Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Dış Ekonomik Alakalar Şurasının (DEİK) Genel Merkezi’nde düzenlenen “Afet Teknolojileri Rehberi” basın lansmanına katıldı.
Burada konuşan Yılmaz, DEİK Dijital Teknolojiler İş Kurulu tarafından hazırlanan Afet Teknolojileri Raporu’nun hayırlara vesile olmasını diledi.
Türkiye’nin tarih boyunca sarsıntı, sel, orman yangınları ve heyelanlarla tekraren sınandığını belirten Yılmaz, acı tecrübelerin, Türkiye’nin doğal afetlerle gayretinde güçlü ve hazırlıklı olması gerektiğini her seferinde hatırlattığını söyledi.
Yılmaz, afetlere karşı daha dirençli bir Türkiye için, tedbir alınması ve afet idaresinde teknolojik yeniliklerden faydalanılmasının kıymetli olduğunu vurgulayarak, toplumu bilinçlendirmek ve afetlerin tesirlerini en aza indirecek stratejiler geliştirmenin herkesin ortak sorumluluğu olduğunu kaydetti.
“Kamunun büyük data yönetişim yapısını yine organize ediyoruz”
Cevdet Yılmaz, erken ikaz sistemlerinin, robotik ve insansız keşif araçlarının, taşınabilir güç tedariki teknolojileri ve yapay zeka takviyeli afet lojistiği üzere yenilikçi tahlillerin, afet öncesinde ve sonrasında tesirli müdahale imkanı sağlayarak can kayıplarını ve maddi ziyanları en aza indirmeyi amaçladığını anlattı.
Bu muhtaçlığı gözeterek, kamunun büyük data yönetişim yapısını yine organize ettiklerini lisana getiren Yılmaz, şöyle konuştu:
“Bu kapsamda en çok kıymet verdiğimiz projelerden biri Ulusal Yapay Zeka Strateji’mizde ve 12. Kalkınma Planı’nda yer alan Kamu Data Alanı Projesi’dir. Bu proje, yapay zeka ve bilgi analitiği teknolojileriyle destekleniyor ve afet idaresi açısından ihtilal niteliğinde bir yapı oluşturuyor. Bu projenin devreye girmesiyle afet öncesi alınacak tedbirlerden, afet sonrası yapılacak güzelleştirme çalışmalarına kadar her evrede daha verimli ve süratli kararlar alabileceğiz. Gayemiz, projeyi 2025 yılına kadar tamamlayıp tüm kamu kurumlarını bu sisteme dahil etmek.”
Yılmaz, Coğrafik Bilgi Sistemleri’nin afet idaresinin ayrılmaz bir kesimi haline geldiğini belirterek, 631 katmanlı coğrafik bilgiyi kapsayan Türkiye Ulusal Coğrafik Bilgi Sistemi ile zelzeleden sele, yangından heyelana kadar her türlü afet senaryosunda, bu datalar tüm ilgili kurumlarla anlık paylaşıldığını söz etti.
Olaylara süratli ve koordineli bir biçimde müdahale edebildiklerine dikkati çeken Yılmaz, “Bir öbür kıymetli adımımız ise Coğrafik Bilgi Sistemi Tabanlı Hasar İddia ve Karar Takviye Tahlili Sistemi. Bu proje, mümkün bir afette nerede ne cins hasarlar meydana gelebileceğini, hangi bölgelerde risklerin daha yüksek olduğunu evvelden tahlil ederek bizlere değerli ihtarlar sunacak.” sözlerini kullandı.
Yılmaz, krizler ortaya çıkmadan risklerin yeterli yönetilmesi gerektiğini vurgulayarak, “ARAS dediğimiz, Afet Risk Azaltma Sistemi ile heyelan, kaya düşmesi ve çığ üzere risklerin evvelden haritalandırılması sağlanıyor ve mümkün tehlikelere karşı önlemler alınıyor. Bu sistem, öbür tehlike haritalarıyla entegre edilerek, afetlerin tesirlerini en aza indirmek için kullanılmaktadır.” dedi.
“Kesintisiz İnançlı Haberleşme Sistemi’ni devreye aldık”
AFAD’ın, Zelzele Ön Hasar İddia ve Kayıp Sistemi (AFAD-RED), Sarsıntı Parametre ve Tahlil Sistemi (DEKAS), Türkiye İvme Data Tabanı ve Tahlil Sistemi (TADAS) ve Sarsıntı Bilgi Sistemi (DEMEBİS) üzere büsbütün yerli ve ulusal yazılımlarla sarsıntı izleme ve kıymetlendirme süreçlerini geliştirmesinin kıymetli bir muvaffakiyet olduğunu bildiren Yılmaz, akıllı kent altyapılarını da afet idaresine entegre ettiklerini belirtti.
Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bulut Kent Bilgi Sistemi, afet sonrası süratli kıymetlendirme yapmamıza ve kentlerdeki hasar tespit çalışmalarını daha kolay koordine etmemize imkan tanıyor. AFAD’ın takibinde bulunan 1187 zelzele müşahede istasyonundan alınan datalar, hem ülkemizde hem de dünya genelinde paylaşılarak afet idaresinde kritik bir data kaynağı oluşturuyor. Bununla birlikte, afet ve acil durum tehlike haberlerini en kısa müddette halkımıza ulaştırmak emeliyle, AFAD tarafından Haber Alma ve Yayma Sistemi (HAY) geliştirildi. Böylelikle taşınabilir bildirimler, siren ihtarları, toplumsal medya bildirileri ve SMS bildirimleri üzerinden süratli ikaz yapılabiliyor. Bu teknolojik altyapılarla birlikte, AFAD’ın envanterinde bulunan 98 insansız hava aracı gece görüş, haritalama ve uzaktan algılama üzere ileri teknolojilerle donatılmış durumda.”
Kayıp arama, heyelan ve kaya düşmesi üzere riskli durumların takibinin bu İHA’larla aktif halde yapılabildiğini anlatan Yılmaz, “Afet anında bağlantı ve uyumu kesintisiz bir biçimde sürdürebilmek için 81 vilayetimizde Kesintisiz İnançlı Haberleşme Sistemi’ni devreye aldık. Bilhassa Türksat 5A, 5B ve yakında devreye alınacak olan Türksat 6A uydusu ile afet anında kesintisiz bağlantısı sağlamak için güçlü bir altyapı kuruyoruz.” diye konuştu.
Yılmaz, afet anında haberleşmenin çok kritik ve değerli olduğuna işaret ederek, “Bu uydular, hem data transferinde hem de televizyon ve radyo yayınlarında değerli bir rol üstlenerek afet sonrası irtibatta yaşanacak aksaklıkları ortadan kaldırmış olacak. Bilhassa taşınabilir baz istasyonları ve uydu üzerinden çalışan acil bağlantı sistemleri ile afet anında irtibatın kesintisiz devam etmesi sağlanıyor.” formunda bilgi verdi.
Afet anında gereksiz bağlantı ve trafikten kaçınılması gerektiğine dikkati çeken Yılmaz, bu cins anlarda dezenformasyonun da yanlış sonuçlar doğurabileceğini kaydetti.
Yılmaz, 6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş merkezli zelzelenin akabinde Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman üzere vilayetlere gönderilen 36 Taşınabilir Üniversal Römork Baz İstasyonu sayesinde, halkın kendi içindeki bağlantısının sağlandığını ve uyumun daha tesirli hale getirebildiğini lisana getirerek, bu teknolojilerin her birinin insan hayatını müdafaa çabasında umut olduğunu belirtti.
“Afetlere güçlü kentler oluşturmak için akıllı yeni jenerasyon altyapıların kullanımını çok değerli görüyoruz”
Afet Teknolojileri Raporu’nun kıymetli bir rehber niteliğinde olduğunu söyleyen Yılmaz, bilhassa erken ikaz sistemlerinin geliştirilmesi, yüksek risk taşıyan bölgelerde merkezi ihtar sistemlerinin kurulması ve bu sistemlerin yapay zeka, objelerin interneti (IoT) üzere ileri teknolojilerle desteklenmesi üzere tekliflerin mevcut çalışmalara katkı sağlayacağını söz etti.
Yapay zekanın hakikat kullanımının ve her alanda üretken yapay zekayı değerlendirmenin kıymetine de dikkati çeken Yılmaz, “Afetlere sağlam kentler oluşturmak için akıllı yeni kuşak altyapıların kullanımını da çok kıymetli görüyoruz. Yenilenebilir güç teknolojileri ve akıllı şebekeler ile afet sonrası güç muhtaçlığını karşılayacak tahlil tekliflerini geliştirmek istiyoruz.” dedi.
Uydu tabanlı haberleşme sistemleri ve taşınabilir baz istasyonlarıyla irtibat altyapısının güçlendirilmesinin raporda belirtildiği üzere hayati olduğunu kaydeden Yılmaz, ilgili kurumların da rapordan faydalanacağına inandığını söyledi.
“5G konusunda ihale süreçlerini de başlatacak”
Yılmaz, “Türkiye önümüzdeki yıl 5G konusunda ihale süreçlerini de başlatacak. Bağlantı altyapımızda çok daha süratli işleyen, güçlü bir altyapıyı böylelikle oluşturmuş olacağız. 5G ile artan kapasite, yapay zeka yahut daha büyük bilgilerin işlenmesiyle çalışan sistemler için de kıymetli bir katkı sunmuş olacak.” tabirlerini kullandı.
Kamu ve özel kesim ortasındaki işbirliğinin afet idaresi alanında tesirli tahliller geliştirmede kaçınılmaz olduğunu belirten Yılmaz, özel bölümün yenilikçi teknolojilerinin, kamu kurumlarının operasyonel kapasitesiyle birleştiğinde afetlerin tesirlerinin minimize edildiğini bildirdi.
DEİK Dijital Teknolojiler İş Konseyi Başkanı Erdem Erkul’un Afet Teknolojileri Raporu’nu sunduğu toplantıya, AFAD Başkanı Okay Memiş, DEİK Lideri Nail Olpak, DEİK yönetim kurulu üyeleri ve davetliler katıldı.