İstanbul Medipol Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gökhan Malkoç, AA muhabirine, insanın biyolojik ritmi olarak hayati bir fonksiyon gören uyku ile öğrenme ortasında irtibat olduğunu söyledi.
Uyku sırasında beynin gün içinde öğrenilen bilgileri işleyip belleğe yerleştirdiğini aktaran Malkoç, “Bu süreç, öğrendiklerimizi pekiştirmek ve hatırlama hünerimizi güçlendirmek için kritik bir kıymete sahiptir. Uykunun gereğince alınmaması, dikkat ve hafıza süreçlerini olumsuz tesirler. Buna karşın, öğrenciler ekseriyetle gece boyunca ders çalışmanın daha verimli olacağını düşünür. Meğer ki bu durum öğrenme kapasitelerini sınırlayan önemli bir yanılgıdır. ” dedi.
Prof. Dr. Malkoç, bireysel farklılıkların bu mevzuda kimi istisnalara neden olabileceğini fakat bilimsel çalışmaların nizamlı uykunun öğrenme üzerindeki olumlu tesirlerini net formda ortaya koyduğunu belirtti.
– “Bilişsel hünerleri önemli biçimde zayıflatır”
İnsan bedeninin biyolojik olarak gündüz etkin, gece ise dinlenmeye programlandığını aktaran Malkoç, şöyle devam etti:
“Melatonin hormonu gece saatlerinde artış gösterir. Bu, bedenin uyku moduna geçmesini sağlar. Lakin gece ders çalışmak ritmi bozar ve öğrenci fizyolojik gereksinimlerini karşılamak yerine kahve, güç içeceği üzere yapay uyarıcılarla ayakta kalmaya çalışır. Bu durum, kısa vadede performansı artırıyor üzere görünse de uzun vadede REM uykusu kaybına yol açarak bilişsel marifetleri önemli formda zayıflatır.”
Prof. Dr. Malkoç, rüyada görülen şeyleri elle ve kolla bağırarak yaşamak olarak da bilinen REM uykusunun bilhassa hafızayı güçlendiren ve öğrenilen bilgilerin beyinde işlenmesini sağlayan en kritik süreç olduğunu anlattı.
Bir gecede 4 ila 5 REM döngüsü yaşandığına, bunların kaçırılmasının öğrencilerin öğrenme kapasitelerini düşürdüğüne, dikkat süreçlerini ve günlük hayattaki konuşma yahut araç kullanma üzere otomatikleşmiş hünerlerini olumsuz etkilediğine dikkati çeken Malkoç, bilhassa imtihan periyotlarında öğrencilerin uyku sistemini ihmal ettiğini vurguladı.
Prof. Dr. Malkoç, “Ders çalışmak için uykudan feragat etmek, kısa vadeli bir tahlil üzere görünse de öğrencilerin uzun vadeli muvaffakiyetlerini sekteye uğratır. Sağlıklı bir uyku nizamı, belleğin güçlenmesi, dikkatin artması ve motivasyonun korunması için temel bir gerekliliktir. Öğrenciler, çalışma programlarını uyku muhtaçlıklarını da göz önüne alarak düzenlemelidir.” sözlerini kullandı.
– “Uyku alışkanlıklarına gereken ehemmiyeti vermek hayati gereklilik”
Uykusuzluğun genel sıhhat üzerindeki olumsuz tesirlerine de değinen Malkoç, uyku yoksunluğunun bir sıhhat sorunu olduğuna işaret etti.
Prof. Dr. Malkoç, uyku tertibi bozulduğunda hem zihinsel hem de fizikî sıhhatin risk altına girdiğinin altını çizerek, “Uzun vadeli uykusuzluk, kalp hastalıklarından bağışıklık sistemi zayıflığına kadar birçok sıhhat sorununa yol açabilir. Bu nedenle, uyku alışkanlıklarına gereken kıymeti vermek hayati bir gerekliliktir.” bilgisini verdi.
– “Uyku, beynin kendini yenilemesi için şart”
İstanbul Medipol Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülkü Tosun ise uykusuzluğun hem kısa hem de uzun vadede öğrenme ve akıl sıhhatini etkileyebileceğini belirtti.
Sınav periyotlarında birçok öğrencinin kısa periyodik belleği kullanarak imtihanları geçtiğini, buna karşılık sistemli çalışma alışkanlığının kalıcı muvaffakiyet için çok daha değerli olduğunu anlatan Tosun, “Bir mevzuyu 24 saat içinde tekrar etmek, bir hafta sonra gözden geçirmek ve ayda bir tekrarlamak öğrenmenin kalıcılığı açısından tesirli bir formüldür. Bu tertibi oturtamayan öğrenciler, imtihan günlerinde ağır bir tempoyla çalışmak zorunda kalıyor. Bu da hem fizikî hem de zihinsel sıhhat üzerinde olumsuz tesirler yaratabiliyor.” diye konuştu.
Doç. Dr. Tosun, uykunun beynin kendini yenilemesi ve öğrenilen bilgilerin kalıcı hale gelmesi için kritik olduğuna değinerek, şunları kaydetti:
“Uzun vadede akıl sıhhatiniz için saat 23.00 ile 04.00 ortasında uyumak tüm beşerler için değerli. Beynin gün içinde biriken gerilimi düzenlemesine ve bilgileri işleyip saklamasına yardımcı olur. Yani kendi kendisini temizler. Uyku, beynin kendini yenilemesi için kural. Gece geç saatlere kadar çalışmak alışkanlık haline geldiğinde, uzun vadede bilişsel bozukluklar, anksiyete ve depresyon üzere sıkıntılara yol açabilir. Bilginin kalıcı olması için yalnızca çalışmak yetmez. Uyku, öğrenmenin tamamlayıcı bir ögesidir. Bu yüzden öğrenciler imtihan periyotlarında uyku tertiplerini ihmal etmemelidir.”