TCMB’nin zarurî karşılıklar ve likidite siyasetlerinde yaptığı dü-zenlemeler, bankaların karlılığı-nı desteklemeyi hedeflerken, BD-DK’nın kararı ferdi kredilerde gevşemeye yol açabilecek bir adım olarak bedellendiriliyor. Bu adım-lar, bankaların bilhassa tüketici kredilerinde daha etkin rol oyna-ması için fırsat sunarken, piyasa faiz oranlarının çok düşmesinin de önüne geçilmek isteniyor.
Ekonomistler genel olarak, alı-nan kararların bankacılık sektö-rüne olumlu tesirleri olacağını, an-cak iktisadın genel gidişatını büyük ölçüde etkilemeyeceğini öngörüyorlar.
Ekonomistler ay-rıca BDDK ve TCMB’nin attığı bu adımların bilhassa ferdî kredi piyasasında bir hareketlenmeye neden olabileceğini, fakat banka-ların temkinli yaklaşımını sürdü-receğini öngörüyor. Merkez Ban-kası’nın, bilhassa Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) çözülmesini hız-landırarak TL’ye geçişi teşvik eden bu atılımı, kısa vadede dalda rahatlama sağlasa da, uzun vadede daha kapsamlı adımlar gerektire-bileceği söz ediliyor.
Yüzde 2 sonu gevşeme suratını etkileyebilir
Merkez Bankası datalarına nazaran tüketici kredilerinde yüksek seyir devam ediyor. 13 Eylül haftasında ortalama gereksinim kredisi faizi yüz-de 73,65 olurken, KMH dahil ih-tiyaç kredi faizi yüzde 75,84’e ka-dar çıktı.
Taşıt kredilerinde dalga-lı seyrin devam ettiği görülürken 13 Eylül haftasında taşıt kredi fa-izi yüzde 43,78’e konut kredi faizi yüzde 43,22’ye düştü. Kredi kartı ve muhtaçlık kredisi faizlerinde gö-rülen bu yüksek oranlar, bireylerin krediye erişimini sınırlarken, BD-DK’nın attığı bu adımlar bankala-rın kredi şartlarını gevşetmesi-ne imkan sağlayabileceği halinde bedellendiriliyor.
Diğer yandan, mevduat faizleri de yüzde 50-60 bandında seyrediyor. Tekrar 13 Ey-lül haftasında 1 aya kadar ortalama TL mevduat faizi yüzde 41,01 olur-ken, 3 aya kadar TL mevduat faizi yüzde 60,16, 6 aya kadar TL mev-duat faizi yüzde 52,10, 1 yıla kadar TL mevduat faizi yüzde 50,96 dü-zeyinde bulunuyor. Ayrıyeten Merkez Bankası, bankaların TL kredile-rindeki büyümesini denetim altı-na almak maksadıyla uyguladığı yüz-de 2’lik hudutla, bankaların toplam kredi hacimlerini kısıtlamış du-rumda. Bu düzenleme, bankaların tüketici kredilerine yönelmesini engellese de, BDDK’nın sermaye yeterliliklerine ait son düzen-lemeleri, bu hududun gevşetilmesi-ne kapı aralayabilir.
Ekonomist Prof. Dr. Hakan Kara: “Amaç bankaların azalan karlılıklarını sınırlamak”
TCMB’nin faiz aracının kullanımı nispeten şeffaflaşırken, faiz dışı araçlarına dair (döviz müdahaleleri, mecburî karşılıklar, KKM vs) uygulamalar, sadeleşme gayretlerine karşın, karmaşık ve gizemli kalmaya devam ediyor. Dün gece yapılan düzenleme ile TL mevduat için ayrılan TL mecburî karşılıklar artırılırken, döviz mevduat için tutulan TL mecburî karşılık düşürüldü.
Buraya kadar bile yorumlaması güç olabilir, biliyorum, fakat daha bitmedi. Tıpkı vakitte TL mecburî karşılıklara faiz uygulamasında TL’ye geçiş oranı şartı kaldırıldı Bitmedi, TL’ye geçiş oranı düzeyine nazaran uygulanan azami kurul oranı da yükseltildi. Şair burada ne demek istiyor? Bu yapılanlar birkaç şeyi amaçlıyor.
1-Bankaların karlılıklarındaki azalmayı sınırlamak (temel gaye bu üzere görünüyor).
2- Bu ortada nette bir ölçü likidite çekip piyasa faizlerinin çok düşmesini engellemek.
3- Arka planda döviz dönüşümlü KKM’den TL’ye geçişi zarurî karşılıklara bağlayan şartı kaldırarak KKM’den çözülmeyi biraz hızlandırmak.
4- Bütün bunları yaparken döviz mevduattan TL’ye geçmeyi teşvik etmeyi sürdürmek.
Özetle, sıkılaşma ya da gevşeme olarak yorumlamak sıkıntı. İnce ayar diyebiliriz.
Ekonomist Prof. Dr. Sinan Alçın: Fiyat istikrarı kadar finansal istikrar önceliklendiriliyor
Ekonominin içinde bulunduğu daralma süreci ve Fed başta olmak üzere majör ülkelerin merkez bankalarının faiz indirimine başlamış olmaları TCMB’nin genel seçim sonrasında yürüttüğü siyaset faizinin yükseltilmesi eğiliminin geriye hakikat dönme ihtimalinin kuvvetlendiği bir sürece hakikat ilerliyoruz. Burada fiyat istikrarı yanında finansal istikrar emelinin da artık öncelenmeye başladığını görüyoruz.
Özellikle son dört buçuk yıl içerisinde alınmış birçok makro ihtiyati önlem kararı var. Bu finansal sistemi bir manada mayınlı bir yere çevirmiş durumda. Bunların teker teker temizlenmesi bir taraftan olağanlaşma manasına gelirken bir taraftan da aslında miktarsal mali genişleme manasına geliyor. Hasebiyle Merkez Bankası her ne kadar siyaset faizini indirememiş olsa bile en azından kasım ayına kadar mevcut tabela siyaset faizini 50 seviyesinde tutma niyetinde olduğu anlaşılsa bile miktarsal genişleme yoluyla piyasadaki daralmayı çözmeye çalışıyor.
Eski Hazineci ve Banka Yöneticisi Kerim Rota: Bankalarla ilgili tüm kararları BDDK almalı
Hem BDDK’nın hem Merkez Bankası’nın kararı epeyce teknik kararlar. BDDK’nın kararı daha çok bankaların sermaye yeterliklerini rahatlatacak bir karar. Aslında bankaların sermaye yeterliklerinde şu anda kıymetli bir sorun görülmüyor kağıt üstünde.
Oluşacak sıkıntılara karşı bir tampon oluşturmak hedefiyle da yapılmış olabilir. Bankalar çok uzun müddettir Merkez Bankası’nın yüzde iki hududu sebebiyle tüketici kredileri ve kişisel kredilerden uzaklaşmıştı. O nedenle onları biraz tüketici kredilerini teşvik etmeye yönelik bir karar da olabilir diye düşünüyorum. Lakin olağan ki bütün bunların ötesinde asıl bankacılıkla ilgili en değerli düzenleyici karar bence Merkez Bankası’nın, Türk lirası kredilerdeki yüzde iki hududu. O durduğu sürece bu tıp adımlar yalnızca bir âlâ niyet göstergesi olarak yahut ileri yönelik olarak bir rahatlatma maksadı taşır.
Bankaları efektif bir formda tüketici kredilerine yönlendirmez. BDDK ve Merkez Bankası bu kararları ortak bir formda mi aldı? Bence bu tartışılmalı yani burada bir soru işareti var. Benim fikrime nazaran aslında bankacılıkla ilgili bütün düzenlemelerin birçoğunun BDDK tarafından yapılması gerekir. Kâfi ki senkronize olsun.
Albatros Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Sertaç Ekeke: Dinamiklerde bir değişiklik yok, öncelik bankalar
Merkez Bankası çok büyük denklemde oynamak istemiyor. Piyasanın dinamiklerini şu ana kadar getirdiği noktadan bozmak istemiyor. Fakat bir yandan da bankaların bilhassa karlılık kısmındaki elini güçlendirmeye, daha doğrusu takviye olmaya çalışıyor. Ayrıyeten bir yandan da KKM’deki çözülmeyi hızlandırmak. Lakin bu çözülmede döviz yerine TL’ye yanlışsız bir akış olması gerektiği kanaatinde ve faizleri de muhakkak düzeyde muhafazaya çalışıyor.
Bu aslında bankacılık tarafının elini rahatlatan adımlardan bir tanesi olmuş diyebiliriz kısaca. Burada atılan adımlarla birlikte şunu görüyorum ben. Kısa vadede faizlerin aşikâr bir noktaya kadar geri çekilmesi ki geçen hafta yüzde 47’lere kadar inen bir gecelik faiz vardı. Bunu yüzde 50 sınırında müdafaaya çalışıyorlar. Faiz indirimine kadar burayı muhafazaya çalışacaklar. Dinamiklerde çok büyük bir değişiklik yok, bankaların elini rahatlatacak bir adım atıldı.
Birol BOZKURT