz” halinde konuştu.
3 liderden acil 4 talep
BMD, TASD ve TGSD liderleri 4 talepte bulundu.
-Türkiye’de dünya ortalamasının çok üstünde seyreden girdi maliyetleri nedeniyle emek ağır dalların rekabetçiliği ziyan gördü. Hasar daha fazla büyümeden ham husus ve yarı mamul ithalatında uygulanan ek vergi oranları ivedilikle düşürülmeli. Yan endüstrici için farklı bir teşvik sistemi olmalı. lAyakkabı başta olmak üzere birçok dalda pazar hissesini artıran düzmece ve kayıt dışı üretimde ödenmeyen vergi ve primler nedeniyle devlet her yıl milyarlarca liralık ziyana uğruyor. Kayıtlı çalışan üreticiye, markalara ve Türkiye’nin yurt dışındaki imajına da ziyan veren geçersiz ve kayıt dışı üretimle gayret daha kararlı bir formda yürütülmeli.
-Finansman muhtaçlığı artan ya da bu güç şartlara karşın yatırım yapmayı planlayan firmalar için uzun vadeli ve düşük faizli finansman imkanları geliştirilmeli.
– Fahiş kira artışları eser fiyatına yansıdığı için enflasyonla gayrete ziyan vermenin yanında ticari hayatı da sekteye uğratıyor. Hasebiyle tüm ticari ve sanayi gayrimenkullerde kira artışı ile ilgili düzenleme gözden geçirilmeli.
“SGK yükleri azaltılmalı”
TGSD Başkanı Ramazan Kaya, kamunun destekleyici siyasetler geliştirmesinin toparlanma sürecini hızlandıracağının altını çizdi. Kaya, “Kamudan beklentilerimiz ortasında bölgesel taban fiyat uygulamasına geçilmesi, minimum fiyat takviyesi verilmesi, orta vadeli krediler sağlanması, ihracatta özel kur uygulamasına geçilmesi, kesimimizi etkileyen ithalatta yüksek müdafaa tedbirlerinin kademeli olarak azaltılması ve kaldırılması ile iş gücü üzerindeki SGK yüklerinin azaltılması yer alıyor” dedi.
Başak Işık GÖKÇAM