AYM üyeliğine seçilen Metin Kıratlı için Aziz Divan Salonu’nda düzenlenen yemin merasimine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, kabine üyeleri, yargı mensupları ve davetliler katıldı.
Törende konuşan AYM Başkanı Özkaya, Kıratlı’yı tebrik etti, vazifesinde muvaffakiyet dileğinde bulundu.
Toplumun huzuru, iç barışı, refahı ve güvenliği için adaletin vazgeçilmez bir öge olduğuna, devletin fakat adaletle ayakta kalabileceğine işaret eden Özkaya, “Büyük Başkan Atatürk’e nazaran de bağımsızlık, gelecek, özgürlük her şey fakat adaletle var olabilir. Onun adalet anlayışı hukuk sistemimizin ve toplumumuzun adalet arayışının da temelini oluşturmuştur.” diye konuştu.
Özkaya, hakim ve savcılara kimi tavsiyelerde bulunarak, şöyle konuştu:
“Hakim ve savcılar, hakkın ayakta tutulması ve adaletin sağlanması bakımından en değerli sorumluluğun kendilerinde olduğunu asla hatırlarından çıkarmamalı; iç dünyalarındaki öznel his ve fikirleri de dahil olmak üzere rastgele bir dışsal tesir altında kalmadan, çekinmeden, tasa duymadan, tarafsız bir tavırla olumlu hukuk sistemimizin öngördüğü çerçeve içinde özgürce karar vermelidir. Aklı ve bilimi sürekli başat bir pozisyonda tutmalıdır.”
Adaletle hükmedilmeyen yerlerde kaos olacağını, nizamın ortadan kalkacağını belirten Özkaya, “Adalet terazisini daima hak ve haklıyı gözeterek kullanın.” dedi.
– “İnsanlık dışı muamelelere gözler ve vicdanlar kapatılmamalıdır”
Özkaya, Gazze başta olmak üzere dünyanın dört bir yanında zulümlerin yaşandığına işarete ederek, “Zulme, insan hak ve özgürlüklerine ait ihlallere, çocuklar ve bayanlar başta olmak üzere mağdur ve mazlum insanlara karşı yapılan insanlık dışı muamelelere gözler ve vicdanlar kapatılmamalıdır.” diye konuştu.
Yapılan zulümlere ırk, din, lisan, renk ve gibisi hiçbir ayrım yapılmadan bir an evvel hamasetle ve adaletle müdahale edilmesi gerektiğini kaydeden Özkaya, “Bu insan olmanın zarurî bir sonucu, yaşamsal bir vicdani borcudur.” dedi.
– “2024’te 422 kuralın Anayasa’ya uygunluk kontrolü yapıldı”
Özkaya, anayasa mahkemelerinin; anayasal kontrol yaparak, demokratik toplumların insanı ve devleti adalet temelinde yaşatma ortak hedefinin gerçekleşmesine hizmet ettiklerini, AYM’nin de bu hedefi gerçekleştirmek üzere kurulduğunu aktardı.
Yüksek Mahkemenin norm kontrolü istatistiklerine ait bilgi veren Özkaya, “Mahkememizde, norm kontrolü kapsamında somut ve soyut dediğimiz iki çeşit kontrol yapılmaktadır. Bugün prestijiyle 2024 yılı içinde Mahkememizce 148 dava ve itiraz başvurusu kapsamında 422 kuralın Anayasa’ya uygunluk kontrolü yapılmış ve karara bağlanmıştır. Elimizde 1 Eylül 2024 tarihi prestijiyle incelenmeyi bekleyen 125 dava ve itiraz başvurusu kapsamında 594 kural bulunmaktadır.” diye konuştu.
– Ferdi müracaatların yüzde 83’ü sonuçlandırıldı
Özkaya, ferdi müracaat yoluyla Anayasa Mahkemesine, ilkesel emel bağlamında hak ve özgürlükleri müdafaa ve geliştirme misyonu yüklendiğini vurgulayarak, Yüksek Mahkemenin bu misyon temelinde hak ve özgürlüklere ait standartları muhafaza ve geliştirme tarafında çok değerli vazife ifa ettiğini belirtti.
Özkaya, ferdî müracaat yolunun hayata geçmesinin akabinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) nezdinde Türkiye aleyhine yapılan müracaatların ve AİHM tarafından Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarının sayısında da kıymetli ölçüde azalmalar olduğunu belirtti.
Yüksek Mahkemenin günümüze kadar binlerce ferdi başvuruyu karara bağladığını belirten Özkaya, ferdî müracaat istatistiklerini ait şunları paylaştı:
“Mahkememize 23 Eylül 2012’den bugüne kadar toplam 629 bin 821 ferdi müracaat yapılmış, bunların 522 bin 54’ü yani yüzde 83’ü sonuçlandırılmıştır. Bugün için önümüzde derdest halde 108 bin 220 ferdî müracaat bulunmaktadır. 31 Ağustos prestijiyle 2024’te toplam 50 bin 67 müracaat gelmiş, mahkememizce 31 Ağustos prestijiyle 36 bin 800 müracaat sonuçlandırılmıştır. 23 Eylül 2012 tarihinden bugüne kadar makul müddette yargılanma hakkı hariç olmak üzere toplam 18 bin 341 müracaatta müracaatçıların temel hak ve özgürlüklerinden en az birinin ihlal edildiği sonucuna ulaşılmıştır.”
– “Bireysel müracaatın fonksiyonelliğini kaybetmeden korunması gerekli”
AYM Başkanı Özkaya, Yüksek Mahkemenin, yapılan müracaatları kısa müddet içinde, müracaat sırasına nazaran sonuçlandırmayı hedeflediğini, müracaatların mevzuları ile kıymet ve aciliyet durumlarına nazaran farklı bir inceleme sıralamasının ise yapılabildiğini lisana getirdi.
Yüksek Mahkemece müracaatları sonuçlandırma ismine “büyük bir ihtimam ve efor gösterildiğini kaydeden Özkaya, “Anayasa Mahkemesi adalet, hukukun üstünlüğü, temel hak ve özgürlükler üzere pahaların gerçekleşmesine katkı yapmaya, bireylerin ve kurumların adalet hislerini tatmin etmeye, onların devlete ve hukuka olan inançlarını artırmaya çalışmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Bireysel müracaat hakkının fonksiyonelliğinin korunmasının değerine değinen Özkaya, şunları kaydetti:
“Hukuk sistemimize kazandırılan kişisel müracaat yolunun, bugünkü fonksiyonelliğiyle mutlak gerekliliği konusunda toplumumuzda oluşan ortak kanaatin de bir gereği olarak bugünkü fonksiyonelliğini kaybetmeden korunması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü geride bıraktığımız ferdî müracaat yolu, geldiğimiz nokta prestijiyle insanımızın temel haklara ait meselelerini çözmesinin bir aracı olarak kurumsallaşmış bulunmaktadır.”
– “Daima düzgün bir bağlantı bulunmasına muhtaçlık vardır”
Özkaya, yüksek mahkemelerin, Anayasa ve kanunlarda kendilerine yüklenilen misyonları yapmakla mükellef olduklarını, “her birinin misyon ve yetkilerinin, işleyiş biçimlerinin, kararlarının niteliklerinin Anayasa ve kanunlarda açık bir biçimde düzenlendiğini” belirtti.
Yasama, yürütme ve yargı organları insanlardan müteşekkil olduğuna dikkati çeken Özkaya, “İnsanın olduğu yerde de her vakit için farklı yaklaşımların, farklı fikirlerin oluşabilmesi ve ihtilaf doğabilmesi de doğaldır, mümkündür. Bu nedenle anayasal organlar ortasında işbirliği, sistem ve ahengin sağlanabilmesi için Anayasa ve kanunlara uygun hareket etmenin yanında, ortalarında hep düzgün bir irtibatın bulunmasına da gereksinim vardır.” değerlendirmesinde bulundu.
Başkan Kadir Özkaya’nın konuşmasının akabinde yemin merasimine geçildi.
Özgeçmişi okunan yeni üye Kıratlı, yemin etti. Metin Kıratlı’ya kisvesi Özkaya tarafından giydirildi.