Türkiye’de gelir dağılımındaki bozulma 2023 yılında derinleşerek arttı.
TÜİK’in Gelir ve Ömür Şartları Araştırması 2023 yılı datalarına nazaran 2023 yılında Gini katsayısı 0,420 olarak kestirim edildi. Böylece 2006’ya kadar giden data setinde servet eşitsizliğini tabir eden Gini katsayısında en olumsuz tablo görüldü.
Bloomberg HT’nin haberine nazaran, gelir dağılımı eşitsizliğinde en değerli ölçütlerden biri olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı tabir ediyor. Gini katsayısı hesabında; hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, vergiler ve transferler düşüldükten sonra bulunan ‘hanehalkı geliri’ kullanılıyor.
Orta sınıfın aldığı hisse en düşük seviyesinde
Verilere nazaran, en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 0,7 puan artarak yüzde 48,7’ye çıkarken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse ise 0,1 puan artarak yüzde 6,1 oldu.
Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, bir evvelki yıla nazaran 2,3 puan artarak yüzde 48,5’e yükselen ‘maaş ve fiyat geliri’ aldı. İkinci sırayı yüzde 22,1 ile müteşebbis gelir, üçüncü sırayı ise yüzde 17,6 ile toplumsal transfer geliri oluşturdu.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi ise yüzde 88,4 olarak gerçekleşti.
Gelir eşitsizliği en az Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesinde oldu
Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hissenin, en düşük gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hisseye oranını tabir eden P80/P20 oranı Türkiye’de 7,9 iken, bu kıymetin en düşük olduğu bölge Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova oldu.
P80/P20 oranının en yüksek olduğu bölgeler ise 8,1 ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 7,8 ile Ankara oldu.
Yüzde 10’luk gruptakilerin yüzde 67,3’ü tıpkı gelir kümesinde kaldı
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine nazaran sıralı yüzde 10’luk gelir kümeleri prestijiyle fertlerin bir evvelki yıla nazaran yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir evvelki yılda birinci yüzde 10’luk kümede olan fertlerin 2023 yılında yüzde 52,1’inin, son yüzde 10’luk kümede olan fertlerin ise yüzde 67,3’ünün gelir kümesi değişmedi.
Ayrıca 2022 yılında birinci yüzde 10’luk kümede olan fertlerin yüzde 26,4’ünün 2023 yılında gelir kümesi birden fazla yükseldi. Son yüzde 10’luk kümede olan fertlerin ise yüzde 12,1’inin gelir kümesi birden fazla düştü.
Gelir dilimlerinin tam ortasındaki üçüncü yüzde 20’nin aldığı hisse da 2023 anket yılında yüzde 14,3 ile yeniden bilgi setinin en düşük düzeyine geriledi.
P80/P20 oranı 7,9 ile tıpkı seviyede kalırken, gelirden en fazla hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı halinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,2’den 13,8’e düştü.