Giresun Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayşegül Çebi, fındık yaprağının akciğer ve göğüs kanseri hücreleri üzerindeki öldürücü tesirini laboratuvar ortamında araştırdılar.
Prof. Dr. Çebi, Giresun Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Tepe ve Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferda Arı ile 2020’den beri “Fındık Bitkisinin Akciğer ve Göğüs Kanseri Hücrelerindeki Antikanser Tesirlerinin Araştırılması” isimli araştırma projesi yürüttüklerini söyledi.
Geçmişte yapılan çalışmalarda fındık bitkisinden paklitaksel (çeşitli kanser tiplerini tedavi etmek için kullanılan kemoterapi ilaçlarının içerdiği madde) elde edilebileceğine dair bulgular olduğunu belirten Çebi, kendilerinin de bu doğrultuda yürüttükleri proje ile fındık yaprağının akciğer ve göğüs kanser hücreleri üzerindeki apoptosis (programlanmış hücre ölümü) tesirini araştırdıklarını tabir etti.
Fındık yaprağının ekstraktını elde edip liyofilize ettiklerini yani dondurarak kuruttuklarını lisana getiren Çebi, şu bilgileri verdi:
“Daha sonra bunların apoptotik tesirini göstermek için Bursa Uludağ Üniversitesindeki takım katkıda bulundu. Kanser hücreleri ve sağlıklı hücrelerde fındık yaprak ekstraktının hücre öldürücü tesirini göstermek için sitotoksik (hücreyi öldüren ya da işlevini durduran maddeler) testler yapıldı. Florasan ikili boyama ile mikroskobik imgeleri alındı. Hücre mevt yolağını daha ayrıntılı tespit etmek için western blot tahlili ve M30 antijen testi yapıldı. Hücre metastazına tesirini gözlemlemek hücre migrasyon testi yapıldı. Yaptığımız çalışmadan elde edilen bilgilere nazaran, fındık yaprağının içerisinde kemoterapötik bir casus olan paklitakselin apoptotik tesirini görebildik. İleriki çalışmalarda fındık yaprağından paklitaksel elde edilebilirliğini ve bunun sanayide kullanılabilirliğini sağlamaya çalışacağız.”
Prof. Dr. Çebi, akciğer kanserinin dünyada en çok görülen kanser çeşidi, göğüs kanserinin de bayanlar ortasında dünyada en sık rastlanan ikinci kanser tipi olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti:
“Akciğer ve göğüs kanseri tedavisinde kullanılan bir kemoterapötik casus olan paklitaksel, Pasifik porsuk ağacı denilen bir bitkiden elde ediliyor. Bu bitkinin yetişmesi uzun sürüyor lakin Türkiye fındık üretiminde dünyada başkan pozisyonda. Fındık yaprakları ise atık durumunda. Hedefimiz, atık durumda olan fındık yaprağından paklitaksel elde etmek ve bunu Türkiye iktisadına kazandırmak.”
‘SONUÇLAR UMUT VERİCİ’
Araştırma sonuçlarının umut verici olduğunu vurgulayan Çebi, “Kanser hücrelerine fındık yaprağı ekstresi tedavisinin apoptosis yoluyla hücre vefatına yol açtığını, akciğer ve göğüs kanseri hücre çizgilerinde hücre göçünü inhibe ettiğini yani engellediğini gösterdi. Fındık yaprak ekstraktının göğüs ve akciğer kanseri hücreleri üzerindeki sitotoksik tesirleri, kanser tedavisinde yeni metotların geliştirilmesi ve hücre vefat düzeneklerinin aydınlatılmasında umut verici olabilir.” tabirlerini kullandı.
Çebi, paklitakselin şu anda akciğer, göğüs ve yumurtalık kanserlerinin tedavisinde kullanılan tanınan kemoterapötik ilaç olduğunu belirterek, “Fındıkta bildirilen paklitaksel ölçüsü, Pasifik porsuk ağacının yaklaşık 10’da 1’i kadardır. Bununla birlikte, fındık ağaçları Pasifik porsuk ağacından çok daha süratli büyüdüğü için fındık hala yeni bir alternatif taksan kaynağı olabilir.” dedi.
Projenin birinci etabının tamamlandığını ve sonuçlarının memleketler arası mecmuada de yayımlandığını belirten Çebi, “Türkiye’nin dünya üretim lideri olduğu fındık, dünya çapında ekonomik açıdan bedelli bir çikolata bileşenidir. Bu çalışmanın sonuçları, aslında atık eser olan bitkinin yapraklarının biyoteknolojik açıdan umut verici bir antikanser ilaç ham hususu olabileceğini ortaya koymuştur.” diye konuştu.