Ekonomim’den ŞEBNEM TURHAN’ın haberine nazaran Enflasyonla gayret için uygulanan sıkı para siyaseti ticari ve tüketici kredilerinde de yavaşlamayı hedefliyor. Merkez Bankası TL ticari kredilere aylık yüzde 2 büyüme hududu getirirken ağustosun son haftasında bankacılık bölümünde ticari kredi büyüme suratındaki sert yavaşlama dikkat çekti. Ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyüme 29 Ağustos haftasında yüzde 20,3’e indi ki yalnızca iki hafta evvel bu oran yüzde 26,5 düzeyindeydi. Ticari kredilerde bölümde bu yavaşlamanın kaynağı ise özel bankalar. O denli ki özel bankalarda 16 Ağustos haftasında yüzde 30,23 olan ticari kredi büyüme suratı 29 Ağustos haftasında yarısına yani yüzde 15,72’ye geriledi.
Kredi büyümesinde aylık hudut uygulanıyor
Merkez Bankası sıkı para siyaseti duruşunu destekleyici adımlar kapsamında kredi büyümesine dayalı mecburî karşılık uygulamaları yapıyor. Dezenflasyon patikası ile kredi büyümesinin uyumlu seyri için de ticari kredilere hem TL hem de yabancı para cinsinden olmak üzene büyüme hududu uyguluyor. Mart ayı başında TL ticari kredilerde yüzde 2,5 olan aylık büyüme suratı hududunu yüzde 2’ye çekti, 20 Temmuz’da ise yabancı para kredilerde yüzde 2 olan aylık büyüme sonunu da yüzde 1,5’e düşürdü. Yatırım kredileri ise büyüme hudutlarından muaf tutuluyor. Kredi artış suratının yavaşlaması nakdî genişlemenin de sürat kesmesi manasına geliyor ve bu durum yalnızca enflasyonla çabaya değil cari istikrar ve döviz kuru istikrarına da katkı veriyor.
Aslında Merkez Bankası’nın çok da istemediği bir durum değil yani kredi artış suratının yavaşlaması. Lakin gerçek dal bu bahiste Merkez Bankası ile hemfikir değil. Bilhassa son haftalarda gerçek daldan yüksek faizler ve krediye erişim sorunu daha sık lisana getiriliyor. Bankacılık kesiminde ise net faiz marjının baskılandığı ve özkaynak karlılığının düştüğüne ait sıkıntılar öne çıkıyor. Yüksek mevduat faizlerinin bulunduğu ortamda hem kredi kısıtları hem de kredi talebinin düşük olması net faiz marjının negatif olmasına neden oluyor.
14.51 puan birden geriledi büyüme hızı
Merkez Bankası’nın haftalık bilgileri de ticari kredilerde yavaşlamayı ortaya koyuyor. Datalara nazaran 29 Ağustos haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 20,3 düzeyine indi. 16 Ağustos haftasında yani iki hafta evvel ticari kredilerde büyüme suratı 6.15 puan daha yüksek yüzde 26,49 düzeyindeydi. Kredi büyümesinin yavaşlamasının nedeni ise özel bankalardan kaynaklandı. Merkez Bankası datalarına nazaran 16 Ağustos haftasında yüzde 30,23 olan ticari kredi büyümesi 29 Ağustos haftasında 14.51 puan geriledi ve yüzde 15,72’ye indi. Kamu bankalarında birebir devirde 1.37 puan artışla yüzde 23,26 olan ticari kredi büyüme suratı yüzde 24,63’e çıktı.
Ticari kredi faizleri yüzde 60 seviyesinde
Merkez Bankası bilgilerine nazaran TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı birebir haftada bir evvelki haftaya nazaran 37 baz puan artışla yüzde 59,68’e yükseldi. 16 Ağustos haftasında ise yüzde 60,34 düzeyindeydi. Son iki haftada bu düzeyin altında kaldı ticari kredi faizleri.
Bankacılık kesimi kaynakları bu sert yavaşlamaya temkinli yaklaştı. Bilgiler her ne kadar süratli bir ivme kaybına işaret etse de bilhassa özel banka kaynakları bu türlü bir düşüşün olmadığı görüşünde. İki başka bankacılık kaynağı şu periyotta birtakım özel bankaların daha agresif bir kredi siyaseti izlediğine işaret ederken bunun yanı sıra refinansman teklifleriyle öteki bankalardan müşteri transferi olaylarının bile yaşandığını kaydetti. Bankacılık dalı kaynağı bu iki haftada yaşanan düşüşün birtakım özel bankalarda büyük kurumsal müşterilerin kredi kapatmasından kaynaklanmış olabileceğini de vurguladı.
Daralma öncesi muslukları kısmış olabilirler
Bankacılık dalı kaynakları iki haftalık bilgi üzerinden genel bir yorum yapmanın çok yanlışsız olmayacağını belirtse de son üç haftada stagflasyon probleminin düşük büyüme yüksek enflasyon durumunun çok konuşulduğunu bunun da tesiri olabileceğini belirtti. Birebir kaynak, son iki çeyrekte öncü göstergelerin daralmaya işaret ettiğini, ekonomik aktivitenin soğuduğunu belirterek bu nedenle bankacılık kesiminin kredi musluklarını kısmış olabileceğini vurguladı. Son iki çeyrekte daralma olacaksa coşkulu kredi vermenin yeri olmadığını söyleyen kaynak iktisattaki yavaşlamanın batık kredi oranlarını artırabileceğini ve bankacılık bölümünün de bu durumu istemediğini kaydetti. Bu ortada krediye erişim külfeti ve başka zorluklar hem konkordato oranlarını hem de şirket kapanmalarını arttırdı.